رنج‌های چریکی که مادر بود

مرضیه حدید‌چی دباغ با لقب خواهر طاهره از چند جهت بانوی استثنایی و ویژه در تاریخ انقلاب و مبارزات مردم ایران است. نخست این‌که ایشان محافظ شخصی امام راحل و نخستین فرمانده سپاه همدان است؛ دو سمتی که مسلما در اذهان عمومی شغلی مردانه محسوب می‌شود، اما ایشان چنان در این دوره از زندگی به وظیفه عمل می‌کند که تا کنون در اذهان باقی مانده است.

دوم این‌که ایشان تقریبا در تمام روزهای حضور امام راحل در نوفل لوشاتو همراه ایشان بوده‌ و سند کاملی از اتفاقات این مقطع تاریخی در پاریس هستند و جالب این که زمان بازگشت در 12 بهمن امام دستور می‌دهند به دلیل مسائل امنیتی هیچ‌کدام از خانم‌ها به غیر از خواهر طاهره در هواپیما حضور نداشته باشند، اما این بانوی چریک به دلیل بیماری نمی‌تواند در بازگشت، همراه امام باشد و پس از بازگشت حضرت امام به ایشان دستور می‌دهند چند ماه از تمام فعالیت‌ها کناره‌گیری کنند و صرفا به وظیفه مادری بپردازند؛ وظیفه‌ای که به واسطه سال‌ها زندگی مخفیانه و چریکی به عهده همسر ایشان بوده است.

بانوی مبارز با توجه به سوژه، مبنا را بر صحبت‌های ایشان قرار می‌دهد و در میانه‌های هر فصل از تصاویر آرشیوی استفاده می‌کند که مربوط به آن مقطع است. خلاقیتی که اینجا اتفاق می‌افتد همراه شدن با زنده‌یاد دباغ در سفر دمشق و لبنان و خانه‌ها و محل‌هایی است که در دوران مبارزه و با سختی در آن اقامت داشته و این نکته پس از نزدیک به 40 سال موقعیتی دراماتیک خلق می‌کند.

مستند بانوی مبارز البته یک حسرت بزرگ را به تصویر می‌کشد و آن ساخته نشدن یک فیلم سینمایی از زندگی این بانوی استثنایی و شجاع است که می‌تواند به نمادی از زنان مبارزی تبدیل شود که در تمام این سال‌ها برای تحقق عدالت و آزادی جنگیده‌اند، جنگی که در اذهان عمومی شاید عملی زنانه محسوب نشود، اما زنده یاد دباغ در زندگی خود تصویری از مبارزه ارائه می‌دهد که جنسیت را بی‌معنا می‌کند و پس از انقلاب هم در آموزش‌های چریکی برای زنان انقلابی نقش بسیار مهمی دارد.

علیرضا قاسم بریشی