شعر عاشورایی، روح ادبیات فارسی است

کمتر اثر منثور یا منظومی را می‌توان در عرصه زبان فارسی نشان داد که ازنظر موضوعی در حیطه پهناور ادبیات آیینی قرار نداشته باشد و بخش زیادی از متون کهن فارسی صبغه دینی دارند همچنین در میان انواع ادبیات آیینی می‌توان به اشعاری اشاره کرد که در آن‌ها به رثا یا مدح و منقبت پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار پرداخته‌شده یا اشعاری که برای بانوی گران‌قدر اسلام، حضرت فاطمه زهرا (س) سروده شده است.

جام‌جم آنلاین درباره نقش ادبیات آیینی و ارتباط و اهمیت آن در روزهای محرم و عاشورا با شاعر و نویسنده کشورمان مصطفی رحمان دوست گفت‌وگویی داشته است که باهم می‌خوانیم:

شعر و ادبیات در عاشورا چه نقشی دارد؟

در شعرای موفق و برتر تاریخ ادبیات ایران، شاعری نداریم که درباره عاشورا یا امام حسین (ع) صحبت نکرده باشد. به کنایه یا به‌تصریح، چه شیعه و چه سنی، هرکدام به رویداد کربلا که رسیدند سر تعظیم فرود آوردند. یکی از زیباترین فرازهایی که در مثنوی مولوی است، فرازی است که مولوی به عزاداران عاشورا برخورد می‌کند و چه‌ زیبا اهداف امام حسین را می‌گوید، هرچند به آن‌ها اعتراض می‌کند که چرا دیر به‌پای خواستید اما اهداف امام حسین را به‌پای مطرح می‌کند.

بی‌تردید ادبیات ما تحت تأثیر قرآن و بعد عاشورا است. اگر بخواهیم تنها تأثیرات قرآن و عاشورا را در ادبیات فارسی بررسی کنیم مسئله هفتاد من بیش‌تر کاغذ، مطرح می‌شود. دفاع مقدس نیز ستونی برای معرفی خود داشت و آن ستون، ادامه راه عاشوریان امام حسین (ع) در صحرای کربلا فرمودند «بگذارید برویم» و نمی‌خواستند بجنگند اما مجبور به مقاومت در مقابل تعرض شدند.

با توجه به شعر آیینی ویژگی‌های یک شعر خوب چیست؟

من شعر را به آیینی و غیر آیینی تقسیم نمی‌کنم چراکه اگر منظور از شعر آیینی، شعر مذهبی باشد، ادبیات فارسی مملو از شعرهای زیبایی است که شاعر تحت تأثیر دلش سروده است. اگر منظور از شعر آیینی این است که در ارتباط باسیاست روز صحبت کرده باشد، موضوعی جدید است و من می‌گویم که آیین تنها محرم و یا نیمه شعب نیست. آیین شهادت حضرت علی (ع) و تولد حضرت ایشان، تولد حضرت فاطمه (ص)، نوروز و چهارشنبه‌سوری نیز هست. ما ایرانی‌ها این‌ها را جزء آیین خودمان استفاده می‌کنیم؛ اما وقتی کلمه آیینی را به کار می‌برند، به‌عنوان‌مثال نوروز جزء این آیین‌ها حساب نمی‌شود و به همین دلیل موافق نیستم که شعر ما به آیینی و غیر آیینی تقسیم شود. آیا دیدوبازدید عید، نماز عید فطر، رفت‌وآمد حاجی‌ها و آداب‌و رسومی که درجاهای مختلفی دارند، جزو آیین نیست؟

نسترن نعمتی/جام‌جم آنلاین