خشن نباش اصلا خشن نباش!

قرار نیست چشممان به آمارها باشد، اما می‌توانیم به حجم توهین‌های عجیب کاربران مجازی و حمله آنها به صفحات شخصی چهره‌های مشهوری همچون لیونل مسی، دیمیتری پایت و ... نگاهی بیندازیم تا متوجه شویم باید روی رفتارمان تامل کنیم و البته قبول کنیم ما این روزها خشمگین‌تر از گذشته هستیم.

آمارها حکایت می‌کنند

این روزها نمی‌شود از خبر پنهان بود، اگر چند دهه پیش تنها تلویزیون را خاموش می‌کردید و روزنامه را نمی‌خریدید از همه اتفاقات خوب و بد جهان بی‌خبر بودید، اما این روزها پنهان شدن از خبر تقریبا محال است.

گسترش عجیب شبکه‌های مجازی و راهیابی اخبار به تلفن‌های همراه شما را خواسته و ناخواسته از اتفاقات پیرامونتان آگاه می‌سازد. همین ماه گذشته همه اتفاقات خبرساز در مورد خشونت بوده است، قتل ناخواسته ناپدری توسط خواننده مشهور، قتل و جرح مسافر خشمگین در پایانه جنوب تهران فقط به‌واسطه تاخیر در حرکت اتوبوس، درگیری و کشته شدن دستفروش قمی،‌ قتل زن و مادرزن توسط شهروند شاهرودی.

اینها همه نمونه‌هایی‌ است که فقط در چندوقت گذشته به صدر خبرها آمده‌اند، وگرنه حجم اخبار بیش از اینهاست.

همین چند سال پیش معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی اعلام کرده بود که « نزاع و درگیری مهم‌ترین علت وقوع قتل در کشور»‌ است.

سال گذشته آمار عجیب‌تری از سوی پزشکی قانونی کشور منتشر شد، آماری که نشان می‌داد در هر دقیقه یک نزاع در ایران رخ می‌دهد.

در آمار نزاع‌های صورت گرفته در ایران، شهر تهران پیشتاز بود و بیشترین شمار پرونده‌ نزاع و درگیری در پزشکی قانونی به نام این شهر ثبت شده است.

چرا خشمگینیم؟

دلایل بسیاری برای میزان خشم وجود دارد، دلایلی که هرکدام شاید محل مناسبی باشد برای پیگیری و واکاوی آن. بسیاری از جامعه‌شناسان علت‌یابی کرده‌اند و دلایلی را برشمرده‌اند.

حسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است مواردی نظیر آلودگی هوا، آلودگی صوتی و معماری شهری نامناسب از دلایل اصلی کاهش تحمل در بین شهروندان و معضلی در نحوه کنترل خشم آنهاست.

او می‌گوید: «هر چقدر اعتماد به مراجع ذی‌ربط و اعتماد بین افراد در جامعه بیشتر باشد به همان نسبت برای گرفتن حق، افراد خودشان وارد عمل نمی‌شوند.» او البته نبود نشاط اجتماعی را از دیگر عوامل دخیل در کاهش نشاط و آرامش در جامعه ایران دانسته و افزایش مصرف مواد مخدر صنعتی و اختلالات روانی را از دلایل دیگر نهادینه‌شدن خشونت در جامعه برشمرده است.

عباسعلی اللهیاری، رئیس سازمان نظام روان‌شناسی ایران، عدم آموزش را مهم می‌داند. او می‌گوید: چگونگی رفتار با دیگران موضوع مهمی در مسائل اجتماعی است، اما در ایران شهروندان به شکل کاملا تجربی یاد می‌گیرند چگونه رفتار کنند که این نوع رفتار اصلا مناسب نیست.

از سوی دیگر دکتر محمد قانعی‌راد رئیس انجمن جامعه‌شناسی معتقد است خشونت در جامعه امروز ایران ناشی از یک گسست فرهنگی است که ریشه در چند بحران دارد. در سطح فرهنگی و اجتماعی جامعه‌پذیری به دو بحران خود بازمی‌گردد یکی خانواده و دیگری آموزش است. موضوع بعدی فرهنگ‌پذیری است که بحران رسانه‌ای دارد.

اینها بخشی از دلایلی است که ریشه در میزان عصبانیت دارد. دلایل دیگری هم وجود دارد که می‌توان از گفته‌ها و آمارهای مسئولان به‌دست آورد.

راه‌های کنترل خشم

دلایلی بسیاری برای عدم کنترل خشم در بین ایرانی‌ها مطرح است، اما شاید چند برابر این دلایل راه‌هایی برای کنترل خشم وجود داشته باشد. راه‌هایی که با آموزش آن می‌توان درصد قابل توجهی از میزان خشونت‌های گاه و بیگاه را پایین آورد.

شاید در نگاه اول روش‌های کنترل خشم خیلی بدیهی و ساده به نظر بیاید، اما باید بدانیم این روش‌ها بسیار کاربردی است و نیاز به زمان دارد تا این موارد ملکه ذهنتان شود و بتواند از میزان خشم شما بکاهد. «قبل از این‌که چیزی بگویید فکر کنید» ‌این نخستین گام است.

«وقتی آرام‌تر شدید، عصبانیت‌تان را ابراز کنید» وقتی توانستید روشن و واضح فکر کنید، ناراحتی‌تان را به طریقی قاطع، اما نه هجومی ابراز کنید.

«کمی ورزش کنید» شاید باورتان نشود اما فعالیت جسمی به خالی کردن استرس‌هایی که موجب عصبانیت می‌شود کمک می‌کند. «به خودتان استراحت دهید» چند دقیقه زمان آرام و بی‌سروصدا به شما کمک خواهد کرد احساس بهتری پیدا کرده و برای کنار آمدن با مشکلات پیش‌رو آماده‌تر شوید. « از ضمیر «من» استفاده کنید»؛ برای جلوگیری از انتقاد کردن یا مقصر دانستن کسی، که فقط فشار بین شما را بیشتر خواهد کرد، برای توضیح مشکل جملاتتان را با ضمیر من شروع کنید.

«کینه به دل نگیرید» این مرحله بعدی است. منطقی نیست که از همه آدم‌ها توقع داشته باشید در همه شرایط همان‌طوری رفتار کنند که شما دوست دارید.

«برای خالی کردن فشار، شوخ‌طبعی کنید»؛ شوخی و خنده به مقابله با فشار عصبی کمک می‌کند. از شوخ‌طبعی برای مواجهه با چیزی که شما را عصبانی کرده و انتظارات و توقعات غیرواقع‌بینانه‌ای که داشته‌اید استفاده کنید.

«مهارت‌های تمدد اعصاب را تمرین کنید»؛ وقتی اعصابتان خرد شده و خشمتان قلیان می‌کند، از مهارت‌های تمدد اعصاب کمک بگیرید.

غول خشم را بکش

محققان ثابت کرده‌اند که عصبانیت واقعا می‌تواند قاتل انسان باشد. در واقع عصبانیت و سایر احساسات شدید و منفی می‌توانند ضربان قلب را در افراد مستعد به شکل بیمارگونه یا حتی کشنده‌ای تغییر دهند و جان فرد را به خطر بیندازند.

تنفس سریع، متوقف شدن سیستم گوارش که یکی از بدترین پیامدهای خشم است، آزاد شدن ذخایر گلوکز از کبد، ترشح کورتیزول و سرکوب سیستم ایمنی، افزایش هورمون تستوسترون در مردان، تسریع و تشدید حرکات و گفتار، سفت شدن عضلات، گشاد شدن چشم‌ها، سرخ شدن چهره و انتقال جریان خون از پوست، کبد، معده و روده به سمت قلب، سیستم عصبی مرکزی و عضلات، برخی از عوارض مرگبار خشم است.

افرادی که سریع کنترل خود را از دست داده و خشمگین می‌شوند در درازمدت دچار مشکلاتی از قبیل اختلالات پوستی، قلبی‌- عروقی، گوارشی، نارسایی سیستم عصبی، تشدید علائم بیماری موجود در بدن، آرتروز و سکته قلبی می‌شوند. جالب است بدانید که آمارها نشان می‌دهد سالانه بیش از 400 هزار نفر در آمریکا بر اثر ایست ناگهانی قلب جان خود را از دست می‌دهند.

براساس مطالعات جدید، عصبانیت بیش از سایر عوامل خطرآفرین مانند کلسترول بالا، بیماری عروق کرونر و سیگار کشیدن در ایجاد بیماری‌های قلبی موثر است.

تحقیقات نشان می‌دهد که عصبانیت‌های شدید و مزمن با بروز بیماری‌های قلبی، سرطان، سکته مغزی، سرما خوردگی، آنفلوآنزا و افسردگی مرتبط هستند.

پس تلاش کنید با روش‌های یاد شده غول خشم را درخودتان بکشید و اگر هم نمی‌توانید، دست و پایش را محکم ببندید.

میثم اسماعیلی - روزنامهنگار

ضمیمه چمدان جام جم