دست کوتاه سهامداران از سود مجامع

در این زمینه باید گفت، در حالی که در بورس‌های توسعه یافته، از تقسیم سود سالانه میان سرمایه‌گذاران جلوگیری و تلاش می‌شود سود و نقدینگی شرکت‌ها صرف راه‌اندازی و پیشرفت پروژه‌ها و نیز رشد تولیدات شود و سهامداران با رشد توانمندی‌های شرکت شاهد افزایش ارزش سهام و سودآوری خود باشند، در کشور ما هر ساله هزاران میلیارد تومان سود در مجامع عمومی بین معامله‌گران بورسی تقسیم می‌شود و سهامداران بیش از 400 شرکت پس از مجمع، این نقدینگی هنگفت را صرف دخل و خرج خود می‌کنند تا زنجیره شگفتی‌های اقتصاد و بازار سرمایه کشور کامل شود.

نگاهی به آمارها نشان می‌دهد، شرکت‌های بورس سال‌های گذشته به‌طور میانگین بین 70 تا 90 درصد از سودشان را تقسیم کرده‌اند که این اتفاق، شرکت‌ها را از منابع مالی خالی و دسترنج یکساله‌شان را صرف خریدن رضایت سهامداران می‌کند و از سوی دیگر، تقسیم بیش از حد سود توسط شرکت‌ها، قدرت رقابت‌پذیری آنها را در اقتصاد کمرنگ می‌کند.

این اتفاق هر سال در فصل مجامع شرکت‌ها در بازار سرمایه رقم می‌خورد، در حالی که بسیاری از شرکت‌های بورسی با مشکل تأمین مالی دست و پنجه نرم می‌کنند و برای امرار معاش و البته در برخی موارد راه‌اندازی پروژه‌ها به وام‌های بانکی با بهره‌های بالا متوسل می‌شوند؛ این در حالی است که بهترین منبع مالی آنها برای حل مشکلات که پتانسیل سود حاصله و تقسیمی مجامع است، نادیده گرفته می‌شود.

تقسیم سود شرکت‌ها پایان عجیب داستان مجامع شرکت‌های بورسی در هر سال نیست و در برخی موارد بنگاه‌ها سودهای کاذبی را تقسیم می‌کنند که این موضوع، موجب رنجش خاطر سهامداران شده و در برخی مواقع مشاهده می‌شود که شرکت‌های بورسی با آن که پولی در حساب‌ها ندارند، اقدام به تقسیم سود می‌کنند و در پی آن، این سودها دیر به حساب سهامداران می‌رود یا سود تقسیمی مجامع هیچ‌گاه به سهامداران داده نمی‌شود.

این پرسش مطرح است که سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان یک نهاد ناظر چه ابزارها و تدابیری برای مهار این‌گونه مشکلات دارد. باید گفت، طبق قانون، تصمیم‌گیری درباره تقسیم سود و حد و اندازه آن در اختیار مجمع عمومی شرکت‌هاست، اما سازمان بورس به عنوان نهادی ناظر با اتکا به دستورالعمل‌های موجود، توصیه‌هایی به شرکت‌ها در خصوص تقسیم سود دارد و از آنها خواسته است، سود خود را به گونه‌ای تقسیم کنند که توانایی پرداخت آن را داشته باشند.

از سوی دیگر، کارشناسان بازار سرمایه معتقدند،‌ شرکت‌های بورسی باید در مجامع خود سود کمتری را تقسیم کنند تا با حفظ توان مالی، طرح‌های توسعه‌ای و پروژه‌های بیشتری را به مرحله اجرا برسانند و با این کار آبی را به چرخه تولید خود و اقتصاد کشور روانه کنند.

سهامداران هم به جای طلب سود سالانه باید خواستار و پیگیر عملکرد مناسب مدیران شرکت باشند تا از این رهگذر، افزایش کارآیی بنگاه‌ها و در پی آن، افزایش ارزش ذاتی سهام حاصل شود و از این راه به منفعت برسند؛ آن هم با این استدلال که به هر میزانی سود و منابع مالی در شرکت باقی بماند، شرکت‌ها هزینه کمتری را برای تأمین منابع مالی خود پرداخت خواهند کرد.

با همه این تفاسیر، یکی از واقعیت‌های دیروز، امروز و فردای بازار سرمایه این است که سود تقسیمی مجامع شرکت‌ها علاوه بر این که در بورس ما با حاشیه‌ها و نیز موافقان و مخالفان بسیار همراه است، در عمل دست سهامداران بازار سرمایه از آن کوتاه است و سهامداران نباید خیلی امیدوار به دریافت آن باشند!

مهدی حاجی‌وند

جام‌جم