بسیج در زمانه ما

بنابراین اهداف اولیه از تشکیل بسیج را باید در راهبردها و تاکتیک‌های مبارزاتی امام که «مردم» نقش کلیدی در آن دارند و نیز به کار ویژه‌های رهبری در انقلاب بویژه «وجود نهادهای بسیج‌گر» که نقش کلیدی در پاسداشت دستاوردهای انقلاب ایفا کند و اشاعه ایدئولوژی انقلاب را در صدر وظایف خود بداند، معنا کنیم.

دوره اولیه یا شکل‌گیری این نهاد فراگیر است، اما دوره تثبیت و فراگیری آن در سال 1359 با آغاز جنگ تحمیلی است. این نهاد نقش پل ارتباطی مردم و دفاع را بخوبی و هنرمندانه ایفا می‌کند و خود تابلویی به تمامیت ایران اسلامی از حماسه‌آفرینی، ایثارگری و مقابله با متجاوزان بعثی را به نمایش می‌گذارد که خیل شهیدان سرافراز، جانبازان و ایثارگران آن موجب سربلندی کشور و مایه امنیت و آرامش در این سرزمین بوده و هستند.

عصر سازندگی را سومین دوره این نهاد که دوران تحکیم و نهادینه شدن آن باید برشمرد در فعالیت‌های سازندگی و آبادانی می‌بینیم و بالاخره در عصر توسعه سیاسی این بسیج است که دوره چهارم عمر خود را در عرصه فرهنگی - اجتماعی شکوفا می‌کند.

با این همه بسیج نیازمند آسیب‌شناسی است تا ساز و کارهای تواناسازی خود را بدرستی تبیین و تاثیرگذاری فعالیت‌های خود را دوچندان کند. این ارزیابی می‌تواند حوزه‌های ماموریت‌ها، ساختار، دامنه و قلمرو، نیروی انسانی، لجستیک و... را شامل شود؛ چرا که بازدارندگی و کارآمدی انقلاب اسلامی در گرو کارآمدی و توانا بودن بسیج معنا و مفهوم می‌یابد و این رمز مانایی، پویایی و تداوم این نهاد ارزشمند و خدوم است. بر این باورم که بسیج در عصر کنونی کار ویژه‌های خاصی را باید مورد توجه قرار دهد که اهم آنها به شرح زیر است:

یکم؛ بازتعریف گفتمان بسیج: بسیج در دوران حیات طیبه خود گفتمان ویژه‌ای را ارائه کرد که همانا از آن به گفتمان دفاع مقدس باید یاد کرد. ایثارگری، جانفشانی، آخرت‌گرایی، دنیاگریزی، معنویت‌خواهی، حق‌خواهی، عدالت‌خواهی، مردم‌باوری و دین‌باوری را می‌توان از مولفه‌های مهم آن برشمرد.

دوم؛ تعریف بیانیه ماموریت: به عبارت دیگر مانیفست و بیانیه ماموریت بسیج در عصر کنونی چیست؛ با نگاهی به ادوار چهارگانه بسیج که پیشتر بیان شد، در دوره پنجم که عصر کنونی را دربر می‌گیرد، بازنگری در ماموریت‌ها، نقش‌ها و وظایف یک اصل انکارناپذیر است. رهبر فرزانه انقلاب اسلامی امروزه از «ناتوی فرهنگی» که کیان جهان بویژه جهان اسلام و کانون اسلام مبارز و سیاسی - که همانا تشیع و ایران اسلامی است - را نشانه رفته سخن به میان آوردند. بسیج با توجه به دگرگونی و تحولات جهانی و چالش‌های فراروی انقلاب اسلامی در عصر کنونی، ماموریت خود را باید بازتعریف کند و این همان کار ویژه‌ای است که از این نهاد پر‌خیر و برکت در شرایط کنونی انتظار می‌رود.

بسیج نباید صرفا در نظامی‌گری خلاصه شود؛ حضور مناسبتی و مانورهایی از این دست هرچند در جای خود لازم و ضروری است، اما نباید تمام توان و اندیشه فرماندهان و دست‌اندرکاران بسیج را به خود مشغول کند. اشتغال به برخی کارها و ماموریت‌های غیرمهم باید خاتمه داده شود و تمام ظرفیت، امکانات و نیروی بسیج به بازتعریف گفتمان و ارائه مدلی از ماموریت در عصر کنونی متناسب با نیازهای انقلاب و مقتضیات زمان باشد. در چنین شرایطی است که می‌توان ادعا کرد بازدارندگی انقلاب از تهدید خارجی و کارآمدی عناصر داخلی به بار نشسته است و این همانا محصول بسیج کارآمد، مردمی و پویاست.

هفته بسیج را به همه بسیجیان سلحشور که امنیت و آسایش امروز ما مدیون ایثارگری دیروز آنان و حضور قاطع در همه عرصه هاست، تبریک می‌گویم.

دکتر علی دارابی - استاد دانشگاه