قهر السیسی با آل‌سعود

فرار السیسی

از چند روز پیش، رسانه‌های رسمی دو کشور از دیدارهایی در سطوح بالا صحبت می‌کردند. به همین دلیل تصور می‌شد، سفر عبدالفتاح السیسی به امارات و متعاقب آن، سفر سلمان بن عبدالعزیز به این کشور دیداری مهم بین دو کشور را رقم زده و در سطوحی بالا روابط آنها را بازسازی کند. این درحالی است که امارات و کویت نیز از مدت‌ها پیش با انجام دیدارها و اعزام نمایندگانی به هر دو کشور، تلاش می‌کردند بین مصر و عربستان میانجیگری کنند، اما خبرهای دیروز حاکی از عمق شکاف‌ها بود، به نحوی که عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر، صبح دیروز پیش از آمدن سلمان بن عبدالعزیز، امارات را به سمت قاهره ترک کرد.

آنچه گذشت

رژیم عربستان از تروریست‌ها در سوریه حمایت همه‌جانبه می‌کند و در مقابل، دولت مصر حامی دولت قانونی سوریه است و اخیرا شماری از بالگردها و بمب‌افکن‌های خود را برای نبرد با تروریست‌ها در اختیار ارتش سوریه گذاشته است. همچنین عربستان سعودی به منظور انتقام از مصر ارسال محموله‌های نفتی به این کشور را قطع کرده است. شرکت نفتی آمریکایی ـ سعودی آرامکو اعلام کرد، از ارائه تولیدات و فرآورده‌های نفتی به مصر درماه جاری خودداری کرده است .

دو هفته پیش احمد القطان، سفیر عربستان در مصر به صورتی غیرمنتظره قاهره را به مقصد کشورش ترک کرد تا اختلافات دو کشور برملا شود؛‌ موضوعی که موجب راه افتادن کمپینی با عنوان «مصر سفیر عربستان را بیرون کرد» در فضای مجازی و توییتر شد. پس از آن که مصر پیش‌نویس قطعنامه روسیه مبنی بر تفکیک مخالفان سوری از جبهه فتح‌الشام (النصره سابق) را در شورای امنیت ملی تائید کرد، روابط دیپلماتیک مصر ـ عربستان دچار تنش شد.

میانجی‌گری بی‌حاصل

دو کشور کویت و امارات مدت‌ها بود برای میانجیگری به منظور حل اختلافات عربستان و مصر تلاش می‌کنند؛ تلاش‌هایی که تاکنون نتیجه نداده است. کویت، عربستان و امارات ازجمله کشورهایی بودند که با به قدرت رسیدن عبدالفتاح السیسی در مصر اقدام به حمایت از قاهره کرده، بیش از 16 میلیارد دلار به این کشور کمک کردند .

روزنامه الرای کویت در این باره نوشت: تلاش برخی اعضای شورای همکاری خلیج فارس در چند هفته اخیر برای نزدیک کردن دیدگاه‌های ریاض و قاهره به یکدیگر ناکام مانده و دولت مصر به حمایت از دولت سوریه و نزدیک کردن روابطش با روسیه ادامه می‌دهد. با این حال منابع کویتی می‌گویند، به تلاش‌های خود ادامه خواهند داد. پیش از این عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور مصر به منظور عادی‌سازی مجدد روابط با عربستان برای مقام‌های ریاض شرط گذاشته و گفته بود، عربستان برای عادی‌سازی روابط، باید از قاهره عذرخواهی کند. دلیل این عذرخواهی به خاطر بدقولی عربستان برای ارسال محموله‌های نفتی به مصر طبق توافقات انجام شده است. عربستان سعودی هم شرط کرده، مصر باید سامح شکری وزیر خارجه کنونی‌اش را برکنار کند .

اختلافات فراتر می‌رود

گرچه انتظار می‌رفت اتحادیه عرب بتواند اختلافات مصر و عربستان سعودی را حل و فصل کند اما خبرهای رسیده نشان می‌دهد، خود این اتحادیه به کانون دیگری برای اختلافات دوکشور تبدیل شده است. به همین دلیل، برخی روزنامه‌های عربی با اشاره به ناراحتی رو به افزایش محافل رسمی عربستان از احمد ابوالغیط، دبیر کل اتحادیه عرب، عامل این ناراحتی را مواضع و اظهارات او درخصوص پرونده سوریه و بحران این کشور اعلام کردند. به گفته این منابع، عربستان از این که ابوالغیط دیدگاه شخصی و موضع رسمی مصر را با موضع اتحادیه عرب درخصوص پرونده سوریه ادغام کرده و از بقای بشار اسد در قدرت سخن می‌گوید، عصبانی است. چندی پیش، ابوالغیط در اظهاراتی گفته بود، هرکس تصور کند، پرونده سوریه با پیروزی نظامی یک طرف تمام خواهد شد، توهم دارد،‌ زیرا راه‌حل بحران سوریه، تشکیل دولت انتقالی با حضور مخالفان و نظام حاکم کنونی سوریه با بقای بشار اسد است.

مشکل دیگر عربستان، موضعگیری سامح شکری، وزیر خارجه مصر است که تاکنون بارها خشم مقامات سعودی را در پی داشته است. ریاض حتی شکری را عامل اصلی تنش‌ها بین مصر و عربستان می‌داند. علاوه بر دیدار دوجانبه سامح شکری و محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران که خشم سعودی‌ها را برانگیخت، اظهارات شکری درباره وهابیت نیز مزید برعلت شد، زیرا او با انتقاد از تفکرات وهابی سعودی آن را منبع تروریسم عنوان کرد. حمایت شکری از ژنرال میشل عون، رئیس‌جمهور لبنان نیز یکی از مسائلی بود که ریاض را بشدت عصبانی کرد. قاهره با درخواست ریاض مبنی بر برکناری وزیر خارجه مخالفت کرده و آن را موضوع داخلی مصر دانسته است که نباید در آن دخالت کرد.

خصومت بی‌بازگشت

در همین ارتباط، عبدالله الاشعل، معاون وزیر خارجه پیشین مصر معتقد است، اختلافات قاهره و ریاض را نمی‌توان فقط در یک نفر یا همان وزیر خارجه خلاصه کرد. او اذعان دارد، روابط بین دو کشور غیرقابل برگشت به موضع سابق است اما درعین حال می‌گوید، عربستان با استفاده از پول‌های خود در آینده نیز بر نظام مصر نظارت خواهد داشت. در همین رابطه هانی حبیب، تحلیلگر فلسطینی می‌گوید، مصر به کابوس سیاست خارجی عربستان مبدل شده است. وی تاکید دارد، اشتباهات عربستان در قبال بحران‌های منطقه ازجمله سوریه در آینده سعودی‌ها را با چالش‌ جدی مواجه خواهد کرد.