گام اول برای جدی شدن پروژه استارشات

اما آنچه بیشتر از ابعاد بسیار کوچک این فضاپیما، آن را برای دانشمندان و مردم جذاب‌تر کرده، ماموریت بلندپروازانه و پیشتازانه‌ای است که برایش ترسیم شده است. قرار است در آینده نه‌چندان دور، هزاران نمونه بهینه‌‌سازی‌شده از استارشات برای سفر به نزدیک‌ترین ستاره به منظومه شمسی به فضا پرتاب شوند.

نام این ستاره آلفا ـ قنطورس است و حدود چهار سال نوری با زمین فاصله دارد. به این معنا که اگر سوار بر فضاپیمایی شویم که با سرعت نور حرکت کند، بیش از چهار سال طول می‌کشد تا به آن برسیم. با درک این نکته که سرعت نور 300 هزار کیلومتر در ثانیه است!

برای سفر به منظومه آلفا ـ قنطورس لازم است تعدادی از استارشات‌ها به فضا پرتاب شوند. شاید از این چند هزارتا، تنها چند عدد از آنها به مقصد برسند. پس از پرتاب استارشات‌ها، با لیزرهای قدر‌تمندی از زمین به آنها شتاب اولیه برای آغاز سفرشان داده می‌شود. سپس هر استارشات برای ادامه سفر به آلفا ـ قنطورس از انرژی بادهای خورشیدی بهره می‌گیرد. بادهای خورشیدی، ذرات باردار و پرانرژی هستند که از سطح خورشید جدا و در سراسر منظومه شمسی گسترده می‌شوند. براثر برخورد مداوم ذرات بادهای خورشیدی به بدنه کوچک استارشات‌، فضاپیما شتاب می‌گیرد و به مرور سرعت آن به 20 درصد سرعت نور می‌رسد. این سرعت حدود 60 هزار کیلومتر بر ثانیه است. با چنین سرعتی می‌توان مسافت بین زمین تا ماه را در هفت ثانیه طی کرد! محاسبات نشان می‌دهد با این روش می‌توان طی 20 سال به آلفا ـ قنطورس رسید.

این درحالی است که کاوشگر ویجر برای رسیدن به مرزهای بیرونی منظومه شمسی در فاصله 115 واحد نجومی، نزدیک به 40 سال در راه بود. هر واحد نجومی 150 میلیون کیلومتر و برابر با فاصله متوسط زمین تا خورشید است.

برقراری نخستین ارتباط میان ایستگاه‌های زمین و نمونه اولیه یک استارشات در مدار زمین، شروع خوبی برای این پروژه است، اما همه چیز به همین راحتی نیست و دانشمندان برای اجرای برنامه اصلی با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند. یکی از این چالش‌ها بحث ارتباط با استارشات‌ها در فواصل دوردست کیهانی است و دریافت داده‌های ‌آنهاست. کاوشگر نیوهورایزنز داده‌هایی که در جریان گذر خود از کنار پلوتو و قمرش کارن جمع‌آوری کرد را با سرعت یک کیلوبایت بر ثانیه به زمین فرستاد، اما بدون‌شک دریافت داده از فضاپیماهای یک گرمی در فاصله حدود چهار سال نوری از زمین یکی از چالش‌های دانشمندان در پیشبرد پروژه استارشات است.

دانشمندان سفر به آلفا ـ قنطورس را پروژه فضایی قرن 21 می‌نامند و احتمالا استارشات‌ها بتوانند این هدف بلندپروازانه دانشمندان را تا پایان قرن جاری محقق کنند.

بودجه‌ اولیه‌ پروژه استارشات حدود صد میلیون دلار (بیش از 381 میلیارد تومان) است و یوری میلنر، میلیاردر روسی و فعال در صنعت اینترنت، سرمایه‌گذار این پروژه است. از پروژه استارشات برای نخستین‌بار در کنفرانس خبری در فروردین 1395 با حضور استفان هاوکینگ، فیزیکدان مشهور بریتانیایی رونمایی شد.

محمدرضا رضایی