مرگ با طعم سهل‌انگاری

پاسخ این پرسش را در گفت‌وگو با دکتر سیما مشایخی، متخصص جراحی عمومی و لاپاراسکوپی، فلوشیپ جراحی سرطان جویا شدیم.

این متخصص جراحی عمومی در توصیف فرآیند عملکرد تومورها می‌گوید: یک تومور مرحله به مرحله رشد می‌کند و این‌گونه نیست که فرد یکدفعه با سرطان پستان مواجه و در عرض یک ماه نیز متاستاز (انتشار بیماری به سایر ارگان‌های بدن) کند. هشت سال زمان می‌برد که یک سلول به یک توده سرطانی تبدیل شود. به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی بر انجام آزمایشات دوره‌ای برای نجات فرد از پیشرفت بیماری تأکید دارد.

دکتر مشایخی تأکید می‌کند: در برخی سرطان‌ها همچون کولون و پستان، امکان ردیابی زودهنگام بیماری که به آن مرحله پیش سرطان یا دیسپلازی گفته می‌شود، وجود دارد. به همین دلیل حتما شاهد بوده یا هستید که افراد متعددی به سرطان پستان مبتلا شده‌اند، اما به دلیل درمان هم‌اکنون مانند یک فرد عادی زندگی می‌کنند.

وی ادامه می‌دهد: بیماریابی در مرحله پیش سرطان در شرایطی توصیه شده است که امکان افزایش طول عمر بیمار وجود داشته و هزینه‌های درمان مقرون‌به‌صرفه باشد در غیر این صورت بیماریابی توصیه نمی‌شود.

انکار بیماری، درمان سرطان نیست

دکتر مشایخی در ادامه اظهارات خود، انکار و نپذیرفتن بیماری از سوی برخی خانم‌ها را یکی از دلایل مهم پیشرفت سرطان‌های قابل درمان همچون سرطان پستان عنوان می‌کند و می‌گوید: وقتی ما بیماری را پیدا می‌کنیم که با توده پستان و به متاستازهای استخوانی و غدد لنفاوی مثبت مواجه است، گویای این واقعیت است که فرد سال‌ها درگیر بیماری بوده و با انکار آن برای درمان اقدام نکرده است.

وی ادامه می‌دهد: این افراد باور نمی‌کنند که ممکن است آنها یا نزدیکانشان نیز به سرطان مبتلا شوند. به همین دلیل در بیشتر مواقع شاهدیم که بیمار در برخورد اول بعد از تشخیص بیماری، آن را انکار و مدام کنکاش می‌کند چه گناهی مرتکب شده که این بیماری را گرفته است.

این متخصص سرطان تأکید می‌کند: سرطان اصلا نگاه نمی‌کند فرد مبتلا یک انسان خوب است یا بد، گناهکار است یا دانشمند. این مسأله یک فرآیند است و فاکتورهایی در آن دخیل هستند که می‌توان با کنترل آن فاکتورها، بیماری را کنترل کرد.هر چند موارد زیادی هم وجود دارد که قابل تشخیص و کنترل نیستند.به همین دلیل تنها نقش ما تشخیص و درمان زود هنگام است.

مشاوره مستمر با متخصصان

متاسفانه انتشار اطلاعات ناقص و حتی اشتباه در رسانه‌های مختلف و دسترسی آسان مردم به اینترنت باعث شده عده‌ای به توهم خودپزشک پنداری مبتلا شوند؛ چراکه آنان انتظار دریافت نوع خاصی از درمان را دارند. این تأکیدها و توصیه‌ها فقط باعث بروز اختلال در کار پزشک و فرآیند درمان می‌شود.

دکتر مشایخی با تأکید بر این که ما به‌عنوان انسان همان گونه که در برابر افراد دیگر همچون خانواده، دوستان و بچه‌ها وظایفی داریم، در رابطه با خودمان نیز مسئول هستیم، می‌گوید: اینترنت و توصیه‌های دیگر را پایه مراقبت از سلامت و ارزیابی وضعیت خود قرار ندهید که آسیب‌های جبران‌ناپذیری را می‌تواند برای سلامت داشته باشد. حتما به صورت مستمر برای بررسی سلامت جسمی خود با متخصصان مشورت کنید. اتکا به هر چیزی غیر از متخصصان به مثابه این است که من پزشک تصمیم بگیرم بچه‌ام را در خانه نگه دارم و خودم آموزش او را به عهده بگیرم.

وی ادامه می‌دهد: در بررسی سرطان 15 فاکتور را مورد ارزیابی قرار دهید. میزان تاثیر هر کدام از این فاکتورها در افراد بر اثر عوامل مختلفی همچون فیزیولوژی فرد، سن، شرایط زندگی و... متفاوت است، بنابراین نباید بیماری و درمان خود را با افراد دیگر مقایسه کنند.

چرا سرطان عود می‌کند

سرطان یک بیماری موضعی و سیستماتیک است. به همین دلیل درمان‌ها بسته به مرحله بیماری به دو شکل موضعی و سیستماتیک انجام می‌شود. در درمان‌های موضعی از جراحی یا رادیوتراپی استفاده می‌شود و بعضی از روش‌های تهاجمی، شیمی درمانی است. در درمان موضعی، سلول‌های بیمار از بین می‌روند،‌ اما بیماری در سلول‌های نهفته باقی می‌ماند و همین باعث می‌شود بعد از گذشت مدت زمانی، بیماری در بخش‌های دیگر بدن نمایان شود.

به گفته دکتر مشایخی، متاستاز شدن سرطان تیروئید، پستان و کولون باز هم درمان‌پذیر است و فرد می‌تواند عمر طولانی داشته باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که شایع‌ترین نقطه انتشار هر سرطان کدام ارگان‌ها هستند، می‌گوید: باید دید شبکه‌های خونی و لنفاوی با کدام ارگان ارتباط مستقیم دارند. مثلا در رابطه با سرطان کولون، شایع‌ترین عضوی که درگیر می‌شود پستان، استخوان، کبد، مغز، تیروئید و ریه است.

ماموگرافی باعث پیشگیری از سرطان نیست

برخی خانم‌ها این تصور را دارند که با انجام سونوگرافی و ماموگرافی بموقع دیگر به سرطان مبتلا نمی‌شوند و زمانی که به بیماری مبتلا می‌شوند، از پزشک خود گلایه می‌کنند چرا با وجود انجام تست‌های مکرر باز هم به سرطان مبتلا شده‌اند.

دکتر مشایخی می‌گوید: انجام تست‌ها به معنای پیشگیری از ابتلا به سرطان نیست. بزرگ‌ترین نقش و کمک این تست‌ها، تشخیص زودهنگام بیماری و درمان بموقع آن است. وی در پاسخ به این پرسش که زنان بعد از یائسگی همچنان باید ماموگرافی انجام بدهند، می‌گوید: مرحله تکاملی بافت پستان از زمان بسته شدن جنین دختر تا بعد از دوران یائسگی ادامه دارد. یعنی بخشی از این بافت بعد از بلوغ، یک مقدار بعد از ازدواج، یک مقدار بعد از شیردهی و مقداری هم بعد از قطع پریود است. تأکید بر انجام ماموگرافی بعد از 40 سالگی به دلیل افزایش بافت چربی است. اگر فردی قبل از این دچارمشکل باشد از سایر روش‌های تشخیصی همچون ام‌آرآی استفاده می‌کنیم.

این متخصص جراحی سرطان تأکید می‌کند: سرطان پستان دو ریسک فاکتور مهم دارد؛ یکی زن بودن و دیگری افزایش سن. به همین دلیل است که به همه خانم‌ها در هر سنی توصیه می‌کنیم به محض مشاهده علامت به متخصص مراجعه کنند و به هیچ عنوان از دریافت مشاوره پزشکی کوتاهی نکنند.

آزمایش ژنتیک برای تشخیص زودهنگام سرطان

برای سرطان پستان هیچ پیشگیری واقعی‌ای وجود ندارد. در حال حاضر آزمایش ژنتیک وجود دارد که البته هنوز در ایران مرسوم نیست. ژن‌های دو نفر از اعضای خانواده درجه یک و سه نفر از اعضای درجه دو تحت بررسی قرار می‌گیرد. اگر جواب تست مثبت باشد رحم، تخمدان و پستان‌های این افراد تا قبل از 35 سالگی باید خارج شود. این یک روش پیشگیری است، اما حتی انجام این روش باز هم به معنای مصونیت صددرصد از ابتلا به سرطان نیست.

حرکت بر خط تعادل

بسیاری از ما ممکن است به دلیل ترس از ابتلا به بیماری مدام در حال انجام تست و آزمایش‌های مکرر باشیم، اما این ترس و وسواس مخرب‌تر از آن است که گمان می‌کنید. همه ما در معرض سرطان هستیم. همه آدم‌های دنیا در معرض سرطان هستند. وسواس بیش از حد، زندگی معمولی را مختل می‌کند و بی خیالی باعث مرگ می‌شود.

سهیلافلاحی

دانش و سلامت