رنگ زندگی روی تابلوهای شهری

به گزارش جام‌جم، بسیاری از کارشناسان نقش بیلبوردهای شهری را در تبلیغات محیطی بی‌بدیل می‌دانند. از این رو، برخی از آنها معتقدند مفاهیم فرهنگی و اجتماعی حتی پیچیده را نیز می‌توان از طریق این بیلبوردها منتقل کرد و برای تغییر یک رفتار اجتماعی غلط فرهنگ‌سازی کرد. در ماه‌های اخیر مسائلی چون رانندگی، استفاده فرزندان از فناوری‌های نوین، آلودگی و خشکسالی و کمبود آب از جمله موضوعاتی بوده که این بیلبوردها به آن پرداخته‌اند.

مصطفی اسداللهی گرافیست پیشکسوت و از مؤسسان انجمن صنفی طراحان گرافیک با اشاره به این‌که رسانه‌های محیطی از مهم‌ترین ابزارهایی هستند که در سطح شهرهای بزرگ می‌توانند به اطلاع‌رسانی عمومی کمک کنند، به جام‌جم می‌گوید: همه ما به مشکلات زندگی در شهرهای بزرگ واقفیم و انواع و اقسام اقداماتی که باید برای بهبود رفتارهای اجتماعی صورت گیرد را می‌شناسیم. رسانه‌های محیطی در کنار دیگر رسانه‌ها مانند رادیو و تلویزیون و مطبوعات، در سطح بهترین ابزار برای اطلاع‌رسانی و گذاشتن تأثیر مثبت بر بهبود زندگی مردم به‌شمار می‌آیند. در همه جای دنیا از این ابزار استفاده می‌کنند و خوشبختانه در چند سال اخیر نیز در کشور ما به این ابزار توجه شده و تأثیر مثبتی در اطلاع‌رسانی مباحث مهم به مردم داشته است.

اسداللهی با بیان این‌که برخلاف دیگر رسانه‌ها که مخاطب برای دیدن، شنیدن یا خواندنشان قدرت انتخاب دارد، در دیدن رسانه‌های محیطی اختیاری ندارد، می‌افزاید: زمانی که در سطح شهر حرکت می‌کنیم به اجبار این رسانه‌ها را می‌بینیم. بنابراین تأثیر بیشتری خواهند داشت و باید از این موقعیت استفاده کرد.

به باور او، موضوعاتی که مبتلا به عموم جامعه است و به درد توده مردم می‌خورد و با زندگی روزمره و سرنوشت زندگی آنها سروکار دارد، باید در اولویت این بیلبوردها قرار گیرد: در میان موضوعاتی چون سلامتی مردم، بهبود وضعیت معیشتی، نوع رفتارهای اجتماعی و توجه به مسائل معنوی می‌تواند میان ازدحام این همه خبرهای تجاری، مؤثر واقع شود. حتی مباحث معنوی عمیق‌تر می‌تواند برای زندگی مردم مثمر ثمر باشد.

ویژگی‌های یک بیلبورد خوب

او در ارزیابی‌اش درباره ویژگی‌های هنری این بیلبوردها، عنوان می‌کند: اگر این بیلبوردها با زبانی جذاب و ساده و گیرا و جلب‌کننده و گرافیکی ساده و مؤثر طراحی شوند همواره تأثیر مثبتی خواهند داشت، باید در این رسانه از پرحرفی یا عناصر تصویری اشتباه یا تراکم‌هایی پرهیز کرد که از نظر ترکیب‌بندی به اثر صدمه می‌زند و نمی‌تواند موقعیت را ایجاد کند که انتقال پیام به مخاطب صورت گیرد. به گفته این نقاش و گرافیست پیشکسوت، در طراحی بیلبوردهایی که به سبک زندگی و مسائل اجتماعی می‌پردازند، باید از عناصر بصری و نوشتاری بسیار خلاصه بهره برد تا در فرصت کمی که مردم در سطح شهر برای دیدن آنها دارند، پیام را منتقل کنند.

فرهنگ‌سازی؛ راهکار نهایی

فارغ از اینها، سازمان زیباسازی شهر تهران وابسته به شهرداری تهران متولی تبلیغات محیطی و شهری است و نقش کلیدی را در این زمینه ایفا می‌کند. معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی شهرداری تهران با بیان این‌که سبک زندگی و موضوعات رفتاری، فرهنگی و اجتماعی برای این سازمان موضع مهم و حساسی است، به جام‌جم می‌گوید: هر چه زندگی با فناوری نوین عجین‌تر می‌شود، پیچیدگی‌های بیشتری می‌یابد که نمود آن را در سطح جامعه و شهر می‌بینیم.

سیدمجتبی موسوی با اشاره به مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در سطح جامعه، عنوان می‌کند: کارشناسان اجتماعی و فرهنگی بر فرهنگ‌سازی به عنوان راهکار نهایی برای کاستن این آسیب‌ها یا تغییر رفتار در سطح جامعه تأکید دارند، به صورتی‌که با تعریف یک رفتار معیار و ترویج آن در سطح جامعه از میزان این آسیب‌ها بکاهند. به باور او، فرهنگ‌سازی و آموزش فرهنگی در جامعه بازخورد کوتاه‌مدتی ندارد و نباید انتظار داشت که یک‌شبه تغییرات صورت گیرد و در طولانی‌‌مدت شاهد اثرات اقداماتی خواهیم بود که در راستای فرهنگ‌سازی صورت می‌گیرد.

موسوی با بیان این‌که سازمان زیباسازی به نمایندگی از شهرداری تهران، این مأموریت و مسئولیت را پذیرفته که در بخشی از این فرهنگسازی سهیم باشد، می‌افزاید: این سازمان از طریق انتقال مفاهیم و تجارب و دانش به شیوه طراحی گرافیک با استفاده از طرح‌های هنری بر روی سازه‌ها و بیلبوردهای شهری در این زمینه فعالیت دارد.

معاون فرهنگی و هنرهای شهری سازمان زیباسازی در پاسخ به این‌که آیا بازخوردی از تاثیر عملی این بیلبوردها داشته‌اید، عنوان می‌کند: ما به شیوه‌های مختلف درباره بسیاری از این فعالیت‌ها بازخوردهایی دریافت کردیم که در بیش از 95 درصد نظرسنجی‌ها هم تأثیرگذاری و هم موفق بودن آنها توسط مخاطبان تائید شده است.

اما موضوعات این بیلبوردها چگونه انتخاب می‌شود؟ موسوی در این باره می‌گوید: در طول سال افزون بر پرداختن به مناسبت‌های مذهبی و ملی، بسته به نیازسنجی‌ها به مسائل و موضوعات اجتماعی و فرهنگی می‌پردازیم. عموما رویکرد این است که از این فضا برای فرهنگ‌سازی استفاده شود. حتی در مناسبات‌ مذهبی، مانند ولادت معصومین(ع)، سعی می‌کنیم احادیثی از معصومین (ع) روایت شود که به موضوعات امروز و نیازهای اجتماعی و فرهنگی مرتبط باشد و از این طریق پیام مناسبی به شهروندان منتقل شود.

او با بیان این‌که در این میان بسیاری از موضوعات اهمیت ویژه‌ای می‌یابند، به ترویج سبک زندگی اسلامی ایرانی اشاره می‌کند و می‌ا‌‌فزاید: با برنامه‌ریزی و با اولویت زمانی سعی شده بسیاری از موضوعات مرتبط با سبک زندگی را از طریق بیلبوردهای شهری مطرح کنیم.

بهتر از دهه قبل

قباد شیوا، طراح و گرافیست نام‌آشنای کشور با بیان این‌که نمی‌توان درباره کیفیت بیلبوردهای سراسر کشور حکم کلی صادر کرد، به جام‌جم می‌گوید: در یک شهر، برخی از بیلبوردها کیفیت قابل قبولی دارند و برخی اینچنین نیستند، اما در مجموع بیلبوردهای این دهه نسبت به دهه قبل بسیار بهتر شده است. این بیلبوردها از نظر محتوا، ترکیب‌بندی، گرافیک و ... کیفیت بهتری یافته‌اند.

او در پاسخ به این پرسش که آیا از طریق این بیلبوردها می‌توان به ترویج مسائلی چون سبک زندگی و مسائل اجتماعی همچون مشکلات خانواده‌ها پرداخت، عنوان می‌کند: حتما چنین کاری امکان‌پذیر است، اما مهم‌ترین نکته در طراحی این بیلبوردها، ایده‌ای است که در آنها به کار می‌برند. شیوا عقیده دارد به کار گرفتن ایده‌پردازان خلاق و طراحان گرافیکی که توانایی پیاده کردن ایده‌های آنها را داشته باشند، لازمه طراحی یک بیلبورد شهری خوب است. به گفته او، هر چه تخصص‌ها بالاتر رود، مطمئنا کیفیت آثار بهتر می‌شود. او با بیان این‌که در کنار این موارد باید به حجم، اندازه و معماری بیلبوردها نیز توجه کرد، می‌افزاید: حتی بسته به موضوع باید مکان مناسبی برای بیلبوردها در نظر گرفت.

کمیل انتظاری