فرصت مجمع تشخیص مصلحت نظام برای بررسی لایحه پالرمو دیروز به پایان رسید و به این ترتیب حامیان این لوایح دیگر نباید امیدی به تصویب این لایحه داشته باشند.

دونالد ترامپ در حالی دیروز سومین سخنرانی خود را به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل را انجام داد که موضوع ایران به یکی از مسائل محوری در رایزنی مقامات کشورها در این دوره از مجمع عمومی تبدیل شده است. بر همین اساس برخی تحلیلگران پیش‌بینی می‌کردند با توجه به اینکه ترامپ به تازگی در ماجرای انهدام پهپاد آمریکایی در مقابل ایران تحقیر شده است و سیاست فشار حداکثری این کشور هم جواب نداده است بخش مهمی از سخنانش به ایران اختصاص داشته باشد، به‌ویژه این‌که در یکی از سخنرانی‌های اخیر خود گفته مسائل مهمی در ارتباط با ایران در حال اتفاق افتادن است. با این‌حال سخنان ترامپ درباره ایران، تقریبا هیچ موضوع تازه‌ای نداشت و تکرار همان ادعاها و اتهامات گذشته بود. البته این نکته را داشت که تاکید کرد تا زمانی که ایران رویکرد خود را عوض نکند، نه تنها تحریم‌ها لغو نخواهد شد که افزایش نیز خواهد یافت. این اظهار نظر در تضاد کامل با پیش‌شرطی است که ایران برای انجام مذاکره با آمریکا در قالب 1+5 عنوان کرده مبنی بر اینکه ضروری است تحریم‌ها برداشته شود. ترامپ در سخنرانی خود درباره چالش‌های مختلف خارجی و داخلی آمریکا نیز مطالبی را بیان کرد. مطالبی که محور اصلی آنها همان سیاست «اول آمریکا» بود که از ابتدای ریاست‌جمهوری او همواره بیان شده است. رئیس‌جمهور آمریکا که از موضعی بالا صحبت می‌کرد و با طرز ایستادن و حالاتی که به چهره و چشم و ابروی خود می‌داد نگاه تحقیرآمیز خود نسبت به سایر کشورها را علنی می‌کرد، از سیاست‌های کشورش در مقابل چین و ونزوئلا گفت و تاکید کرد در سیاست‌هایش در خصوص مهاجرت کوتاه نخواهد آمد.

در روزها و هفته‌های اخیر دور جدیدی از اقدامات ضد‌ایرانی آمریکا شروع شده و کاخ سفید به دنبال تشدید هر چه بیشتر فشارها علیه جمهوری اسلامی ایران است. در ایام تعطیلات نوروز، وزارت خزانه‌داری آمریکا تحریم‌های جدیدی علیه چند فرد و نهاد ایرانی وضع کرد و مایک پمپئو، وزیر خارجه و برایان هوک، نماینده رئیس‌جمهور آمریکا در امور ایران مواضع زیادی علیه کشورمان داشتند. اما آمریکایی‌ها در تازه‌ترین اقدام ضدایرانی خود باز هم بحث‌هایی درباره قرار دادن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی مطرح کرده‌اند. این موضوعی است که در تابستان‌96 هم در مقطعی مطرح شد، اما به‌دنبال هشدار مقامات نظامی کشورمان، کاخ سفید و کنگره آمریکا از این اقدام صرف‌نظر کردند. حال باید دید که دور جدید اقدامات ضد‌ایرانی آمریکا به کجا ختم می‌شود؟

وزیر امور خارجه نگرانی‌های مربوط به الحاق ایران به « کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم » را رد کرد و احتمال قرار گرفتن نیروهای نظامی جمهوری اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی را مبتنی بر واقعیت ندانست.

سال 97 سال پرماجرایی برای مردم ایران و نهادها و دستگاه‌های مختلف بود. از یک سو با خروج آمریکا از برجام و تشدید تحریم‌ها علیه ایران، شاهد فشارهایی از خارج بودیم و از سوی دیگر برخی بی‌تدبیری‌ها نیز باعث ایجاد فشارها و مشکلاتی در داخل کشور شد. با این‌حال نهادهای مختلف و قوای سه‌گانه بسته به حوزه کاری خود تلاش‌هایی برای رفع مشکلات انجام دادند که به نظر می‌رسد این اقدامات کافی نیست و باید در سال 98 با شدت و حدت بیشتری پی گرفته شود. روزنامه جام‌جم به بررسی هشت پرونده ناتمام سال 97 که باید در سال 98 در اولویت دستگاه‌ها قرار گیرد پرداخته است.

همزمان با ادامه بررسی لوایح مرتبط با اف.ای.تی.اف در مجمع تشخیص مصلحت نظام، گروه ویژه اقدام مالی (اف.ای.تی.اف) در نشست اخیر خود چهار ماه دیگر به ایران فرصت داد این لوایح را تصویب کرده و برنامه اقدام 41 بندی ارائه شده از سوی این نهاد را تکمیل کند. اف.ای.تی.اف دو سال قبل ایران را از لیست سیاه این گروه، تعلیق کرد و از ایران خواست تغییراتی در برخی قوانین داخلی در حوزه‌های پولشویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم داشته باشد و به برخی کنوانسیون‌ها از جمله کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم (سی.اف.تی) و کنوانسیون مبارزه با جرایم سازمان‌یافته فراملی بپیوندد. از آن زمان تاکنون تعلیق ایران در هر نشست تا نشست بعدی تمدید شده است و در داخل کشورمان نیز سیر بررسی و تصویب این قوانین ادامه دارد. با این حال در آستانه نشست اخیر اف.ای.تی.اف که هفته قبل برگزار شد، برخی حامیان تصویب این قوانین معتقد بودند باید هر چه سریع‌تر به کنوانسیون پالرمو و سی.اف.تی بپیوندیم و در غیر این‌صورت به لیست سیاه برگردانده می‌شویم. اما مجمع تشخیص مصلحت نظام، بی‌توجه به این تحلیل‌ها و برخی فشارها بررسی دقیق این کنوانسیون‌ها را ادامه داد و اف.ای.تی.اف هم بر خلاف برخی تحلیل‌ها تعلیق تحریم‌ها علیه ایران را برای چهار ماه دیگر تمدید کرد. اتفاقا برخی تحلیلگران معتقدند دلیل ادامه تعلیق ایران از لیست سیاه، تصویب نشدن لوایح پالرمو و سی.اف.تی است و در صورت تصویب این لوایح و اجابت همه درخواست‌های اف.ای.تی.اف از سوی ایران، ریش و قیچی دست این گروه است و ایران، برگی برای بازی کردن نخواهد داشت. در گفت‌وگو با چند کارشناس سیاسی و اقتصاد بین‌الملل، دلایل تمدید تعلیق تحریم‌ها علیه ایران و چگونگی اقدامات ایران در ادامه مسیر را بررسی کرده‌ایم:

مجید انصاری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفت‌وگویی با برنامه تلویزیونی دستخط درخصوص لوایح مرتبط با اف‌.ای.تی.اف که در مجمع تشخیص مصلحت نظام در حال بررسی است پیش‌بینی کرده این لوایح تصویب خواهد شد.

همزمان با تشدید موضعگیری‌های موافق و مخالف درباره لوایح مرتبط با اف‌.ای‌.تی‌.اف، روز گذشته بررسی یکی از این لوایح یعنی لایحه پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با جرایم ملی سازمان یافته (پالرمو) در مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه یافت، اما برخلاف آنچه اعلام شده بود تصمیم‌گیری نهایی در این باره به جلسه‌ای دیگر موکول شد. براساس مهلتی که از سوی اف‌.ای‌.تی‌.اف داده شده، ایران باید لوایح مرتبط را تا 26 بهمن تصویب کند و دولتی‌ها که موافق تصویب این لوایح هستند تلاش دارند هرطور شده این چهار لایحه را در زمان تعیین شده به سرانجام برسانند. حضور پرتعداد نمایندگان دولت در جلسه دیروز مجمع بیانگر اهمیت تصویب این لوایح برای دولت بود، اما با وجود این لوایح پالرمو و سی.‌اف.‌تی ( پیوستن ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم ) همچنان بلاتکلیف است. اگر طبق اعلام قبلی، اعضای مجمع در جلسه دیروز خود درباره پالرمو رای‌گیری می‌کردند، لایحه سی‌.اف‌.تی در دستور کار قرار می‌گرفت، اما با توجه به موکول شدن تصمیم‌گیری درباره پالرمو به جلسات بعدی، هنوز معلوم نیست لایحه سی‌.اف‌.تی در چه زمانی در دستور کار قرار گیرد. دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از مباحث جدی مرتبط با پیوستن ایران به کنوانسیون پالرمو را مربوط به حق تحفظ کشورمان در این کنوانسیون دانست. محسن رضایی پس از نشست عمومی مجمع در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی مبنی بر مبهم بودن حق شرط ایران در پیوستن به کنوانسیون پالرمو گفت: البته ابهامات زیادتری هم وجود دارد که قرار شد در جلسه آینده، موافقان و مخالفان به بررسی این ابهامات بپردازند. وی افزود: موافقان در خصوص رفع ابهام و مخالفان درباره حق تحفظ صحبت خواهند کرد. در اینجا به فرضیه‌هایی درباره علت تعویق تصمیم‌گیری مجمع در این زمینه اشاره می‌کنیم:

چالش‌های مربوط به لوایح چهارگانه اف‌ای‌تی‌اف که چند ماهی است فضای سیاسی کشور را به خود مشغول کرده این روزها با انتشار خبر نامه هشت وزیر به رهبر انقلاب، ابعاد تازه‌تری پیدا کرده است. اولین بار یکی از کانال‌های تلگرامی ضدانقلاب بود که از ارسال این نامه از سوی چند نفر از وزرا به رهبر انقلاب خبر داد و بعد از آن یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی با تایید این اخبار، نامه وزرا را تهدیدی از سوی آنها برای تحت فشار قرار دادن نظام در تصویب لوایح اف‌ای‌تی‌اف عنوان کرد و گفت وزیران در این نامه اعلام کرده‌اند در صورت عدم تصویب لوایح استعفا خواهند داد. به دنبال این اظهارنظر، علیرضا رحیمی، عضو هیات‌رئیسه مجلس در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «تعدادی از وزیران طی نامه‌ای از مقام رهبری درخواست کرده‌اند برای تسریع در بررسی سی‌اف‌تی و پالرمو توسط مجمع تشخیص مصلحت، ایشان تاکید مستقیم فرمایند. ‏عضو افراطی جبهه پایداری در کمیسیون امنیت ملی در تحریفی آشکار، این نامه مشفقانه را تعبیر به تهدید به استعفای جمعی از کابینه کرده است.» محمد شریعتمداری وزیر کار، اولین وزیری بود که درباره این نامه اظهارنظر کرد و البته تاکید کرد که نام او در میان امضاکنندگان این نامه نیست. در رسانه‌ها از بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت، رضا رحمانی وزیر صنعت، رضا اردکانیان وزیر نیرو، محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی، محمد شریعتمداری وزیر کار و محمد اسلامی، وزیر راه به عنوان وزرای امضاکننده نامه به رهبری، نام برده شده بود اما علاوه بر شریعتمداری که امضای این نامه را تکذیب کرد زنگنه هم دیروز در جمع خبرنگاران گفت: من نامه‌ای در خصوص FATF امضا نکرده‌ام و بنابراین سایر مسائلی که در این خصوص از سوی افراد مطرح می‌شود، دروغ است.

رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در خصوص این که سرانجام FATF چه خواهد شد، گفت: تکلیف این کنوانسیون ها یک ماه دیگر روشن خواهد شد.