نگاهی به پیامدهای 5 رویکرد حوزه علم دولت دونالد ترامپ که عمدتا چیزی جز عقبگرد و بلاتکلیفی نبوده است

100 روز‌ضد علم

نهم اردیبهشت، دولت ترامپ 100 روزه شد و با این که هنوز در آغاز راه این کابینه هستیم، نظرات و سیاست‌های جنجالی آنها در حوزه علم، از کاوش‌های فضایی تا تغییرات آب و هوایی تا حدودی مشخص شده است.

کد خبر: ۱۰۲۶۸۷۰

شکی نیست سیاست‌های این کشور در حوزه‌های علمی، فضایی، محیط زیست و سلامت نه‌تنها این کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد، پیامدهای آن به بسیاری از بخش‌های جهان هم سرایت خواهد کرد. از طرف دیگر در مواردی مثل سیاست‌هایی که آمریکا در حوزه گرمایش جهانی اتخاذ می‌کند، تصمیمات این کشور تاثیر بسیاری روی تصمیمات کشورهای دیگر برای اجرایی شدن یا نشدن آن قانون می‌گذارد. مثال بارز معاهده پاریس درخصوص گرمایش جهانی است که اکنون تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا قرار گرفته است. باید دید، بعد از این تاثیرات دیگر اقدامات و تصمیمات این دولت در جهان چه خواهد بود.

انکار تغییرات آب و هوایی

از زمان مناظره‌های انتخاباتی، دونالد ترامپ نظراتی خلاف‌نظر کارشناسان و دانشمندان راجع به تغییرات آّب و هوایی عنوان کرده بود. از زمان آغاز دولت نیز او مشخصا راجع به تغییرات آب و هوایی صحبتی نکرده، اما محتوای صحبت‌ها و نظرات او درباره این موضوع محیط زیستی واضح است. ترامپ در این مدت فرمان اجرایی را امضا کرده است که برنامه استفاده از انرژی پاک را به عقب باز می‌گرداند. طرح استفاده از انرژی پاک به منظور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای که در ارتباط مستقیم با تغییرات آب و هوایی است، برنامه‌ریزی شده بود. پروفسور ادوارد روبین، استاد مهندسی مکانیک دانشگاه پیستبورگ آمریکا معتقد است، اکنون علم بدرستی ثابت کرده نیاز به فعالیت توسعه پایدار برای حفظ کره زمین ضروری است. بنابراین، ریاست جمهوری آمریکا نمره خوبی در این زمینه از سمت کارشناسان کسب نمی‌کند. همه این اتفاقات در حالی رخ داده که از نظر اجماع علمی، اکنون نه‌تنها نقش انکارناپذیر انسان در تغییرات آب و هوایی اثبات شده، بلکه فوریت کنترل آن نیز بحرانی برآورد شده است.

تاکید بر استفاده از سوخت‌های فسیلی

علوم پایه بوضوح نشان می‌دهد، انرژی زغال‌سنگ تاکنون به عنوان ناپاک‌ترین سوخت فسیلی شناخته شده است و به تولید بیش از حد گازهای گلخانه‌ای و آلودگی هوا می‌انجامد. بنابراین، ترویج استفاده از انرژی زغال‌سنگ، یک قدم بزرگ رو به عقب برای از کنترل خارج کردن گرمایش جهانی به شمار می‌رود. با این حال، دونالد ترامپ هشتم فروردین امسال، طرح انرژی پاک را ملغا کرد و به این ترتیب، برنامه استفاده از منابع انرژی پاک مثل گازهای طبیعی و حتی باد و انرژی خورشیدی کنار گذاشته شد. این دولت به شاغلان بخش استخراج زغال‌سنگ نیز وعده بازگشایی کارخانه‌ها را داده است.

این در حالی است که گاز طبیعی از اوایل دهه گذشته در آمریکا به میزان قابل توجه تولید می‌شود. سال گذشته نیز انرژی گاز طبیعی بیشتر از انرژی زغال‌سنگ در این کشور تولید شد و قیمت آن نیز کمتر از زغال‌سنگ بود. بر همین اساس، کارشناسان معتقدند، در طولانی مدت انرژی گاز طبیعی نسبت به زغال‌سنگ با استقبال بیشتری مواجه شود. بنابراین ترامپ خواسته یا ناخواسته وعده نادرستی مبنی بر بازگشایی دوباره کارخانه‌های تولید سوخت فسیلی داده است. از طرف دیگر، رهاسازی پسماند کارخانه‌های زغال‌سنگ در رودخانه‌ها و مسیرهای آبی می‌تواند انتشار گازهای گلخانه را افزایش دهد و آسیب‌های جبران‌ناپذیری برای محیط زیست به وجود آورد.

بی‌برنامگی در حوزه سلامت

کارشناسان حوزه سلامت معتقدند، دولت ترامپ در صد روز نخست آغاز به کار، تقریبا اقدام مثبتی برای حوزه سلامت انجام نداده است. این دولت هنوز برنامه مشخصی برای این حوزه ارائه نداده است که می‌تواند، نشان‌دهنده نبود علاقه یا تخصص کافی در مورد سیاست‌های نظام سلامت باشد. حتی اگر لایحه مرتبط با سلامت در کنگره این کشور تصویب شود، از آنچه ترامپ در وعده‌های انتخاباتی خود عنوان کرده، فاصله بسیاری دارد. ترامپ در مناظره‌های انتخاباتی، وعده مراقبت‌های بهداشتی بهتر و ارزان‌تر را به مردم کشورش داده بود.

دولت ترامپ برنامه جدیدی برای سلامت معرفی نکرده و به برنامه‌ای بازگشته که حداقل 20 میلیون نفر را از زیر پوشش قرار نمی‌دهد و هزینه‌های سلامت آنها را افزایش می‌دهد. مارک پترسون، کارشناس حوزه سلامت دپارتمان سیاست عمومی دانشگاه کالیفرنیا در لس‌آنجلس معتقد است، با وجود این که صد روز برای سنجش دستاوردهای یک دولت کافی نیست، اما سلامت مهره اصلی برنامه‌های ریاست جمهوری به شمار می‌رود. پترسون می‌گوید، ترامپ ضمانت اجرای لایحه سلامت را که زمان دولت قبلی تصویب شده بود، نادیده گرفته و کاری برای افزایش حساب پس‌انداز سلامت انجام نداده است. ترامپ در صد روز نخست ریاست جمهوری در حوزه سلامت زنان و بیمه‌های بارداری نیز کارنامه خوبی از خود به جا نگذاشته است.

آینده نامعلوم کاوش‌های فضایی

برنامه‌های ترامپ برای کاوش‌های فضایی هنوز دقیق مشخص نیست. ترامپ در صد روز اول دولت خود، تصمیمات عجیبی برای سلامت گرفته، اما هنوز از تصمیم خود برای برنامه‌های فضایی به طور مشخص صحبت نکرده است. کارشناسان در این زمینه حتی نمی‌توانند به این دولت تازه نفس نمره‌ای بدهند و در بهترین حالت جان لوگسدن، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه جورج واشنگتن در واشنگتن دی‌سی، فعالیت دولت در این زمینه را ناکافی عنوان می‌کند. ترامپ هنوز تصمیم واقعی درخصوص برنامه‌های فضایی را اعلام نکرده و لوگسدن آن را به دلیل تسلط نداشتن این دولت روی مسائل حوزه فضایی می‌داند.

در برنامه بودجه سال 2018 ـ که ماه مارس ارائه شد ـ نشانه‌هایی از اولویت‌های احتمالی ریاست جمهوری به چشم می‌خورد و خط مشی این دولت را تا حدودی مشخص کرد. در این برنامه بودجه ماموریت کشف سیارک‌های ناسا کاهش پیدا کرد و بودجه همه ماموریت‌های علوم زمین ناسا قطع شد. البته این کاهش بودجه 8/0 درصدی در مقابل بودجه‌های سلامت و حفاظت از محیط زیست ـ که 18 و 31 درصد کاهش پیدا کردند ـ رقم بالایی نیست.

لوگسدن، کمی خوش بینانه به قضیه نگاه می‌کند و می‌گوید در آینده ممکن است نظر ترامپ درباره برنامه‌های فضایی تغییر کند، زیرا تاکنون صحبت منفی در این باره نداشته است. اسکات پیس، مدیر موسسه سیاست فضایی دانشگاه جورج واشنگتن نیز درباره علاقه احتمالی ترامپ به برنامه‌های فضایی می‌گوید: ترامپ دستاوردهای تلسکوپ فضایی هابل را ستوده و اشتیاق خود را به برنامه 8/8 میلیارد دلاری تلسکوپ فضایی جیمز وب ـ که سال آینده به فضا فرستاده می‌شود ـ نشان داده است.

ترامپ چهارم اردیبهشت نیز تماس ویدئویی با پگی ویتسون، بانوی فضانورد آمریکایی که رکورد مجموع زمان حضور در فضا را از آن خود کرده، برقرار کرد. با توجه به صحبت‌های ترامپ با ویتسون به نظر می‌رسد، میان برنامه‌های فضایی به برنامه‌های کاوش در مریخ بیشتر علاقه‌مند است. یکی ازجمله‌های عجیب ترامپ درباره کاوش‌های فضایی این است که «من نمی‌دانم بین مریخ و ماه کدام مهم‌تر است!» این نشان از بی‌تدبیری درباره چنین تفاوت‌های بزرگی در برنامه‌های فضایی دارد.

در نهایت باید توجه داشت حاصل برنامه صد روزه فقط یک قرارداد است و برای مثال جان اف. کندی در صد و پنجاهمین روز ریاست جمهوری، تصمیم خود را درباره اعزام فضانوردان به ماه اعلام کرده بود.

گونه‌های در حال انقراض، تحت تاثیر سیاست‌های غلط

برنامه مدیریت اجرایی ترامپ تاکنون اثر بسیار کمی روی فعالیت برای حفاظت از گونه‌های در حال انقراض داشته است. کاهش بودجه سازمان محیط زیست این کشور، فشار بیشتری روی سازمان‌های حامی حیات وحش و بخصوص گونه‌هایی که در حال انقراض هستند، می‌گذارد. کارشناسان محیط زیست این کشور معتقدند، این کاهش بودجه مانع بزرگی بر سر راه شناسایی گونه‌های در معرض خطر و حفاظت از آنهاست. از طرف دیگر، حمایت ترامپ از استخراج زغال‌سنگ و استفاده بیش از حد از سوخت‌های فسیلی و مخالفت با برنامه‌های گرمایش جهانی نیز حفاظت از گونه‌های در حال انقراض را بیش از پیش دشوار می‌کند.

در مجموع، فعالان سازمان‌های داوطلبانه حمایت از گونه‌های در حال انقراض، نگرانی عمیقی در مورد تصمیمات شتابزده ترامپ و اهمیت ندادن به حیات وحش دارند. برای مثال، ترامپ اول فروردین امسال، بودجه کنترل منابع آبی کوچک را کاهش داده است. این تصمیم به آن معناست که منابع آب‌های آشامیدنی ایالات متحده در معرض آلودگی قرار می‌گیرند. بسیاری از رودخانه‌های فصلی و تالاب‌های آمریکا که نقش مهمی در پاکسازی آب و هوا دارند، شامل این آب‌ها می‌شود. ایده ترامپ برای کاهش بودجه منابع آبی کوچک به منظور اختصاص زمین‌های بیشتر به بخش کشاورزی و صنعت عنوان شده است، اما به نظر می‌رسد آمریکا برای این کار هزینه گزاف و غیرقابل بازگشتی متحمل می‌شود. این در حالی است که یک‌سوم ماهی‌ها و دوسوم دوکفه‌ای‌ها در دهه اخیر در همین آب‌ها در معرض خطر قرار گرفته‌اند.

ایجاد چنین تغییرات بزرگی در طبیعت به دست انسان همه اکوسیستم منطقه را تحت تاثیر قرار داده و باعث مهاجرت گونه‌های مختلف حیات وحش می‌شود. این تصمیمات نشان می‌دهد، اولویت‌بندی مشخصی برای اختصاص این بودجه‌ها وجود ندارد و این کشور، سیاست علمی روشنی را دنبال نمی‌کند.