ترامپ به‌دنبال معامله با طالبان

درباره این چالش بزرگ حوزه دیپلماسی ترامپ، با پیر محمد ملازهی،کارشناس شبه قاره هند به گفت‌وگو نشسته‌ایم. تغییرات احتمالی در سیاست‌های نظامی آمریکا در مناطقی مانند افغانستان محور گفت‌وگوی جام سیاست با این صاحبنظر روابط بین‌الملل است.

با توجه به این‌که در افغانستان نارضایتی از ادامه حضور نظامی آمریکا و طالبان وجود دارد و قبلا هم مسئولان و مردم این کشور عنوان کرده بودند که تنها راه رسیدن به صلح در افغانستان خروج نیروهای بیگانه است، از نظر شما آینده روابط آمریکا با این کشورها چگونه خواهد بود؟

قطعا بین شعارهای انتخاباتی آقای ترامپ و واقعیت‌هایی که در صحنه عمل با آنها روبه‌رو می‌شود تفاوت‌های فاحشی وجود دارد و نمی‌شود انتظار داشت که وی همان شعارهایی را که عنوان کرده ـ به عنوان مثال گفته است آمریکایی‌ها نباید در افغانستان و عراق دخالت می‌کردند و باید هر چه سریع تر از این کشورها خارج شوند ـ را عینا عملیاتی کند. واقعیت این است که آمریکا منافع خاصی در مناطق مختلف جهان دارد و آن منافع را تنها رئیس‌جمهور تعیین نمی‌کند بلکه مجموعه ساختار سیاست ایالات متحده است که تعیین می‌کند در کجا و به چه شکلی عمل شود. بنابراین حداقل درباره افغانستان برداشت من این است که بسیاری از سیاست‌های آقای ترامپ با گذشته و دوران اوباما و حتی بوش تفاوت چندانی نخواهد کرد. البته ایده‌ای در داخل آمریکا وجود دارد، بر پایه آن کشورهایی که آمریکا نیروی نظامی به آنها داده یا آن را تجهیز تسلیحاتی و نظامی می‌کند باید خودشان بخشی از این هزینه‌ها را متقبل شوند. این دیدگاه در داخل آمریکا بسیار طرفدار دارد و تنها آقای ترامپ نیست که چنین مساله‌ای را مطرح کرده است بلکه مجموعه نهادهای قدرت به این نتیجه رسیدند که آمریکا در حال هزینه کردن در دنیاست بدون این‌که کشورهای زیر چتر امنیتی آمریکا حاضر باشند بخش اصلی آن هزینه را تقبل کنند، هرچند در باره افغانستان این تز نمی‌تواند عملیاتی شود چون همگان می‌دانند که افغانستان سرمایه‌ای ندارد که بخواهد آن را هزینه کند و در واقع تنها به کمک‌های آمریکا و اروپا وابسته است، لذا در افغانستان چنین سیاستی اجرایی نخواهد شد، هرچند ممکن است کاهش سطح نیروها جدی‌تر از دوران اوباما پیگیری شود.

اگر بخواهیم چشم‌انداز روشنی درباره روابط آمریکا در دوران ترامپ با شبه‌قاره هند داشته باشیم به چه تصویری خواهیم رسید؟ سرمایه‌گذاری‌های فعلی آمریکا در هند و پیشینه تجارت ترامپ تاثیری در این روابط خواهد داشت؟

دیدگاه من این است که آمریکایی‌ها انتخاب خودشان را در ارتباط با شبه‌قاره کردند و این انتخاب هندوستان است، چون هند کشوری بزرگ و قدرت منطقه‌ای قابل توجهی است که می‌تواند امنیت را در شبه قاره برقرار کند و در سطح بین‌الملل هم می‌تواند حرف برای گفتن داشته باشد. این نگاه آمریکا در تمام سیاست‌های خارجی‌اش ـ بدون در نظر گرفتن این‌که چه کسی رئیس‌جمهور این کشور باشد ـ وجود دارد و توجهش به هند به این معنا نیست که پاکستان یا افغانستان را نادیده خواهند گرفت بلکه آمریکایی‌ها به دنبال یک سیاست متوازن هستند و به نظر می‌رسد هم تمایل دارند ارتباطات نزدیک خودشان را با پاکستان حفظ کنند و هم سطح ارتباطی که با هندوستان برقرار کردند همچنان ادامه دهند؛ آقای ترامپ هم یک تاجر است و سرمایه‌گذاری در هند برای آمریکایی‌ها منافع بسیاری دارد و سرمایه‌گذاران آمریکایی هم اکنون در هندوستان نقش مهمی را ایفا می‌کنند؛ بنابراین سیاست ترامپ چندان در رابطه با هند تغییر قابل توجهی نخواهد داشت.

در مورد پاکستان چطور؟

درباره همسایه غربی هند، شاید به دلیل حضور گذشته پاکستان در کمپ آمریکا آنها همچنان این انتظار را دارند که آمریکا توجه خاصی به اسلام‌آباد داشته باشد و با توجه به این‌که پاکستانی‌ها این امتیاز را دارند که اگر از آمریکا نامهربانی ببینند می‌توانند به طرف چین تمایل بیشتری نشان دهند این معادله آقای ترامپ را مجبور خواهد کرد برای پاکستان اولویت بیشتری قائل شود.

در رابطه آمریکا و پاکستان موضع‌گیری‌ ترامپ نسبت به حضور طالبان در پاکستان چگونه خواهد بود؟

به نظر می‌رسد با توجه به شرایطی که در ارتباط با جریان‌های رادیکال اسلامی پیش آمده دیگر در داخل آمریکا هم این برداشت وجود دارد که باید به پیشبرد صلح در افغانستان کمک شود و گره مهم رسیدن به صلح نیز حمایت پاکستان از گروه طالبان است، به پشتوانه این حمایت است که طالبان زیر بار صلح نمی‌روند. اگر آمریکایی‌ها در زمان آقای ترامپ پاکستان را تشویق یا مجبور به دست کشیدن از این حمایت کنند در آن صورت شاید پاکستان تغییر رویه‌ بدهد و فرصتی به وجود آید تا طالبان با دولت مرکزی افغانستان وارد مذاکرات صلح شود و به جای این‌که دنبال گرفتن تمام حکومت افغانستان باشند به شراکت در بخشی از قدرت مرکزی رضایت دهند زیرا همه کارشناسان می‌دانند که جنگ افغانستان به بن‌بست رسیده و نه طالبان می‌تواند دولت را سرنگون کند نه دولت می‌تواند طالبان را از بین ببرد، بنابراین باید راه حل سیاسی تقسیم قدرت را بپذیرند. به نظر می رسد آقای ترامپ در این زمینه پیش قدم خواهد شد یعنی اگر قرار باشد نیروهای آمریکا همچنان در افغانستان باقی بمانند که قطعا باقی خواهند ماند و ترامپ هم خودش به این موضوع اذعان داشته که نیروهای آمریکا از افغانستان خارج نمی‌شوند در آن صورت لازمه‌اش این است که طالبان به سطحی از تفاهم با آمریکا برسد و حداقل بر اساس قاعده نظامی که دولت افغانستان تصویب کرده طالبان هم حضور آمریکا را در این کشور بپذیرد و در مقابل آن آمریکایی‌ها به کمک پاکستان تشویق کنند تا طالبان هم به بخشی از قدرت دست پیدا کند، این سناریویی است که احتمال وقوعش زیاد خواهد بود.

به‌نظر می‌رسد که چین یکی از دغدغه‌های دونالد ترامپ محسوب می‌شود. فکر می‌کنید سیاست آمریکا در دوران ترامپ در مورد چین چه وضعیتی خواهد داشت؟ آیا شاهد تغییرات گسترده در این رابطه خواهیم بود؟

در رابطه با چین سیاست کلی آمریکا این بوده است که این کشور را از رشد اقتصادی سریع و تولیدات انبوهی که بازارهای جهانی را به جای آمریکایی‌ها تصرف می‌کند باز دارد چر اکه آمریکایی‌ها چنین تحولی را نمی‌پسندند. در اجرایی کردن این موضع فرقی هم ندارد که چه کسی رئیس‌جمهور ایالات متحده باشد، اما ترامپ با توجه به این‌که نگاه مثبت‌تری در مقایسه با اوباما به روسیه دارد، به نظر می‌رسد می‌تواند در بسیاری از مسائل مقداری با پوتین هماهنگ‌تر عمل کند و از آنجا که چین و روسیه نسبت به مسائل جهانی همسو تر عمل می‌کنند شاید همین دیدگاه ترامپ نسبت به مسکو در برخورد با چین هم وجود داشته باشد و دیگر آن دکترینی که در ارتباط با تقویت کره جنوبی و ژاپن و متحدان شرقی آمریکا در زمان اوباما مطرح بود و قبل از اوباما هم دنبال می‌شد تا جایی که نوعی اتحاد نظامی بین کره‌جنوبی، ژاپن، استرالیا،زلاندنو و آمریکا شکل گرفته بود، کمرنگ شود؛ اتحادی که در حقیقت هدفش مهار چین بود و شاید بشود گفت ممکن است چینی‌ها از این زاویه امیدوار باشند که با توجه به این‌که آقای ترامپ در شعارهای انتخاباتی‌اش مطرح کرد که کره‌جنوبی و ژاپن هم باید بخش اصلی‌ هزینه حمایت نظامی آمریکا را تقبل کنند، حداقل دیگر نسبت به گذشته آن اتحادی که آمریکایی‌ها با کره جنوبی و زلاندنو و استرالیا و ژاپن داشتند چندان پررنگ نباشد و کاخ سفید مناسبات متعادل‌تری را با پکن درپیش گیرد هرچند همچنان این سوال که چقدر از شعارهای انتخاباتی ترامپ عملیاتی بشود جای بحث دارد ولی این انتظاری است که چین از ترامپ خواهد داشت.