آرمان‌های فرهنگی انقلاب اسلامی و جایزه جلال!

نهمین جایزه ادبی جلال آل‌احمد در حالی چهار روز دیگر برگزیدگان خود را می‌شناسد که آثار معرفی‌شده به نامزدهای بخش مختلف این جایزه از توجه به نویسندگان زن و کم‌توجهی به ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در بخش داستان کوتاه خبر می‌د‌هد.

کد خبر: ۹۸۰۴۷۲

به گزارش جام‌جم، در سال‌های گذشته مراسم اختتامیه جایزه جلال همزمان با سالروز تولد این نویسنده در نخستین روزهای آذر برپا می‌شد، اما امسال قرار است برگزیدگان نهمین جایزه جلال آل‌احمد چهار دی‌ماه طی مراسمی در تالار وحدت معرفی شوند. نامزدهای بخش‌های مختلف حوزه ادبیات داستانی شامل رمان و داستان بلند، داستان کوتاه، مستندنگاری که در سال گذشته منتشر شده‌اند، طی روزهای گذشته معرفی شدند.

هر چند، مسئولان این جایزه ادعا می‌کنند حساسیت جامعه ادبی نسبت به جایزه جلال و برندگانش بیشتر شده است و این جایزه هم‌سنگ جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران است، باید پرسید نامزدهای بخش‌های مختلف این دوره تا چه اندازه نمایانگر اصول و شعارهای نظام مقدس جمهوری اسلامی و همچنین دیدگاه‌ها و منویات رهبر معظم انقلاب است؟

با اعلام برگزیدگان جایزه ادبی شهید غنی‌پور برخی این انتقاد را مطرح کردند که طی دو سال اخیر در این جشنواره کتاب‌هایی انتخاب می‌شوند که شاید با روح جشنواره تناقض داشته باشد؛ جایزه‌ای که از دل یک مسجد متولد شده و بنیانگذارش مرحوم امیرحسین فردی بود. آیا این نگرانی در مورد جایزه جلال هم صدق می‌کند؟

تلاش برای شفافیت و صراحت

مهدی قزلی، دبیر اجرایی نهمین جایزه جلال ابراز خوشحالی‌اش از تجدیدچاپ آثار برگزیده جایزه جلال راکمتر از دو ماه پس از معرفی این آثار به عنوان برگزیدگان این جایزه، عنوان می‌کند: خوشحالم از این‌که وقتی ناشری 2 یا 3 نامزد در جایزه جلال دارد، نصف ویترین کتابفروشی خودش را به آن 3 کتاب اختصاص می‌دهد. خوشحالم از این‌که وقتی ناشری برنده جایزه جلال می‌شود، پوستری را به صورت اختصاصی برای آن کتاب طراحی می‌کند.

حالا که به گفته مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی به عنوان متولی جایزه جلال از اهمیت بی‌همتایی برخوردار است، تا چه اندازه برگزیدگان آن نماینده‌های اصول و آرمان‌های انقلاب اسلامی است؟

مهدی قزلی می‌گوید: بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان در برگزاری جایزه ادبی جلال ‌آل‌احمد تلاش می‌کند تا بهترین شیوه اجرا را ارائه دهد، بهترین آثار انتخاب شود و در این راه به مشورت و تعامل با اهالی ادب و مسئولان فرهنگی می‌پردازد.

مدیرعامل بنیاد شعر و ادبیات داستانی ایرانیان با بیان این‌که تلاش کرده‌ایم تا جایزه جلال شفاف باشد، صراحت و مسئولیت داشته باشد و هر آنچه در جایزه اتفاق می‌افتد، توسط دیگران قابل رصد باشد، می‌افزاید: در انتخاب ترکیب هیات علمی و هیات‌های داوری جایزه در سه دوره اخیر، حساسیت‌های بسیاری داشتیم و این ترکیب، نشان‌دهنده آن است که اعضای آن هم‌طیف و همسو و از یک دسته نیستند. بنابراین در انتخاب آثار و معرفی نامزدها و برگزیده‌ها، توافق بر مبنای غیرکارشناسی، بین داوران انجام نمی‌شود. هیأت داوران جایزه در سه دوره اخیر، رنگین‌کمانی بوده و این موضوع کمک کرده تا جایزه با تضارب آرا و گفت‌وگوی فنی پیش برود و امکان لابی کردن بین داوران وجود نداشته باشد.

انتخاب داوران به جایزه
سمت و سو می‌دهد

رضا امیرخانی نویسنده صاحب‌نام کشور در گفت‌وگو با جام‌جم مهم‌ترین ویژگی جایزه جلال در چند سال اخیر را شفافیت نام داوران می‌داند و می‌گوید: این‌که آثار چه سمت و سویی پیدا می‌کنند به انتخاب داوران برمی‌گردد. به گمان من بررسی نامزدهای جایزه جلال به نوعی بررسی روند داوری است. فرصت شفاف بررسی تنها به مدد شفافیت نام داوران است.

به گفته او، در جایزه جلال شاهد دوره‌هایی بودیم که هرگز نام داوران افشا نمی‌شد و داوران در اتاق‌های تاریک تصمیم می‌گرفتند. امیرخانی با بیان این‌که روشنی این اتاق‌ها به خلوص جایزه جلال کمک می‌کند، درباره این‌که آیا نامزدهای امسال نمایانگر دغدغه‌های مقام معظم رهبری و آرمان‌های انقلاب اسلامی است، می‌گوید: از آنجا که همه این آثار را نخواندم و بر آثار اشراف کامل ندارم نمی‌توانم اظهار نظر کنم.

دیدگاه‌های رهبر معظم انقلاب درباره محتوای کتاب‌ها

غذای فکر و روح باید سالم و مقوی عرضه شود و آن‌کس که جز این عمل کند، خطا یا جنایتی بزرگ‌تر از عرضه‌کننده‌ مواد غذایی ناسالم یا بی‌مایه، مرتکب شده است. (پیام به مناسبت آغاز هفته‌ کتاب،4 دی 1372)

کتاب، محصول فکر و مغز و تجربه و هنر و ذوق یک کسی است یا کسانی است که این کتاب را تهیه و تولید کرده‌اند. لزوما هر کتابی مفید نیست و هر کتابی غیرمضر نیست. بعضی کتاب‌ها مضر است. این یک خوراک معنوی است؛ اگر فاسد بود، اگر مسموم بود، اگر مضر بود، ما به عنوان ناشر، به عنوان کتابدار، به عنوان کتابخانه‌دار، به عنوان متصدی پخش ـ به هر عنوانی که با کتاب ارتباط دارد ـ حق نداریم این را در اختیار افرادی قرار بدهیم که آگاه نیستند، ملتفت نیستند. (بیانات در دیدار مسئولان کتابخانه‌ها و کتابداران، 29 تیر 1390)

اگر در تجویز و ارائه‌ دارو، بی‌توجهی کنید و چیزی را در اختیار مشتری کتاب بگذارید که برای او زیانبار است، شما هم ضرر معنوی بزرگی کرده‌اید. در نهایت، به هیچ‌وجه شانه‌ شما و شانه‌ ما از بار آن نوشته‌ای که شما وقتی آن را می‌دهید، به زیان تمام می‌شود، فارغ نخواهد بود. (سخنرانی پس از بازدید از نمایشگاه کتاب در حسینیه‌ امام خمینی(ره)، 28 اردیبهشت 1378)

باید به فکر باشیم و دغدغه‌ نوع کتاب‌هایی که تولید می‌شود نیز در ما باشد. باید کتابِ خوب تولید شود. کتاب یک غذاست؛ یک غذای روح است؛ یک نوشیدنی روح است و چنانچه مقوّی باشد، روح را تقویت می‌کند. باید مواظب باشیم که مبادا نوشیدنی مسموم، خطرناک، فاسد، گندیده و مضر با رنگ‌آمیزی‌های خیلی خوب، دست مردم داده شود؛ بدون این‌که مردم بدانند. (مصاحبه‌ در بازدید از ششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب، 21 اردیبهشت 1372)