ائتلاف جدی تهران - آنکارا برای مقابله با تجزیه عراق/ آیا بارزانی نتیجه همه پرسی را ملغی می کند؟!

نوذر شفیعی در گفت وگو با جام جم آنلاین پیرامون سفر اردوغان رییس جمهور ترکیه به ایران گفت: دو کشور ایران و ترکیه به رغم بروز برخی اختلافات میان خود از اشتراک فراوانی برخوردار هستند که یکی از آنها بحث کردستان عراق است.

وی در عین تاکید بر وجوه مشترک در مورد کردها بین تهران و آنکارا افزود: نوع رابطه ترکیه با کردها و نحوه رابطه عراق و ایران با این قوم کهن کاملا متفاوت است. چگونگی برخورد دولت عراق در دوران دیکتاتوری صدام پیشینه تلخی از تاریخچه کردها در این کشور بوجود آورده است و همچنین نحوه تقابل دولت ترکیه با اکراد، گذشته مخدوشی در ذهن مناطق کردنشین ترسیم کرده است.

این کارشناس سیاست خارجی ضمن اشاره به حسن روابط ایران و اقوام کرد در ادوار طولانی خاطر نشان کرد: با توجه به رابطه حسنه ایران با کردهای عراق، اقلیم کردستان باید برای حفظ این روابط در مورد موضوع استقلال دقت بیشتری به خرج دهد.

شفیعی حساسیت ایران و ترکیه بر سر استقلال خواهی کردهای عراق را کاملا منطقی و قانونی خواند و گفت: تجزیه کردستان از عراق رابطه مستقیم با منافع حیاتی دو کشور دارد و تمامیت ارضی دو کشور را تحت شعاع قرار می دهد. از این رو باید گفت کشورها برای دفاع از منافع حیاتی خود مذاکره نمی کنند، بلکه برای حفظ آن می جنگند.

وی با تاکید بر اینکه تحقق همه پرسی در اقلیم و تغییر مرزهای عراق تهدیدی برای امنیت داخلی همسایگان خواهد بود، تصریح کرد: به رغم اینکه ایران، کردها را بخشی از پیکره تمدن و فرهنگ خود می داند و آنها جزو ناگسستنی تاریخچه ما هستند، اما در صورت اصرار مسئولان اقلیم کردستان برای تجزیه خواهی، ایران ناچار است برای حفظ آنچه که به آن اشاره شد در غائله اقلیم ورود کند.

شفیعی با انتقاد از مواضع مسعود بارزانی رییس فعلی کردستان برای استقلال از عراق گفت: وی با به خطر انداختن منافع ملی دیگر همسایگان به زعم خود می خواهد امنیت و منافع ملی اقلیم را تامین کند. ولی ما مجبور هستیم برخلاف نگاه خوشبینانه به کردهای عراق سیاست های جدیدی را در قبال مسئولان اقلیم کردستان در پیش گیریم.

وی در رابطه با احتمال اقدام نظامی مشترک ایران، ترکیه و عراق با هدف مقابله با تجزیه طلبان کرد، ابراز داشت: البته گزینه نظامی آخرین راه حل دراز بین بردن مناقشه اخیر اقلیم با دولت مرکزی عراق است. اما مابین گزینه نظامی و دیگر گزینه ها شرایط دیگری هم امکان تحقق دارد. از جمله اینکه بارزانی شجاعت به خرج دهد و با توجه به مهیا نبودن شرایط استقلال بخاطر عدم حمایت کشورها از این موضوع فعلا نتایج همه پرسی را ملغی اعلام کند.

شفیعی در تشریح دیگر راه کارهای جلوگیری از تسری مناقشه اقلیم کردستان عراق به منطقه خاطر نشان کرد: اگر بارزانی بهترین گزینه یعنی لغو نتیجه همه پرسی را به اجرا در نیاورد، باید منتظر آغاز نا آرامی ها از منطقه کرکوک و گسترش آن به سایر نقاط در عراق باشیم. به عبارت دیگر دولت عراق در پی بسط سلطه قانونی خود به زور متوسل خواهد شد و بر اساس قانون اساسی اش به شرط ضرورت گزینه نظامی را اجرایی می کند.

وی بکارگیری اهرم قدرت نظامی در برابر تجزیه طلبی اقلیم را یک «زور مشروع» عنوان کرد و گفت: به اعتبار حفظ تمامیت ارضی و حقوق شهروندی مردم عراق اقدام نظامی کاملا قانونی و مشروع بوده و احتمالا تنش اخیر مسئولان کرد با دولت مرکزی عراق به این سمت خواهد رفت.

این استاد دانشگاه با تاکید بر مواضع قاطع ایران و ترکیه در مقوله استقلال اقلیم کردستان، تصریح کرد: دو همسایه قدرتمند منطقه به هیچ وجه هویت مستقلی بنام دولت کردستان را به رسمیت نمی شناسند چرا که ایران و ترکیه مرزهای خود را تنها با سرزمین واحد جمهوری عراق تعریف کرده اند. با این تفاسیر برای تامین امنیت مرزهای رسمی بین ایران ، عراق و ترکیه حتما همکاری های سه جانبه مستمری تحقق می یابد.

شفیعی در همین ارتباط نقش رژیم صهیونیستی در بازی جدید منطقه ای و راه اندازی پروژه استقلال کردها را بسیار پررنگ بشمار آورد و عنوان داشت: وقتی بارزانی با مخالفت جامعه جهانی برای برگزاری همه پرسی روبه رو می شود پس چرا اینقدر به اجرای آن تاکید دارد. بخاطر همین کاملا روشن است که بازیچه دست مقامات تل آویو شده است و قرار گرفتن پرچم اقلیم در کنار پرچم رژیم اسراییل به وضوح این مسئله را روشن می سازد.

وی با ذکر این موضوع که تبدیل شدن اقلیم کردستان به پایگاه صهیونیست ها فقط یک تئوری توطئه نیست بلکه واقعیتی آشکار است، بیان داشت: در چنین فضایی طبیعتا ایران و ترکیه حاضر نیستند خاک و قلمرو ارضی خود را در کنار رژیمی نامشروع- تمامیت خواه و متجاوز متصور باشند.

شفیعی در خصوص اینکه در صورت بروز نا آرامی ها در عراق به واسطه اقدام تجزیه طلبان، آیا ما شاهد تجدید جنگ نیابتی در منطقه خواهیم بود، گفت: متاسفانه ایالات متحده بعنوان یک نیروی هژمون در جهان از ابتدا علاقه مند بوده کشورهای منطقه را به کشورهای خرد تبدیل کند تا بهتر توان سرکوب و از بین بردن آنها را داشته باشد. لذا در صورت پافشاری اقلیم بر استقلال و آغاز درگیری ها، حتما آتش جنگ های نیابتی به بهانه دفاع از اقوام کرد عراق و بحث حقوق بشر در منطقه زبانه خواهد کشید.

وی مخالفت آمریکا با همه پرسی کردستان عراق را یک سناریوی از پیش طراحی شده محسوب کرد و گفت: کاخ سفید در باطن با جدایی کردها از خاک عراق موافق است و در بحث مبارزه با داعش در عراق و سوریه ما شاهد بودیم در میان این همه گروه های درگیر با داعش، آمریکایی ها فقط از گروه های کرد حمایت تسلیحاتی و پشتیبانی کردند تا در چنین روزهایی بذر کاشته را مورد برداشت قرار دهند.

وی در خصوص روزهای پیش روی عراق با توجه به بروز مناقشه اقلیم خاطر نشان کرد: مبارزات مسلحانه علیه دولت مرکزی عراق در پی استقلال خواهی کردها به راه خواهد افتاد، بین احزاب و جریانات کردی اختلافاتی شکل می گیرد و به احتمال فراوان میان جریان بارزانی و اتحادیه میهنی منتسب به جلال طالبانی شکاف بوجود می آید.

وی افزود: فوت جلال طالبانی هم فرصت و هم چالش برای استقلال کردستان به حساب می آید. با وجود تعارض های میان دو جریان اتحادیه میهنی و گروه بارزانی در اقلیم به تناسب نوع مقابله دولت مرکزی با آنها شکاف بزرگی میان مسئولان کردستان عراق بوجود می آید و این پاشنه آشیل بارزانی خواهد بود که در این حالت فرآیند همه پرسی در نیمه راه با ناکامی مواجه می شود و وی در مبارزه نظامی با دولت مرکزی عراق منزوی می ماند.

اما در ادامه مصاحبه پیرامون دو سفر منطقه ای محمد جواد ظریف وزیر خارجه کشورمان به عمان و قطر از نوذر شفیعی سوال کردیم که وی پاسخ داد: از منظر روابط دو جانبه، در حوزه جنوبی خلیج فارس جمهوری اسلامی ایران همواره مهمترین و نزدیکترین رابطه را با کشور عمان داشته است. هم چنانکه وزن سیاسی روابط تهران - مسقط نسبت به مناسبات اقتصادی و فرهنگی از برجستگی بیشتری برخوردار است.

وی افزود: در مسایل منطقه ای عمان بطور غیر مستقیم در کنار ایران قرار گرفته است و در موضوعات فرامنطقه ای، دولت این کشور در کاهش تنش در روابط ما با سایر کشورها نقش مثبتی ایفا کرده است. از این جهت ایران در مورد مباحث منطقه ای همواره با دولت عمان مشورت می کند.

شفیعی موضوع مهم برجام در تنگاتنگ شدن روابط ایران و عمان در شرایط کنونی را مزید بر علت دانست و گفت: این کشور در شکل گیری توافق هسته ای نقش بسیار مهمی داشته است. و چون در شکل گیری برجام نقش داشته بنایراین در تداوم آن مثمر ثمر خواهد بود.

این کارشناس سیاست خارجی در خصوص احتمال میانجی گری مسقط در برجام برای مقابله با عدم پایبندی آمریکا به این توافق خاطر نشان کرد: مطمئنا مسایل ایران و آمریکا در حوزه برجام از طریق عمان به دو طرف منتقل خواهد شد. البته نباید از نقش کشورهای اروپایی در این مورد چشم پوشی کرد لیکن عمان در برخی مقاطع در رایزنی های قبل از توافق نقش مثبتی داشته است.

وی با بیان اینکه عمان ظرفیت بالایی در از بین بردن گسل های موجود میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده بر سر برجام دارد، تصریح کرد: در حوزه روابط ایران و عربستان هم مسقط می تواند اثر گذاری زیادی در جهت بهبود مناسبات را دارا باشد.

اما این استاد دانشگاه در خصوص سفر وزیر خارجه به قطر و دیدار با مقامات دوحه اظهار کرد: امروز روابط دو طرف در شرایط حساسی قرار دارد. به این معنی که تنش بوجود آمده میان عربستان با قطر و نزدیکی دوحه به تهران ، امکان رفع اختلافات کهنه جمهوری اسلامی و قطر را بیش از پیش تقویت می کند.

شفیعی موضوع سوریه را محل اصطکاک میان تهران و دوحه قلمداد کرد و گفت: گرایش اخیر قطری ها به سمت ایران بهترین زمان برای از بین بردن اختلافات دو جانبه است و لذا ورود آنها به مذاکرات آستانه در خصوص بحران سوریه زمینه را برای تعمیق روابط و توسعه مناسبات فراهم می آورد.

محمدرضا شجاعیان / جام جم آنلاین