مراقبت از خود در برابر آرتروز

گفته‌های دکتر حمیدرضا اصلانی، ارتوپد و فوق تخصص آرتروسکوپی به مناسبت روز جهانی آرتروز 12 اکتبر / 20 مهر واقعیتی را آشکار کرد که تا امروز از آن مطلع نبودم.

شما هم می‌توانید با مطالعه توصیه‌های این متخصص علاوه بر اطلاع از ماهیت و حقیقت آرتروز راه‌های مراقبت از سلامت غضروف‌ها و مفاصل خود را نیز بیاموزید.

سن ابتلا به آرتروز

برخلاف این که برخی بیماری‌ها با سن مرتبط هستند، آرتروز ازجمله بیماری‌هایی است که سن و سال نمی‌شناسد و هر کدام از ما از کودکی تا سالمندی ممکن است به آن مبتلا شویم.

نکته قابل توجه دیگر آن که آرتروز هم یک بیماری کاملا طبیعی است که انسان‌ها به درجاتی از آن به‌طور طبیعی مبتلا می‌شوند.

چراکه غضروف‌های مفصلی به مرور زمان همانند سایر بخش‌های بدن مانند پوست، مو و... پیر می‌شوند، اما این همه گیری به معنای آن نیست که نباید از خودمان مراقبت کنیم.

بهترین زمان درمان پاهای پرانتزی

یکی از عوارض تحلیل غضروف ها، پرانتزی شدن پاهای فرد است. بهترین زمان اصلاح این پاها زیر 50 سالگی است، یعنی قبل از این که کل مفصل تخریب شود.

در این دوران امکان صاف کردن پاها وجود دارد. اقدام بموقع برای اصلاح پاهای پرانتزی باعث می‌شود فرد دیرتر دچار آرتروز شود، اما برای افراد بالای 60 سال انحراف پا همزمان با تعویض مفاصل انجام می‌شود.

اهمیت مراقبت از خود در برابر آرتروز

«مراقبت کردن دیگر فایده‌ای ندارد»، ممکن است این گفت‌وگوی ذهنی برخی از ما باشد. اگر هر کدام از ما جزو افرادی باشیم که با گفتن این جمله مسئولیت مراقبت از مفاصل و غضروف‌های خود را رها کنیم، یقین بدانید فرهنگ سلامت در سبک زندگی ما در جایگاه بسیار پایینی قرار دارد.

متخصصان تأکید دارند در هر مرحله از سلامت هم که قرار داشته باشیم، باز باید به همان میزان مراقب سلامت خود باشیم تا بیماری پیشرفت نکند و از کیفیت زندگی بهتری برخوردار باشیم.

غضروف‌های موجود میان مفاصل بدن می‌توانند تحت تاثیر سن، ضربه، عفونت، فشار زیاد به مفاصل، بد کار کردن مفاصل، از بین رفتن یک بخش از غضروف، ژنتیک و مصرف زیاد کورتن دچار آسیب شوند و از بین بروند و فرد به آرتروز مبتلا شود.

شایع‌ترین نوع آرتروز

همان گونه که اشاره شد، غضروف‌ها در تمام مفاصل وجود دارند و میزان فعالیت، تحلیل و تخریب آنها با توجه به مفصلی که در آن قرار دارند، متفاوت است، اما مفاصل کل بدن از مفاصل ستون مهره‌های کمری گرفته تا لگن، شانه، دست، پا، مچ، انگشتان، مفاصل بین انگشتی همه می‌توانند دچار آرتروز بشوند، اما شایع‌ترین نوع آرتروز مربوط به اندام‌های تحتاتی مخصوصا زانوست.

نکته جالب و قابل توجه آن که افرادی که دارای عضلات قوی هستند، میزان و شدت درد آرتروز آنها کمتر از افرادی است که عضلات بدن آنها ضعیف است.

پیشگیری از آرتروز زود هنگام

چاقی و عدم تعادل وزن، بزرگ‌ترین دشمن سلامت است. این هم یکی از دلایل مهم دیگری است که والدین باید با شیوه درست، مراقب وزن کودکان خود باشند و مانع ابتلای آنها به چاقی شوند؛ چرا که ابتلا به آرتروز خطر دیگری است که کودکان و البته افراد بزرگسال را در کنار ابتلا به دیابت نوع دو و بیماری‌های قلبی ـ عروقی تهدید می‌کند.

اضافه وزن و فشار به غضروف‌ها یکی از عوامل مهم انحراف زانوها و در نتیجه ابتلای فرد به پای پرانتزی به سمت داخل یا خارج و در نتیجه ابتلا به آرتروز است. هر چه مراقبت‌ها بیشتر باشد احتمال ابتلای به آن نیز کم و کمتر می‌شود.

مراقبت از مفاصل مصنوعی

افرادی که آرتروز خود را با کمک مفاصل مصنوعی درمان می‌کنند، باید توجه داشته باشند مراقبت از مفاصل همچنان برای آنان ضروری است؛ چرا که احتمال عفونت این مفاصل وجود دارد. به همین دلیل در صورت اطلاع از وجود عفونت در هر نقطه‌ای از بدن، باید بلافاصله آن را درمان کنند.

همچنین شکستگی و شل‌شدن مفاصل عوارض دیگری است که این افراد در صورتی که به اندازه لازم و کافی مراقب نباشد، با آن مواجه می‌شوند. استفاده از توالت فرنگی، خوابیدن روی تخت و امتناع از ایجاد فشار به روی مفصل بر اثر زمین نشستن مراقبت‌های قابل توجه دیگر است.

شرایط تعویض غضروف

تعویض غضروف مانند تعویض مفصل، شامل حال همه نمی‌شود. این کار فقط در شرایط خاص انجام می‌شود. سن و دلیل تحلیل غضروف، در استفاده از غضروف مصنوعی تعیین‌کننده هستند. غضروف مصنوعی معمولا برای افراد سن پایین و ورزشکاران در موارد خاص استفاده می‌شود.

اگر سن فرد پایین و جوان باشد و تحلیل غضروف باعث انحراف زانو و ایجاد پاهای پرانتزی در فرد شده باشد، انحراف اصلاح می‌شود اما برای افراد سن بالا تعویض مفصل انجام می‌شود.

ورزشی برای مراقبت از مفاصل

شنا در پیشگیری از ابتلا به آرتروز زود هنگام، تقویت عضلات و کاهش درد مبتلایان در هر سنی بسیار خوب و موثر است.

افرادی که به آرتروز کمر و زانو مبتلا هستند، می‌توانند با راه رفتن در آب عضلات خود را تقویت کنند.

شاید بپرسید چرا شناکردن برای آرتروز مناسب است؟ چون وزن بدن در آب کاهش می‌یابد و هنگام تقویت عضلات، فشار کمتری به بدن وارد می‌شود.

روش‌های درمان آرتروز

کاهش وزن، استفاده از عصا و شنا در آب موثرترین روش‌های غیرجراحی است که برای بیمار تجویز می‌شود. هرچندگاهی از درمان‌های کمکی همچون تزریق‌های داخل مفصلی مثل پی‌آرپی و ژل یا پاکسازی داخل مفصل (آرتروسکوپی) برای کاهش درد بیمار استفاده می‌شود، اما اگرهیچ کدام پاسخگو نبودند، در این صورت مفصل از طریق جراحی تعویض می‌شود.

سهیلا فلاحی - جام‌جم