باز هم جنجال‌ حقوقی خودران‌ها

خودروهای بدون راننده یا خودران نیز شبیه گوشی‌های‌‌ هوشمند یا موتورهای جست‌وجوی اینترنت هستند؛ در آنها نیز حجم بالایی از اطلاعات درباره صاحب خودرو به منظور آسان‌تر کردن امور ذخیره می‌شود، موضوعی که باعث بروز نگرانی‌های جدیدی در مورد مساله حریم خصوصی افراد شده است.

کد خبر: ۹۷۷۲۴۵

خودروسازان درحال رقابتی شدید برای ساخت نخستین خودروی بدون راننده هستند که به گفته کارشناسان قاعدتاً تا سال 1399/2020 به تردد در خیابان‌ها و جاده‌ها خواهد پرداخت. غیر از موانع حقوقی که صنعت خودروسازی با پیشرفت این فناوری با آن روبه‌روست ـ مثل این که در صورت بروز تصادفات چه کسی مسئول خواهد بود ـ جنجالی هم درباره انبوه داده‌های فنی که در این‌گونه وسایل نقلیه ذخیره می‌شود به پا شده است.

برایان کرزانیچ مدیرعامل اینتل در سخنرانی‌ خود در نمایشگاه خودرو لس‌آنجلس اهمیت این‌گونه داده‌ها را مثل روغن برای خودرو دانست. به گفته او اگر خودرویی در زمینه داده غنی باشد، قادر خواهد بود از عهده موقعیت‌های پیچیده جاده‌ای بر بیاید و در غیر این‌ صورت در زمان روبه‌رو شدن با چنین موقعیت‌هایی متوقف خواهد شد.

حسگر، رادار و دوربین خودروهای بدون راننده قادر خواهند بود با خودروهای دیگر و شاید خیابان‌ها و جاده‌های هوشمند تبادل اطلاعات کنند. مبادله اطلاعات با جاده می‌تواند به تعیین حداکثر سرعت، بسته به وضع هوا و میزان ترافیک کمک کند. حتی خانه‌ها نیز با وسایل نقلیه در ارتباط خواهند بود. در این بین سرنشین خودرو که پشت فرمان می‌نشیند می‌تواند ایمیل یا پیامک ارسال کند، به‌گوش‌دادن به موسیقی یا تماشای فیلم بپردازد یا با تلفن صحبت کند.

خودروساز کره جنوبی، هیوندای در این نمایشگاه از همکاری با خدمات صوتی الکسا متعلق به شرکت آمازون خبر داد تا مشتریان آن بتوانند با فرامین شفاهی، بسرعت خودروی خود را استارت بزنند، باتری‌هایشان را شارژ کنند یا سیستم تهویه هوا را روشن کنند.

به گفته کارشناسان، داده‌هایی که در این خودروها ذخیره می‌شود برای شرکت‌ها همچون گنجی گرانبهاست. همگی این داده‌ها از موقعیت، محل و تعداد دفعات توقف گرفته تا نوع سرگرمی و موسیقی موردعلاقه سرنشینان، برای ارتقای کیفیت سفرهای آنان به کار گرفته می‌شود. خودروسازان و شرکت‌های دیگر برای رسیدن به سود بیشتر از این داده‌های جمع‌آوری شده استفاده می‌کنند.

طبق گفته کرزانیچ، اینتل طی دو سال آینده 250 میلیون دلار (تقریبا معادل 950 میلیارد تومان) در زمینه فناوری خودروهای بدون راننده سرمایه‌گذاری خواهد کرد. وی نیز اذعان کرد این فناوری چالش‌های عظیمی از نظر حفظ حریم شخصی و به اشتراک گذاشتن ایمن اطلاعات ایجاد خواهد کرد. مساله نگران‌کننده‌ای که در ذهن افراد زیادی مطرح شده آن است که در شرایطی که به عقیده برخی، دنیا بتدریج به سمت تصویر مخوف رمان جورج اورول «1984» پیش می‌رود که در آن حریم شخصی افراد جامعه مورد تعرض حکومت‌ها قرار می‌گیرد، مبادا از جایی به ‌بعد گریز از دست چنین سیستم‌ها و فناوری‌هایی غیرممکن شود.

مساله حریم خصوصی در خودرو که همچنان مورد بحث و بررسی قرار دارد، شباهت بسیار زیادی به وضع گوشی‌های هوشمند دارد. در این دستگاه‌ها نیز اطلاعات زیادی درباره صاحب گوشی ذخیره می‌شود، اما افراد در برابر اطلاعاتی که در اختیار ارائه‌دهندگان خدمات مختلف تلفن همراه قرار می‌دهند، از مزایایی نیز بهره‌مند می‌شوند. در مورد خودروهای بدون راننده نیز چنین داد و ستدی در میان خواهد بود.

امنیت مجازی نیز از دغدغه‌های مربوط به خودروهای بدون راننده است. مثلا این که مبادا مجرمان قادر باشند با هک کردن سیستم‌های این‌گونه خودروها، آنها را از کار بیندازند و در برابر راه‌اندازی مجددشان پول طلب کنند. خودروهای متصل به شبکه، فایروال‌های اضافه‌ای برای مقابله با هکرها دارند، اما در نیمه اول سال 1394/2015، دو محقق آمریکایی که در زمینه امنیت مجازی خودرو کار می‌کردند، نشان دادند به آسانی می‌توانند سیستم‌های خودروی جیپ چروکی را هک کنند و از راه دور کنترل کارکردهای مختلف خودرو ازجمله ترمزهای آن را در دست بگیرند. به گفته کرزانیچ رفع این‌گونه چالش‌ها همکاری و مشارکت دست‌اندرکاران صنعت خودروسازی را می‌طلبد.