روسیه به دنبال فروپاشی دولت ترکیه نیست / مسکو آگاهانه با آنکارا رفتار کرد

«سید رضا میر طاهر» کارشناس مسایل روسیه با ذکر این مقدمه به سوالات خبرنگار سیاسی جام جام آنلاین پاسخ داد. در ابتدا به مرور بخشی از محورهای مصاحبه می‎پردازیم.

- در چند سال گذشته متأسفانه دولت ترکیه از حامیان اصلی تروریسم در منطقه بوده است

- قتل سفیر کرملین کاملا حساب شده و از پیش طراحی شده بود

- اخلال دوباره در مناسبات طرفهای روس و ترک از مهمترین اهداف ترور کارلوف محسوب می‎شود

- ترکیه بخاطر شرایط داخلی و منطقه از سیاست جاه‎طلبانه خود عدول می‎نماید

به نظر شما چرا در این مطقع حساس از تحولات منطقه بویژه سوریه یک عملیات تروریستی در حد ترور سفیر روسیه آن هم در ترکیه اتفاق می افتد؟

طی روزهای گذشته شاهد پیروزهای بزرگ دولت و ارتش سوریه در شهر استراتژیک حلب بودیم، خوب این مسئله برای حامیان گروه‎های تروریستی خصوصا در ترکیه قابل تحمل نبود.

فراموش نکنیم از سال 2012 دولت آنکارا نه تنها دست اندرکار ارسال انواع کمکهای تسلیحاتی – لجستیکی و انسانی برای گروه‎های تروریستی خاصه در استانهای حلب، ادلب و لاذقیه بوده است.

متأسفانه با وجود تبلیغات گسترده گروه‎های تکفیری، بخشی از مردم ترکیه به عقاید افراطی تروریستی گرایش پیدا کرده و طبیعتا پیروزیهای اخیر ارتش سوریه با حمایت متحد روس خود در حلب و بعلاوه برخی تبلیغات نسبت به اعمال خشونت نیروهای سوری در حلب، زمینه بروز یک جو منفی علیه روسیه را در ترکیه بوجود آرود.

نوع و چگونگی ترور "آندری کارلوف" سفیر فقید کرملین را چطور تحلیل می کنید؟

با توجه به دو سناریوی گفته شده، اگر سناریوی اول مد نظر باشد، ترور وی در مقابل دوربینها آنهم به گونه‎ای حساب شده توسط پلیس ویژه ترک، در راستای اعدام گروه‎های تکفیری همچون داعش و جبهه النصره صورت گرفت.

اما با این تفاوت که در این مدل ابتدا بیانیه خوانده شده و سپس به اقدام پلید خود دست می زنند، لیکن در ترور مذبور قاعدتا چون شخص قاتل امکان ایراد بیانیه را نداشت، اول در یک عملیات حساب شده به نیت شوم خود دست زده و سپس بیانیه را قرائت می‎کند.

فکر می کنید از میان برداشتن مقام روسی آن هم توسط یک مامور پلیس ترک تبار چه اهدافی را دنبال می‎کرده است؟

چنانچه این ترور را یک پروژه فرض کنیم، ایجاد وخامت دوباره در روابط ترکیه – روسیه ونوعی جدا سازی مجدد مواضعی این دو از اهداف این عملیات تروریستی مورد ارزیابی قرار می‎گیرد.

مشخص است که هم کشورهای غربی و هم متحدان عرب آنها و نیز گروه‎های تروریستی از مذاکرات و تعاملاتی که بین آنکارا ومسکو به وجود آمده بود و بویژه نشست سه جانبه تهران – مسکو – آنکارا در مسکو بمنظور حل بحران سوریه، خشنود نباشند . چون این موضوعات حکایت از تمایل دولت ترکیه برای تغییر در رفتار و تعدیل مواضع خود در قبال منطقه و سوریه دارد.

حال در میان حواشی بوجود آمده، اجلاس سه جانبه مسکو را که با حضور وزرای خارجه و وزرای دفاع سه کشور پیرامون مناقشات سوریه روز گذشته انجام شد تا چه حد موفق می‎دانید؟

با توجه به صدور اعلامیه این نشست، بنظر می‎رسد ترکیه نوعی چرخش در مواضع خود صورت داده و از بحث سرنگونی بشار اسد بطور عملی عقب نشینی کرده است.

خوب هدف اصلی کشتن سفیر روسیه این بود که در مقابل، مسکو واکنشی مشابه آنچه که در مورد سقوط جنگنده سوخو توسط ترکیه داشت تکرار کند.

بدین معنی که شخص آقای پوتین باز هم در جهت تحریمهای اقتصادی بویژه در حوزه انرژی و نفت و گاز و حتی توریسم گام بردارد.

اما با توجه به مواضع معتدل و حساب شده کرملین بیاد گفت پروژه تفرقه افکنی میان طرفین محکوم به شکست است.

با شرایطی که برای دولت ترکیه بوجود آمده، وضعیت اردوغان را در چه غالی می توان توصیف نمود؟

در واقع رویکرد ملایم روسیه پس از ترور سفیر خود در ترکیه موجبات خشنودی اردوغان را تا اندازه‎ای فراهم آروده، از طرفی امروز وی با موجی از مخالفتها در داخل ترکیه مواجه بوده و در بحث منطقه‎ای هم در میدان اردوغان از سیاستهای توسعه طلبانه خود منتفع نشد. لذا در چنین شرایطی ترکیه مجبور است از بسیاری از سیاستهای قبلی خود عبور کند.

پس شما همچنان اعتقاد دارید، پوتین علیه اردوغان مواضع تندی انتخاذ نخواهد کرد؟

در جریان انهدام جنگنده روسیه توسط ارتش ترکیه، نهایتا فرد مغروری همچون اردوغان ناچار به عذر خواهی از پوتین شد. ولی حادثه ترور سفیر با این موضوع کاملا متفاوت است. این اقدام به هیچ عنوان در راستای منافع دولت ترکیه تعریف نمی‎شود.

چرا که این ماجرا نشان دهنده نوعی اهمال و خلاء امنیتی در سیستم انتظامی ترکیه است و از جهتی نه تنها این سیستم کفایت لازم برای حفظ جان یک دیپلمات ارشد کشور میهمان را نداشته بلکه فرد ضارب از داخل همین چرخه معیوب امنیتی دولت ترکیه انتخاب شده واین به هیچ روی منافع دولت اردغان را تامین نمی‎کند.

در عین حال مقامات روسیه با آگاهی از شرایط آسیب پذیر همه جانبه اردوغان تمایلی بر اعمال فشار به حکومت کنونی ترکیه را ندارند؛چنانچه این اهرم فشار می‎تواند زمینه های فروپاشی دولت وقت ترکیه را بوجود آرود که حتما مسکو بدنبال چنین سیاستی نیست.

گفتگو از : محمدرضا شجاعیان