چرا دشمنی با ایران نباید در اولویت ترامپ باشد؟

در شرایطی که در طول دو دهه اخیر بشدت مردم آمریکا علیه ساختار سیاسی این کشور بودند و آن را غیرقابل اعتماد می‌دانستند ترامپ علیه ساختارها عمل کرد و از سویی دیگر ارتباط خود را با کانون‌های ثروت حفظ کرد.

درباره تاثیر این انتخاب روی ایران و موضوع برجام باید گفت ترامپ نمی‌تواند با وجود شعارهایی که داده، برجام را پاره کند. گرچه به ظاهر می‌توان هر قطعنامه‌ای را پاره کرد، اما مهم اثر و ثمر آن است. برجام از سوی بازیگران اصلی و کانون‌های اثرگذار در دنیا به امضا رسیده است. برجام یک رژیم بین‌المللی است و به همین خاطر من فکر می‌کنم پاره کردن این توافق یا اقدام برعلیه منافع کشورمان، در اولویت رئیس‌جمهور منتخب آمریکا نیست.

از یاد نباید برد که برجام یک عامل امنیت‌ساز در خاورمیانه است. تاکنون هر سامانی که طی این سال‌ها شکل گرفته منجر به افزایش ناامنی شده، اما برجام حوزه‌ای امن را در منطقه و جهان ایجاد کرده و راهکارهای ایران و تفاهمی که با دیگر قدرت‌ها برقرار شد، باعث این ثبات بوده است البته مکانیسم دوزمانه ماشه را که در قالب قطعنامه برجام به تصویب رسید می‌توان به‌عنوان پاشنه آشیل مطرح کرد، اما زمانی این مکانیسم کارایی خواهد داشت که اثبات شود ایران به تکلیف خود در قالب تحقیقات آژانس عمل نکرده است.

دیگر این‌که ترامپ در شرایطی رئیس‌جمهور آمریکا شد که این کشور با رکود در عرصه اقتصادی مواجه است و او به عنوان تاجر موفق توانست از حمایت سرمایه‌داران برخوردار شود.

با توجه به روابط خوب ترامپ با تجار مختلف آمریکایی و سایر کشورها به نظر می‌رسد که نگاه او به سیاست نیز تجاری خواهد بود.

50 میلیون آمریکایی که امیدوار به تحقق سیاست‌های رفاهی اوباما بودند تا از زیر خط فقر خارج شوند اکنون با روی کار آمدن ترامپ احساس سرخوردگی می‌کنند. بنابراین ترامپ باید این مسائل را به‌جای درگیر شدن در مسائل سیاست خارجی در اولویت قرار دهد.

نکته دیگر چالش دنیا با سیاست یکجانبه‌گرایی است که قبلا از سوی بوش پسر مطرح شد، اما این سیاست جدی گرفته نشد.

این رویکرد که با هدف تحمیل هژمونی یا تحمیل ارزش‌ها و فرهنگ آمریکایی ارائه شد، کشورهای اروپایی را با مشکلاتی چون تروریسم، پناهندگی و مهاجرت مواجه کرده است. این راهبرد نه تنها برای اروپاییان سودی نداشت بلکه آنها را متحمل ضررهای فراوانی کرد.

یکی از نگرانی‌ها در کشورهای اروپایی و غیراروپایی ـ مثل چین ـ این است که ترامپ بخواهد این بازی را به‌هم بزند و درصدد تحمیل اقتدار و منافع و ارزش‌های آمریکایی باشد. همین نگرانی باعث می‌شود که مواضع ترامپ درخصوص برجام با حساسیت ویژه جهانی رصد شود.

در عرصه منطقه‌ای هم روشن است که برای ترامپ، ایران نمی‌تواند به عنوان تنها دشمن معرفی شود، بلکه پول‌های کشورهای عرب و دلارهای نفتی بود که علیه او در عرصه انتخابات سامان گرفت. موضع‌گیری برخی از دموکرات‌ها و جمهوریخواهان علیه ترامپ بیشتر ناشی از این بود که خواهان حفظ قراردادهای نفتی خود بودند.

طبعا ترامپ از توزیع پول عربی و رانت نفتی ناراضی و عصبانی است. بنابراین فکر می‌کنم رئیس‌جمهور منتخب آمریکا به‌جای دشمنی با ایران، باید نگاه خود را معطوف به خطر لابی‌های ثروتمند مخالف خود در دولت‌های عربی کند.

دکتر حشمت‌الله فلاحت‌پیشه - عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس