تکمیل پارس جنوبی با تقویت توان داخلی یا تکیه بر نیروی خارجی؟

به گزارش عیارآنلاین، میدان پارس‌جنوبی با داشتن 41 درصد کل ذخایر گاز طبیعی ایران و 8 درصد ذخایر گاز طبیعی دنیا، یکی از مهم‌ترین میادین گازی به‌شمار می‌آید. این میدان بین ایران و قطر مشترک است که این موضوع اهمیت برداشت از آن را دوچندان می‌کند.

همچنین تقاضای 800 میلیون مترمکعبی گاز در کشور، باعث شده تا پارس‌جنوبی (با تولید 550 میلیون مترمکعب در روز) مهم‌ترین منبع تأمین امنیت عرضه گاز طبیعی در ایران باشد. نقش مهم میدان پارس‌جنوبی برای دولت‌ها کاملاً مشخص بوده به‌طوری‌که برای توسعه طرح‌های عظیم این میدان، 91 میلیارد دلار سرمایه در نظر گرفته شده است.

تکمیل بهره‌برداری و فرآیندهای فراورش در منطقه ویژه پارس، می‌تواند ارزش‌ افزوده حاصل از برداشت گاز طبیعی را از میدان پارس‌جنوبی تا حد چشمگیری افزایش داده و موجب رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی برای ایران شود.

پارس‌جنوبی برای بهره‌برداری به 28 فاز تقسیم شده است. هر یک از فازهای این میدان برای استحصال 28 میلیون مترمکعب گاز (یک میلیارد فوت مکعب گاز) در روز طراحی شده‌اند. بهره‌برداری از هر یک از فازهای این میدان با احتساب درآمد ناشی از جایگزینی مصرف نفت، معادل 5/1 میلیارد دلار درآمد سالانه برای کشور و حدود 20 هزار شغل به ارمغان خواهد آورد. توسعه هر فاز از این میدان حدود یک میلیارد دلار هزینه در بر خواهد داشت.

قسمت اعظم توسعه میدان گازی پارس‌جنوبی در بخش ایران و قطر پایان یافته و در حال انجام است که جزئیات آن به‌طور مداوم اعلام می‌شود اما در لایه‌های نفتی وضعیت تفاوت دارد و در بخش ایرانی، هنوز هیچ تولیدی صورت نمی‌گیرد. این در حالی است که در قطر شرکت مرسک (Maersk Oil Qatar) به فعالیت می‌پردازد و تولید قابل‌توجهی از آن صورت می‌گیرد. بخشی به دلیل فاصله و عدم ارتباط مناسبی بوده که سال‌ها میان قطر و ایران در تولید از پارس جنوبی وجود داشته و درنتیجه قطر احساس می‌کرده که به اصطلاح در مذاکرات، دست بالا را دارد.

پارس‌جنوبی قرار است تا 75 درصد تقاضای گاز کشور را تأمین کند که این خود به معنی تأمین بیش از 38 درصد مصرف انرژی کشور است.

پارس‌جنوبی شامل 13 پالایشگاه بزرگ گازی و 40 سکوی تولیدی بوده که از این تعداد تاکنون ده پالایشگاه در بخش خشکی و 25 سکو در دریا تکمیل و به بهره‌برداری رسیده است. تاکنون عملیات اجرای 2400 کیلومتر خط لوله 32 اینچی انتقال گاز سکوهای دریایی به پالایشگاه‌های ساحلی در خلیج‌فارس انجام شده است. درمجموع برای پارس جنوبی 415 حلقه چاه تعریف شده که از این میزان 285 حلقه چاه حفاری شده و 157 حلقه چاه باقیمانده هم مراحل مختلف حفاری و تکمیل را پشت‌سر می‌گذارند.

در حال حاضر، حدود 400 میلیون مترمکعب گاز طبیعی از فازهای پارس‌جنوبی تولید می‌شود که با بهره‌برداری از فازهای 17 تا 21 تولید گاز طبیعی به میزان 550 میلیون مترمکعب در روز افزایش می‌یابد.

براساس بودجه مصوب برای توسعه کل پارس‌جنوبی، 91 میلیارد دلار سرمایه موردنیاز بوده که حدود 31 میلیارد دلار آن در طرحی خاتمه یافته صرف شده و از 60 میلیارد دلار باقیمانده، تاکنون 30 میلیارد دلار در طرح‌های در حال انجام هزینه شده و 21 میلیارد دلار نیز برای توسعه نهایی میدان هزینه خواهد شد.

درباره روند پیشرفت فازهای مختلف پارس‌جنوبی، می‌توان گفت که پس از اعمال تحریم‌ها با سرعت کمتری پیش رفت.

با شروع فرآیند مذاکرات در دولت یازدهم انتظار می‌رفت تکمیل فازهای پارس‌جنوبی به‌دست سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی اتفاق بیفتد، اما تمام اقدامات انجام‌ شده تا تکمیل طرح‌های پارس‌جنوبی به دست شرکت‌های داخلی انجام شده است.

نتیجه‌گیری

علاوه بر افتتاح فازهای 17 تا 21 پارس‌جنوبی و نزدیک شدن به قطر در میزان برداشت از این میدان عظیم، هنوز راه درازی در بهره‌برداری بهینه و توسعه فنی و اقتصادی فازهای پارس‌جنوبی در پیش است. قرارگیری منطقه پارس در خلیج‌فارس و دسترسی به آب‌های آزاد می‌تواند زمینه‌ساز صادرات گسترده ال.ان.جی به کشورهای مصرف‌کننده نظیر کشورهای شرق آسیا باشد. از طرفی توسعه مناطق ویژه پتروشیمی و ایجاد پارک‌های شیمیایی در منطقه اقتصادی پارس (عسلویه) می‌تواند در تأمین زنجیره ارزش نفت و گاز و ایجاد اشتغال نقش بسزایی ایفا کند. همچنین بهینه‌سازی بهره‌برداری و فراورش گاز طبیعی از میدان پارس جنوبی ازجمله کارهای پیش‌رو در منطقه انرژی پارس است؛ از جمله این امور می‌توان به سوزاندن گاز در مشعل‌ها اشاره کرد که روزانه هفت تا ده میلیون مترمکعب گاز طبیعی را هدر می‌دهد و باعث آلودگی محیط‌زیست نیز می‌شود.

چنانچه تا به ‌حال اثبات شده است، برای انجام این اقدامات تکمیلی نمی‌توان به سرمایه و توان فنی شرکت‌های خارجی دل بست، زیرا تعهدات و قراردادها دائماً تحت‌تأثیر مناقشات بین‌المللی قرار می‌گیرد. درنتیجه با تقویت توان شرکت‌های دانش‌بنیان و پیمانکاران داخلی می‌توان نقطه اتکای محکمی برای توسعه فازهای مختلف میدان پارس‌جنوبی و به‌تبع برای توسعه صنعت نفت و گاز کشور ایجاد کرد.

البته ممکن است این مسیر دارای سختی‌ها و پیچیدگی‌هایی نیز باشد، اما تکیه به شرکت‌های خارجی نیز دارای معایب و نقص‌های متعددی است. ضمن این‌که در هر صورت صنعت نفت ایران با قدمت صدساله‌اش در این راه باید قدم بگذارد و گام‌ به ‌گام از وابستگی خود نسبت به سرمایه و توان فنی خارجی بکاهد.