سفر از سردترین بـه گرم‌ترین نقطـه زمین +عکس

سوگل خلخالیان جهانگردی است که در سفرهای خود به هر گوشه از جهان به دنبال شباهت‌های جغرافیایی، طبیعی و فرهنگی می‌گردد که انسان‌ها را به یکدیگر نزدیک‌تر می‌کند.

شاید همین نگاه، انگیزه سفر به گرم‌ترین و سردترین نقطه جهان را در ذهنش روشن کرده است. او که ابتدا به جنوبگان سفر کرد و از نزدیک سردترین نقطه زمین را تجربه کرد، بعد از آن تصمیم به سفر به گرم‌ترین ناحیه زمین گرفت.

شاید یکی از دلایل شگفت‌انگیز بودن این تصمیم این بود که گرم‌ترین نقطه سیاره زمین در سرزمین مادری سوگل خلخالیان قرار گرفته است بنابراین او چند ماه بعد در بهار سال 1395 راهی کویر لوت شد تا همان طور که روی قطعات یخ جنوبگان قدم زده است، روی شن‌های داغ کویر لوت نیز قدم بگذارد و خاطره‌ای شگفت‌انگیز از این سفرها بر جای بگذارد. این مناطق در یک دهه اخیر به عنوان سردترین و گرم‌ترین نقاط زمین ثبت شده است.

جنوبگان، سردترین نقطه زمین

سوگل خلخالیان، گردشگر ماجراجوی ایرانی که بکرترین مناطق جهان سفر می‌کند، زمستان سال 1394 به یکی از متفاوت‌ترین نقاط زمین با طبیعتی بکر و دست‌نخورده سفر کرد.

او سفر خود به سمت جنوبگان را از شهر بوینس‌آیرس در آرژانتین آغاز کرد و سپس به سمت شهر کوچکی در اوسوایا که به آخرین شهر دنیا مشهور است، رفت. از آنجا سفر به جنوبگان همراه با همسفرانی از دیگر کشورهای جهان با یک کشتی به سمت مدار قطبی آغاز شد.

مدار قطبی در قطب شمال و جنوب زمین از عرض جغرافیایی 66 درجه آغاز می‌شود و در منطقه جنوبگان بعد از این مدار خشکی وجود ندارد و کشتی‌ها میان کوه‌های یخی حرکت می‌کنند. تنوع گیاهی و جانوری جنوبگان شامل پرندگان قطبی، فک‌ها، نهنگ قطبی، انواع ماهی‌ها و پنگوئن‌ها (گونه منحصر به‌فرد این منطقه از کره زمین) است.

او 14 روز را در پرتلاطم‌ترین آب‌ها به سمت قطب جنوب زمین حرکت کرد. سه روز از این سفر هنگام رفت و سه روز هنگام برگشت در منطقه‌ای از اقیانوس می‌گذشت که به علت تداخل جریان آب‌های سرد و گرم همیشه طوفانی است.

در نهایت مسافران جنوبگان به مرتفع‌ترین و سردترین قاره دنیا، یعنی جنوبگان رسیدند. سردترین دمای ثبت شده در جنوبگان منفی 82 درجه سانتی‌گراد است. خلخالیان در سردترین نقطه زمین پرچم ایران را به دست گرفت و نام ایران را بار دیگر در این سرزمین ماندگار ساخت.

کویر لوت، گرم‌ترین نقطه زمین

سوگل خلخالیان برای سفر به گرم‌ترین نقطه زمین از منطقه شهداد در استان کرمان به سمت منطقه‌ای به نام تل گندم بریان یا ریگ سوخته، از توابع شهداد رفت. از نظر بسیاری از طبیعت‌گردان ایرانی کلوت‌های شهداد یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعی کویر است که دیدن آنها هر بار تازگی دارد، اما خلخالیان به همان کلوت‌ها بسنده نکرد و پس از سه روز خود را به گرم‌ترین نقطه ممکن رساند.

ماهواره‌های هواشناسی سازمان فضایی آمریکا (ناسا) دمای منطقه گندم بریان را در گرم‌ترین زمان سال 71 درجه سانتی‌گراد (در سطح زمین) ثبت کرده‌اند و به این ترتیب این منطقه گرم‌ترین و خشک‌ترین نقطه زمین نام گرفته است. یکی از دشواری‌های سفر به این منطقه در فصل‌های گرم سال وجود حشرات مزاحم و جانورانی مثل رتیل‌هاست که ممکن است در مواردی خطرآفرین باشند، اما خلخالیان تصمیم گرفت این تجربه را در زمانی نزدیک به گرم‌ترین روزهای سال کسب کند و همه این خطرات را به جان بخرد.

او در این سفر سه روز را در گرم‌ترین منطقه زمین در دمای 68.5 درجه گذراند و به تماشای زیبایی‌های این منطقه بکر در کویر نشست. این منطقه سال 2016 میلادی به فهرست مکان‌های میراث جهانی یونسکو نیز افزوده شده است.

شباهت در تفاوت‌ها

سوگل خلخالیان پس از تجربه این دو سفر درباره شباهت‌های بسیار این دو منطقه نوشت و در نمایشگاه به نام «شباهت در تفاوت‌ها» این شباهت‌ها را به روایت تصویر نشان داد. تصاویری از کلوت‌ها (تلماسه‌ها) در کویر به رنگ خاکی در کنار تصاویری از کوه‌های یخی در جنوبگان و مقایسه عرض‌های جغرافیایی این دو منطقه نشان از شباهت بسیار دو منطقه متفاوت زمین دارد.

ایستادن در منطقه‌ای که گرم‌ترین یا سردترین نقطه زمین است، تجربه‌ای است که در جای دیگری از زمین قابل لمس نیست. تفاوت‌های این دو منطقه تقریبا مشخص و قابل حدس است، اما پیدا کردن شباهت کلوت‌ها (تلماسه‌ها) در کویر و کوه‌های یخی در قطب جنوب موضوعی است که تا به حال کمتر کسی به آنها توجه کرده است.

سوگل خلخالیان شن‌های کویری را با برف‌های قطبی مقایسه می‌کند، افت ناگهانی دما را در هر دو منطقه تجربه کرده و طبیعت هر دو بخش را تحت تاثیر گرمایش جهانی دیده است. حتی در مقیاس کوچک‌تر شکل دانه‌های برف و دانه‌های شن شباهت‌هایی با یکدیگر دارد. در هر دو منطقه بادهایی با سرعت زیاد می‌وزد و اشکال زیبای کلوت‌ها و کوه‌های یخی تحت تاثیر باد شدید این مناطق فرسایش یافته است. وجود رد نهرهای خشک شده نیز از دیگر شباهت‌های این مناطق است.

این دو منطقه شرایط اقلیم متفاوت و سختی دارند و باکتری‌هایی که در تجزیه لاشه‌ها نقش دارند، در این نقاط دیده نمی‌شوند. به همین دلیل لاشه حیوانات مرده دیرتر تجزیه می‌شود و این هم در سرمای جنوبگان و هم در گرمای لوت دیده می‌شود. اسکلت بسیاری از جانوران در این مناطق تا سال‌ها به همان شکل باقی می‌ماند.

تجربه پدیده گرمایش جهانی از نزدیک

گرمایش جهانی پدیده‌ای است که در سال‌های اخیر درباره آن بارها هشدار داده شده است. روند گرمایش کره زمین در صد سال گذشته بشدت افزایش داشته و نتیجه آن آب شدن یخ‌های قطبی، بالا آمدن آب اقیانوس‌ها و دریاها و به وجود آمدن تغییرات اقلیمی و اکوسیستمی در نقاط مختلف زمین است. همه این موارد در حالی است که هنوز بسیاری از افراد به این اتفاق توجهی نمی‌کنند و تنوع زیستی زمین را در معرض خطر قرار داده‌اند. در حال حاضر پدیده گرم شدن زمین در قطب‌های این سیاره خاکی محسوس‌تر از نقاط دیگر است.

یکی از تجربه‌های این سفر برای سوگل خلخالیان لمس این پدیده از نزدیک در جنوبگان بوده است. جایی که مناظر و گونه‌های جانوری منطقه، بشدت تحت تاثیر این پدیده در حال تغییر است. قطعات یخ جدا شده و کوه‌های یخ شناور و موجوداتی که در خطر انقراض هستند، هشداری جدی درباره گرمایش جهانی به انسان می‌دهند و خلخالیان سعی می‌کند این هشدار را تا جای ممکن به گوش دیگر ساکنان زمین نیز برساند.

کمپین عضویت ایران در پیمان حمایت قطب جنوب

کره زمین، فارغ از همه مرزبندی‌های سیاسی و فرهنگی، زیستگاه خاکی همه انسان‌هاست. سیاره‌ای کوچک و باشکوه که امکان حیات را برای همه ما و دیگر جانداران فراهم کرده است. در سیاره زمین با وجود کشمکش‌های سیاسی و فرهنگی، هنوز سرزمینی مانده است که بدون در نظر داشتن نژاد، فرهنگ، ملیت و ... به همه انسان‌ها تعلق دارد. این میراث مشترک قاره جنوبگان است.

این سرزمین وسیع اهمیتی جهانی دارد و بر اقلیم و محیط زیست ما، بسیار موثر است. قطب جنوب مهم‌ترین منبع آب شیرین کره زمین نیز هست و در عین حال آزمایشگاه طبیعی بزرگی است که می‌تواند برای شناخت تهدیدهای محیط زیستی، کمبود منابع آبی، تغییرات اقلیمی و نیز کشف تاریخ تکوین حیات و بسیاری دیگر از موضوعات علمی و پژوهشی، اطلاعات ارزشمندی در اختیار دانشمندان و محققان قرار می‌دهد.

سیستم پیمان جنوبگان برای تحقق این موارد و دستیابی به آن و حفاظت و صیانت از مالکیت عمومی ساکنان زمین بر قطب جنوب، تنظیم شده است. این پیمان سال 1959 به امضای 12 کشور رسید و امروز به امضای 53 کشور رسیده است. این پیمان، جنوبگان را به عنوان منطقه‌ای تنها برای تحقیقات علمی و بدون هرگونه فعالیت نظامی و پرهیز از ادعای مالکیت، به رسمیت می‌شناسد.

این بخشی از پیمان حمایت از جنوبگان است. امروز در جنوبگان بین هزار تا 5000 نفر در طول سال در ایستگاه‌های تحقیقاتی پراکنده در سراسر این قاره اقامت دارند. این قاره متعلق به هیچ کشوری نیست و کشورها فقط برای انجام تحقیق و پژوهش در این منطقه پایگاه‌هایی ساخته‌اند. سوگل خلخالیان در نمایشگاهی که به منظور نشان دادن شباهت‌های سردترین و گرم‌ترین نقطه زمین برگزار کرد، برای حضور ایران در این قاره نیز تلاش کرد.

کمپین درخواست عضویت ایران در سیستم پیمان حمایت قطب جنوب، به عضویت ایران در این پیمان و حفاظت از محیط زیست جنوبگان کمک می‌کند. همچنین با به رسمیت شناخته شدن حق ایران در پژوهش‌های میدانی و تاسیس پایگاه دائمی علمی در آنجا، ایران نیز می‌تواند به انجام تحقیقات در این منطقه بپیوندد.

سپیده شعرباف - روزنامه نگار

ضمیمه چمدان جام جم