تولید در‌ انتظار کاهش سود تسهیلات

در صورت ادامه پایبندی بانک‌ها و مؤسسات اعتباری به مصوبه کاهش نرخ سود سپرده‌ها، انتظار می‌رود بانک مرکزی بزودی آستین‌ها را برای کاهش واقعی نرخ سود تسهیلات به 18 درصد بالا بزند.

کاهش نرخ سود تسهیلات، مهم‌ترین خواسته تولیدکنندگان کشور در سال‌های اخیر بوده است و اقدامی عملی با هدف اجرای اقتصاد مقاومتی محسوب می‌شود.

با این‌که نرخ مصوب تسهیلات بانکی 18 درصد است، اما بانک‌ها در یک سال اخیر این مصوبه را اجرا نکرده‌اند.

در صورت اعمال نظارت قوی بانک مرکزی برای کاهش نرخ سود تسهیلات همچون نرخ سود سپرده‌ها، مطمئناً بیشترین نفع به بخش تولید کشور خواهد رسید و هزینه مالی این بخش، کاهش می‌یابد و شرایط برای رونق اقتصادی و اشتغال‌زایی ایجاد خواهد شد.

به گزارش جام‌جم، سال گذشته شورای پول و اعتبار تصمیم گرفت در یک اقدام هماهنگ با نظام بانکی، نرخ سود را کاهش دهد و به حد 15 درصد در مورد سپرده‌های بلندمدت و 10درصد در مورد سپرده‌های کوتاه‌مدت برساند؛ اما به دلیل وجود برخی مؤسسات غیرمجاز یا بانک‌هایی که به گفته مقامات ارشد بانکی، نرخ‌شکنی می‌کنند و رقابت منفی برای پرداخت سود بیشتر به راه انداخته‌اند، این مصوبه عملیاتی نشد.

اوایل شهریور امسال، بانک مرکزی دوباره این بخشنامه را ابلاغ و اعلام کرد از تاریخ 11شهریور همه بانک‌ها نرخ سود سپرده را کاهش خواهند داد و نرخ 15 درصد را رعایت خواهند کرد. بانک‌ها در این فاصله در یک ماراتن نفسگیر همه سپرده‌های خود را به مدت یکساله در بانک‌ها با سود 23 درصدی ذخیره کردند که حداقل یکسال از بابت دریافت سود خیالشان راحت باشد اما این همه ماجرا نخواهد بود.

حال بخشنامه بانک مرکزی اجرا شده و نرخ سود سپرده 15 درصد و نرخ سود تسهیلات 18درصد اعلام شده و هیچ بانکی نسبت به سود سپرده تخطی نمی‌کند اما بررسی میدانی خبرنگار ما حکایت از آن دارد که کاهش نرخ سود تسهیلات اجرا نمی‌شود و بانک‌ها با اجرای ترفندهایی سود بالاتر از 18 درصد دریافت می‌کنند.

در بررسی میدانی خبرنگار جام‌جم مشخص شد که اغلب بانک‌ها برای اعطای تسهیلات 25درصد کل مبلغ وام را پیش از پرداخت تسهیلات بلوکه می‌کنند و از متقاضی تعهد می‌گیرند.

در متن این تعهدنامه آمده است: 25 درصد کل مبلغ تسهیلات تا تسویه کامل وام بلوکه می‌شود و از این موضوع اطلاع کافی دارم. از سوی دیگر برخی دیگر اظهار می‌کنند کسی که قرار است تسهیلات دریافت کند باید حسابی در شعبه درخواست‌کننده افتتاح کرده و بعد از چند ماه کارکرد به میزان معدل حساب وی تسهیلات داده شود. البته در این شرط تعداد تراکنش هم در مبلغ وام تأثیر بسزایی دارد. با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که سود دریافتی بانک‌ها بابت وام‌ها فعلا حدود 24درصد است، نه 18 درصد. به بیان بهتر کاهش نرخ سود بانکی فعلا تنها به نفع نظام بانکی شده است.

حمایت فعالان اقتصادی از کاهش سود

ابراهیم جمیلی، فعال اقتصادی با اشاره به کاهش نرخ سود بانکی در کشور گفت: با کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی باید نرخ تسهیلات نیز کاهش یابد و بانک‌ها در تأمین نقدینگی فعالان اقتصادی و مردم نقش بیشتری ایفا کنند. جمیلی افزود: باید توجه داشت برای حضور در بازارهای جهانی و رقابت با سایر کشورها باید نرخ سود کاهش یابد.

رونق تولید منوط به کاهش سود

دکتر حیدر مستخدمین‌حسینی، کارشناس ارشد بانکی هم درباره ضرورت کاهش سود بانکی به جام‌جم گفت:‌ باید تاکید کنم که کاهش نرخ سود تسهیلات، نقشی مهم در رونق اقتصادی کشور دارد و اگر این نرخ کاهش نیابد هیچ فرقی به حال اقتصاد ندارد و فقط نقدینگی از این بانک به بانک دیگر کوچ می‌کند. زمانی که سپرده قطعی بانک‌ها کم شود قدرت تسهیلات‌دهی بانک‌ها نیز کاهش می‌یابد و نباید در چنین وضعیتی توقع زیادی از بانک داشته باشیم.

وی افزود:‌ با ابلاغ بخشنامه بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی به 15 درصد کاهش یافت اما موضوع مهمی که همه مردم با آن سر و کار دارند نرخ سود تسهیلات است که طبق همین بخشنامه نرخ سود تسهیلات باید 18 درصد باشد. متاسفانه اکنون بانک‌ها نرخ سود تسهیلات 18 درصد را رعایت نمی‌کنند و بیشتر به فکر سود بالاتر هستند.

معاون سابق بانک مرکزی ادامه داد: در چند سال گذشته نحوه برخورد با نظام بانکی آنقدر بد بوده که مشکلات این روزهای بانک غیرطبیعی به نظر نیاید. از تسهیلات تکلیفی تا نپرداختن بدهی دولت به بانک‌ها از چهار دهه پیش تاکنون نظام بانکی را با مشکل کمبود نقدینگی مواجه کرده است. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی که بانک مرکزی نرخ سود سپرده‌های بانکی را کاهش داده باید با استفاده از ابزار نظارتی، نرخ سود تسهیلات را که 18درصد اعلام شده، در بازار حاکم کند.

به گفته وی، وظیفه بانک مرکزی سیاستگذاری پولی است. بعد از این که این مهم در کشور انجام شد باید با استفاده از ابزار نظارتی اجرای سیاستگذاری پولی را ارزیابی کرد. اگر نظارت تضعیف شود بانک مرکزی به اهداف خود نمی‌رسد.

معاون سابق وزیر اقتصاد درباره مشکلات اجرای این بخشنامه هم گفت:‌ بخشنامه اخیر بانک مرکزی با مشکلاتی همراه است و کمی تعادل بانک را بر هم زده است. به بیان بهتر کاهش نرخ سود سپرده باعث خروج نقدینگی از شبکه بانکی خواهد شد و از سوی دیگر کاهش نرخ سود تسهیلات، افزایش تقاضا را به‌دنبال دارد اما بانک‌ها در شرایط فعلی توانایی کاهش نرخ سود تسهیلات را ندارند. حتی در همین شرایط هم نمی‌توانند تسهیلات با نرخ کمتر از 20 درصد را بپردازند. تسهیلات ارزان کمک زیادی به تولید و رشد اشتغال می‌کند و زمانی که این اتفاقات رخ ندهد، سرمایه‌گذاری محقق نخواهد شد.

سود بانک‌ها از کاهش سود

دکتر حمید زمان‌زاده، مدیر پژوهشی پژوهشکده پولی و بانکی درباره اولین اثر مثبت کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی به جام‌جم توضیح داد : اولین سود نصیب خود نظام بانکی خواهد شد. به این دلیل که در سود سپرده بالا نرخ تأمین منابع بالا می‌رود که در چند سال گذشته شاهد این موضوع بودیم.

عضو هیأت علمی پژوهشکده پولی و بانکی با تاکید بر این‌که کمک به رونق اقتصادی عمدتا از مسیر تسهیلات خواهد بود، تصریح کرد: کاهش نرخ سود سپرده‌ها به تنهایی نمی‌تواند در بازار اثرگذار باشد و برای افزایش سرمایه‌گذاری و رونق اقتصادی باید نرخ سود تسهیلات نیز کاهش یابد، اما تا قبل از اجرای بخشنامه برخی بانک‌ها به جذب سپرده با سود 23 درصد اقدام کردند که در این شرایط سود تسهیلات حداقل 3 درصد بالاتر از این نرخ خواهد بود.

زمان‌زاده با بیان این‌که با کاهش نرخ سود بانکی، علاقه به پس‌انداز کاهش می‌یابد و سرعت گردش نقدینگی بیشتر می‌شود، افزود: این‌که بگوییم کاهش نرخ سود باعث می‌شود سپرده‌های بانکی به سمت بازار طلا یا مسکن بر‌ود، یک اظهارنظر غیرکارشناسی است و به دلیل این‌که مردم در این شرایط بیشتر هزینه می‌کنند، سرعت نقدینگی افزایش یافته و همه بازارها و همچنین قیمت‌ها روند تصاعدی به خود می‌گیرند.

وی تاکید کرد: برای رونق اقتصادی باید نرخ سود تسهیلات نیز کاهش یابد و بانک‌هایی که سپرده‌هایی با نرخ‌های بالا جذب کردند، قطعا نمی‌توانند این نرخ را رعایت کنند که البته مربوط به چند بانک خاص است.

محمدحسین علی‌اکبری - اقتصاد