انتقال فناوری ارائه چند نقشه و مهندسی معکوس نیست

به هر حال شرکت‌های پژو و رنو دوباره با قراردادهایی جدید به بازار ایران بازگشتند و مسئولان با «شعار انتقال فناوری» خبر امضای این قراردادها را منتشر کردند. اما سوال اصلی ‌اینجاست که آیا واقعا این قراردادها به معنی واقعی منتج به انتقال فناوری و تکنولوژی‌های روز به داخل مرزهای ایران زمین و صنعت خودرویی ما خواهد شد؟

با نگاهی گذرا به عملکرد دهه‌های گذشته صنعت خودرو و قراردادهایی که با خودروسازان خارجی منعقد کرده‌ایم به این نتیجه می‌رسیم که این قراردادها به انتقال فناوری منتهی نشده است.

شاهد مثال این روند در صنعت خودرو از همان ابتدای کار تا به امروز مشخص است که همواره با این‌چنین تبلیغاتی و امید به انتقال تکنولوژی، خودرویی از خارج وارد ایران می‌شود و با مهندسی معکوس و انتقال برخی نقشه‌ها یا دستورالعمل‌های ساده، روند تولید و ساخت قطعات آغاز می‌شود. در حالی که پس از یک یا دو دهه می‌بینیم اگر بخواهیم خودرویی جدید جایگزین کنیم تقریبا امکانش نیست و باید دوباره یک محصول خارجی را در ابتدای همین چرخه معیوب قرار دهیم. از این رو لازم است درباره قراردادهای خودرویی به دو نکته اساسی توجه داشته باشیم.

یکی این که ابتدا ترجمه‌ای دقیق از انتقال فناوری تعیین کنیم: چون دریافت چند نقشه معمولی یا حتی چند ده ساعت آموزش ساخت به معنی واقعی انتقال فناوری نیست. دیگری، شفاف‌سازی دقیق در قراردادهاست. قراردادهای صنعت خودرو معمولا در جلسات غیررسمی منعقد می‌شود و متون قراردادها شفاف در اختیار رسانه‌ها یا کارشناسان قرار نمی‌گیرد. به همین دلیل اگر واقعا در زمینه انتقال تکنولوژی سیاست‌گذاری کرده‌ایم باید به دور از هرگونه سیاسی‌کاری و جبهه‌گیری متن اصلی قراردادها را در اختیار کارشناسان قرار دهیم.

دکتر جواد مرزبان‌راد

عضو هیات‌علمی دانشکده مهندسی خودرو