درگیر‌دنیای بچه‌هایم!

فیلم «فرار از اردو» همان‌طور که از نامش پیداست درباره گروهی از دانش‌آموزان است که از طرف مدرسه به اردو آمده‌اند. غلامرضا رمضانی در مقام نویسنده و کارگردان این اثر با توجه به سابقه زیادش در ساخت آثار مرتبط با کودکان سعی کرده در این فیلم فاکتورهای لازم برای جذب مخاطب را به کار برد، اما الان از بازتابش ناراضی است! با او درباره چند و چون «فرار از اردو»، شرایط اکران، وضعیت کودکان جامعه و... گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید...

دنیای شیرین بچه‌ها

سال‌هاست بسیاری از دوستان به من پیشنهاد می‌کنند که برای مخاطب بزرگسال فیلم بسازم. چون هم بهتر دیده می‌شود و هم به لحاظ مالی منفعت بیشتری دارد، اما من درگیر دنیای بچه‌ها هستم و حرف زدن از زندگی و حال و هوایشان برایم لذتبخش است.

البته فیلمنامه‌هایی هم در ژانر بزرگسال نوشتم که دوستان دیگری آنها را ساختند مثل «سایه روشن» به کارگردانی عباس رافعی، «سفر مرگ» به کارگردانی حسن کریمی یا سریال‌هایی مثل «رستوران خانوادگی» و «نوعروس» و...، اما این‌که سال‌هاست ژانر کودک را ادامه می‌دهم به حسی که به دنیای آنها دارم برمی‌گردد و این حس به قدری در من قوی است که انگار خودآگاه یا ناخودآگاه مانع از ورودم به ژانرهای دیگر می‌شود.

عدم استفاده از ظرفیت‌های فیلم

اوایل سال 92 بود که من روی طرح فیلمنامه «فرار از اردو» و موضوعش کار کردم تا سال 93 که برای ساختش اقدام کردم. «فرار از اردو» برنده پروانه زرین بهترین کارگردانی در جشنواره بین‌المللی کودکان و نوجوانان و همچنین چهارمین فیلم از نگاه مردمی در سی و سومین دوره فجر شد، اما در اکران عمومی آن‌طور که باید و شاید دیده نشد. قطعا تهیه‌کننده و پخش‌کننده یک فیلم در مانور دادن روی موفقیت‌های فیلم و البته خود فیلم نقش پررنگی دارد. وقتی فیلمی در ژانر کودک ساخته می‌شود ارگان‌ها و نهادهای ذی‌ربط مثل آموزش و پرورش ظرفیت جذب آن را دارند. اگر تهیه‌کننده و پخش‌کننده «فرار از اردو» دلسوزانه از ظرفیت‌های فیلم استفاده می‌کردند، شک ندارم که فروش این فیلم خیلی بالاتر از اینها بود. کمااین‌که در حال حاضر تهیه‌کننده فیلمی از همین فیلم‌های روی پرده با آموزش و پرورش تعامل کرده که فیلمش هیچ ربطی به دنیای کودکان ندارد. من البته کار آن تهیه‌کننده را تقبیح نمی‌کنم و معتقدم این کار نشان از پیگیر بودنش دارد.

درباره کارگردان

غلامرضا رمضانی سال 1339 در اراک به دنیا آمد. او از دوران راهنمایی با نمایش آشنا و در دوران دبیرستان با فراخوان گروه تئاتری تازه تاسیس در اداره فرهنگ اراک وارد گروه نمایش شد. او طی این سال‌ها آثاری متعدد را نوشته و کارگردانی کرده است. از جمله آثاری که در کارنامه‌اش به عنوان کارگردان دارد می‌توان به «گنجشکک اشی‌مشی»، «همبازی»، «سبــز کــوچــک»، «قفل‌ساز»، «بازی»، «حیات» و... اشاره کرد.

فیلم‌های کودک را با هم مقایسه نکنیم

برای من گیشه به مفهوم کسب درآمد نیست. گیشه به این مفهوم است وقتی من تمام سعی‌ام را کردم که فیلمی با استانداردهای سالم بسازم انتظار هم دارم فیلمم خوب معرفی تا بهتر دیده شود. معتقدم در طول دوران کاری‌ام جنس فیلمسازی‌ام را تغییر دادم. به این معنا که اگر فیلمسازی در دوران فیلمسازی‌اش تابع شرایط و شکل‌های متغیر نباشد درجا می‌زند و من هم با تجربه‌هایی که طی سال‌ها در این ژانر به‌دست آوردم در «فرار از اردو» و قبل‌ترش فیلم «همبازی» سعی کردم المان‌های جذب مخاطب را بیشتر در فیلمم به کار ببرم.

با این تئوری عناصر خاصی را در این فیلم‌ها به کار بردم که برای مخاطب ضمن آموزش، تفریح هم به دنبال داشته باشد. «همبازی» که گرفتار مناسبات غلط اکران شد و الان متاسفانه همان اتفاق برای «فرار از اردو» هم افتاده.

در ژانر کودک البته نمی‌توان فیلم‌هایی مثل «شهر موش‌ها» و «کلاه قرمزی» را داخل چرخه مناسبات غلط اکران قرار داد. چون این فیلم‌ها بر بستر فانتزی عروسک استوارند و مهم‌تر از آن سابقه تلویزیونی دارند. بنابراین شکل مخاطب‌شناسی‌شان با فیلم‌های زنده برای کودکان و نوجوانان متفاوت است.

نحوه تعامل با بچه‌ها

من پیش از این که بچه‌ها را وادار به بازی در فیلمم کنم، تلاش می‌کنم آنها به این باور برسند که دوست شان دارم. وقتی این احساس امنیت در بچه‌ها به وجود بیاید و آنها خودشان هم فضا و داستان را دوست داشته باشند همکاری لازم را می‌کنند.

من کار با کودکان را دوست دارم و اتفاقا گاهی به نظرم بعضی از بزرگسال‌ها هستند که اذیت می‌کنند. بچه‌ها نمی‌خواهند منیت و شرایط خودشان را بر فیلم حاکم کنند و شریف و پاک هستند. من از این‌که زحمات این بچه‌ها در اکران نادیده گرفته می‌شود رنج می‌برم.

درباره فیلم

در خلاصه داستان «فرار از اردو» آمده است: گروهی از دانش‌آموزان برای اردوی دریا به شمال آمده‌اند، اما با نظر مسئولان دبیرستان ناگهان هدف از اردو تغییر می‌کند. برخی بچه‌ها که این بدقولی را نپذیرفته‌اند از اردو جدا شده تا خود را به دریا برسانند؛ ولی در مسیر راه درگیر ماجراهای متفاوتی می‌شوند و با پشت سر گذاشتن آن حوادث سعی می‌کنند خود را به قلعه رودخان، محل استقرار اردو برسانند. محمد بحرانی، سیروس همتی، شکرخدا گودرزی، علیرضا مهران و... در این فیلم به ایفای نقش پرداخته‌اند.

بازی ناجوانمردانه با من

فیلم‌های قبلی‌ام تا قبل از فیلم «همبازی» همگی با محوریت کودکان بود، اما از آنجا که روحیات درون فیلم کند بود، باید طبق همان روحیات فیلم را می‌ساختم. در نهایت این‌که توقع بازتاب آنچنانی از آن فیلم‌ها هم توسط مخاطب نداشتم، اما در مورد «فرار از اردو» جانمایه فیلم بر بستر تنش استوار است و من اطمینان دارم اگر تبلیغ و پخش متعهدانه‌ای داشت به این رکود دچار نمی‌شد. تمام کسانی‌که این فیلم را دیدند در شبکه‌های مجازی و... از آن بخوبی یاد کردند و با آن همذات‌پنداری داشتند، اما آیا اینها کافی است؟ بازی‌های ناجوانمردانه‌ای با من به بهانه این فیلم شد که با هیچ عذر و بهانه‌ای قابل جبران نیست. به مردم باید آگاهی داد که مثلا فلان فیلم در چه ژانری الان روی پرده است. وقتی مردم از اکران فیلمی از هیچ راه تبلیغاتی آگاهی ندارند، چطور باید به سینما بروند؟

تغییر نام فیلم

اسم اولیه این فیلم «قلعه رودخان» بود که بعدا به «فرار از اردو» تغییر کرد. قلعه رودخان نام منطقه‌ای تاریخی در اطراف شهرستان فومن است. دلیل این هم که این منطقه را برای لوکیشن فیلمم انتخاب کردم تناسبش با فضای داستان و افزایش جذابیت بصری فیلم بود. من در بعضی فیلم هایم سراغ فرهنگ‌های مختلف یا لهجه‌های مختلف رفتم و سابقه این کار را مدت‌هاست که دارم.

محمد بحرانی چهره‌ای غیرکلیشه‌ای

برای نقش ناظم فیلم دنبال چهره‌ای غیرمتعارف بودم و نمی‌خواستم سراغ بازیگرهایی که نقش‌ها را کلیشه‌ای بازی می‌کنند بروم. ضمن این‌که وقتی برای بچه‌ها فیلم می‌سازم عناصر پیش‌برنده داستان از جمله بازیگران بزرگسال باید قابلیت نزدیک شدن به بچه‌ها را داشته باشند. بنابراین آقای محمد بحرانی را از همان زمان فیلمنامه‌نویسی در ذهن داشتم و اگر ایشان بنا به هر دلیلی نمی‌توانست در این کار با ما همکاری کند، بازیگری مدل ایشان را می‌آوردم. بازیگری که ضمن داشتن قابلیت‌های بازی به لحاظ شکل بازی هم نزدیک به بازی رئال کودکان باشد.

آینده خطرناک کودکان امروز

من از وضعیت فعلی کودکانمان در جامعه رنج می‌برم. به نظرم گاهی خانواده‌ها به قدری از کودکانشان غافل می‌شوند که آسیب‌های غیرقابل جبرانی به آنها وارد می‌شود. بچه‌های ما قابلیت‌های خوبی برای رشد دارند، اما خانواده‌ها از آنجا که کمتر وقت و حوصله‌شان را دارند رهایشان می‌کنند و آنها هم ناخودآگاه سراغ فضاهای مجازی، موبایل، رایانه و... می‌روند. از کودکان نسل امروز نباید بعدها خیلی متوقع باشیم، چون کاری برایشان نکردیم. ما زمانی می‌توانیم از این بچه‌ها متوقع باشیم که همگام با آنها بوده باشیم و جدای از وظایف پدر و مادری دوست شان باشیم. آینده بچه‌های نسل امروز خیلی خطرناک است.

سینما را رها کنید

امیدوارم روزی برسد که دوستانی که در بخش‌های مختلف سینمای کودک (تولید، پخش و...) تخصصی ندارند، سینما را رها کنند و به زندگی جاری خودشان بپردازند. در این صورت است که جا برای کسانی که علاقه مند این حرفه هستند و دغدغه اش را دارند باز می‌شود و اتفاقا همین افراد هستند که باعث رشد و دیده شدن سینمای کودک می‌شوند.

ساناز قنبری

سینما