مستاجر جدید کاخ الیزه کیست؟ دیدگاهش درباره ایران چیست؟

سرانجام رقابت نفس گیر انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه با پیروزی امانوئل مکرون 39 ساله پایان یافت، و این بانکدار جوان که سابقه تصدی وزارت اقتصاد دولت کنونی فرانسه را هم دارد، کلید کاخ الیزه را برای 5 سال آینده به دست گرفت.

فرانسه با جمعیتی نزدیک به 62 میلیون نفر، و تولید ناخالص داخلی 5/2 تریلیون دلاری ششمین اقتصاد برتر جهان و در کنار آلمان یکی از موسسین و قدرت‌های برتر اتحادیه اروپاست که با خروج انگلیس از اتحادیه اروپا تنها نماینده دارای حق وتو این اتحادیه در شورای امنیت سازمان ملل است.

به همین دلیل فرانسه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره دارای اهمیت بوده است. در دوره پسابرجام هم فرانسه از پیشتازان سرمایه گذاری در ایران بوده، و به گفته موریل پنیکاد، سفیر فرانسه در سرمایه گذاری خارجی هدف فرانسه در کوتاه مدت افزایش حجم سرمایه گذاری ها در ایران به سطح یک میلیارد و 400 میلیون یورو است.

این مقام فرانسوی همچنین ارزش مبادلات دو کشور را در سال 2016 میلادی 2 میلیارد و 100 میلیون یورو عنوان کرد و افزود: این رقم نسبت به سال2015 حدود 235 درصد افزایش داشته است.
با این مقدمه درباره مناسبات پیش روی ایران و فرانسه در دوره ریاست جمهوری امانول مکرون نکاتی چند قابل توجه است:

1- نخست اینکه امانوئل مکرون در 39 سالگی و با حزبی که هنوز یک سال هم از تاسیس آن نگذشته به ریاست جمهوری فرانسه رسیده، و طبعا رویکردهای وی به ویژه در سیاست خارجی مانند دیگر احزاب سابقه دار فرانسه مشخص و روشن نیست.

2- نکته دوم اینکه از امانوئل مکرون به دلیل سابقه کم در سیاست، موضع شفاف و مشخصی درباره ایران وجود ندارد. در نتیجه دستگاه دیپلماسی ایران می تواند پیش از آغاز تلاش‌ها برای ایجاد ذهنیت منفی علیه ایران در نگاه این سیاستمدار جوان، دست به کار شود، و بستر تعامل مثبت و متعادل با فرانسه تحت مدیریت مکرون را ایجاد کند.

3- نکته سوم ریل گذاری جدید در مناسبات ایران و فرانسه است که پس از برجام و در 4 بهمن سال 1394 ، با سفر حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران به فراانسه صورت گرفت. سفری که به دلیل گستردگی توافقات دوجانبه، فصل نوینی را در روابط ایران و فرانسه گشود.

در این سفر علاوه بر قرارداد خرید 100 فروند هواپیمای ایرباس از فرانسه، قراردادهایی با شرکت‌های بزرگ خودروسازی، نفت و گاز، راه‌سازی، راه‌آهن و شیلات فرانسه منعقد شد، و روابط تهران - پاریس را دست کم در حوزه اقتصادی وارد فاز تازه‌ای کرد.

نکته مهمتر اینکه، بخش عمده این قراردادها در حوزه وزارت اقتصاد، صنعت و امور دیجیتال فرانسه تعریف شده است که امانوئل مکرون در آن تاریخ تصدی این وزارتخانه را به عهده داشت.

4- نکته چهارم اینکه امانوئل مکرون به رغم رویکردهای شدید سکولاریستی، در موضوع اسلام، مهاجرت و کشورهای اسلامی نگاه بازتری دارد، چنانکه در مساله الجزایر رسما دوره اشغالگری فرانسه را دوره وحشیگری دانسته و آن را «جنایت علیه بشریت» نامیده است.

مکرون دست کم تا کنون در مواضع خود نگاه سازنده تری در تعامل با کشورهای اسلامی داشته و بارها از سیاست‌های تبعیض‌آمیز علیه مهاجران، به ویژه جمعیت مسلمانان فرانسه انتقاد کرده است.

5- نکته پنجم مربوط به نگاه امانوئل مکرون به خاورمیانه است. در این خصوص جمع بندی مواضع مکرون در دوران رقابت انتخاباتی را می توان چنین برشمرد:

الف) مکرون همواره خود را دوست اسراییل معرفی کرده و فرانسه را در قبال امنیت رژیم صهیونیستی متعهد دانسته است. هر چند این رویکرد به غلظت نگاه نیکلا سارکوزی رئییس جمهور اسبق فرانسه نیست.

ب) حمایت صریح مکرون از حمله موشکی اخیر آمریکا به فرودگاه الشعیرات ارتش سوریه ، تصریح وی بر ضرورت کناره گیری بشار اسد از هرم قدرت در سوریه، و حمایت از موضع معارضان سوری بخشی از دغدغه‌ها در خصوص سیاست خاورمیانه‌ای امانوئل مکرون است، که با نگاه منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران تمایز دارد.

با این همه مکرون بارها تاکید کرده که راه حل بحران سوریه سیاسی است، و این موضع می تواند نقطه مثبتی برای حمایت ازمذاکرات صلحی باشد که محور ایران، روسیه و ترکیه در آستانه آغاز کرده اند.

ج) موضوع دیگری که نباید از نظرها دور داشت توجه ویژه پاریس به بازار خرید سلاح در کشورهای حاشیه خلیج فارس است. فرانسه در سال‌های اخیر بیش از 20 میلیارد دلار سلاح و ادوات نظامی به ویژه به عربستان و قطر فروخته است. در مقابل هم این دو کشور سرمایه گذاری زیادی در فرانسه انجام داده اند که در شرایط کنونی اقتصاد فرانسه برای رئیس جمهوری با تجربه بانکداری و تصدی وزارت اقتصاد در فرانسه دارای اهمیت است.

با این همه امانوئل مکرون در مواضع انتخاباتی خود تصریح کرده: «فرانسه نباید در بازی قدرت میان دو کشور مهم منطقه مداخله کند... فرانسه باید هم با ایران حرف بزند هم با عربستان سعودی». وی همچنین از حمایت بی اندازه پاریس از عربستان سعودی انتقاد کرد اما گفت: البته نباید روابط با ایران گونه‌ای باشد که امنیت عربستان و اسرائیل را تهدید کند».

این نگاه برابر اگر در مرحله عمل هم محقق شود، فرصتی برای دستگاه دیپلماسی ایران جهت تعامل بیشتر با فرانسه برای حمایت از عقلانیت و مقابله با افراط در منطقه به شمار می آید.

نتیجه

در مجموع مواضع سیاست خارجی امانوئل مکرون نشان داده که تمایز فاحشی با سلف خود فرانسوا اولاند ندارد، و جایگاه ممتاز منطقه ای ایران را به رسمیت می‌شناسد. حمایت مکرون از توازن رقابت میان ایران و عربستان گویا تاکید وی بر ثبات در منطقه است، و مشارکت وی در پایه ریزی دور جدید مناسبات و تعاملات اقتصادی با ایران برگ برنده ای برای تهران است، تا با استفاده از سیاست فعال در تعامل با پاریس از ظرفیت این کشور بزرگ در جهت امنیت و صلح در منطقه و رشد تعاملات برابر اقتصادی بهره بردارد.

یوسف اسماعیلی/ مفسر جام جم آنلاین