تحلیل شکاف در جامعه آمریکا

بررسی مناظرات ترامپ و کلینتون دو نامزد نهایی انتخابات حکایت از وجود سه شکاف در سه حوزه جنسیتی، طبقاتی، قومی و نژادی در این جامعه دارد که در ذیل به طور اختصار به آنها می‌پردازیم.

شکاف طبقاتی

موضوع اقتصاد، موردی است که بسیار مورد توجه شهروندان آمریکاست؛ به‌طوری ‌که اگر گفته شود شاخص اول مورد سنجش قرار گرفتن نامزد انتخابات ریاست جمهوری است، سخنی به گزاف گفته نشده است. هر چقدر مشکلات اقتصادی حادتر می‌شود، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. نظام سرمایه‌داری آمریکا مدت‌هاست که به طور مزمن به بیماری شکاف طبقاتی مبتلا شده است. جامعه‌شناسان منتقد معمولا پنج طبقه را به صورت تقریبی در جامعه آمریکا از هم جدا می‌کنند که عبارتند از 1ـ طبقه بالا و نخبگان که شامل سران دو حزب، صاحبان شرکت‌های چندملیتی و.... 2ـ طبقه متوسط بالا شامل مهندسان، حقوقدان‌ها، استادان دانشگاه و... 3ـ طبقه متوسط پایین که کارمندان و کارگران ماهر صاحبان مشاغل خرد کوچک را شامل می‌شود. 4ـ طبقه کارگر که کارگران عادی در کارخانه‌ها را شامل می‌شود و درنهایت 5ـ طبقه فقیر که بیکاران، نظافتچی‌ها را که حتی نمی‌توانند نیازهای اصلی یعنی خوراک، پوشاک، مسکن و درمان‌های عمومی را تامین کنند، شامل می‌شود. به‌طور تقریبی در آمد سالانه طبقه اول بیش از 500 هزار دلار و طبقه پنجم کمتر از 15 هزار دلار است. طبقه اول یک درصد جامعه را دربرمی‌گیرد و طبقه پنجم 24 درصد. طبق پژوهش استیگلیتز از اقتصاددانان مطرح آمریکایی، دست‌کم 40 درصد از ثروت ایالات متحده در اختیار تنها یک درصد شهروندان آمریکایی است. بدیهی است «ثروت» با «درآمد» متفاوت است و به تملک زمین، خانه، مؤسسات تجاری، سهام بورس و مانند این اشاره دارد.

«موسسه مطالعات سیاست عمومی» اعلام کرده است یک درصد از شهروندان آمریکا که در بالاترین طبقه جای می‌گیرند، صاحب نصف صندوق‌های مالی، بنیادها و بورس‌ها هستند، درحالی که 50 درصد پایینِ جامعه تنها 5 درصد در این موارد سهم دارند. موارد فوق فقط اندکی از اطلاعاتی است که شکاف طبقاتی را در این جامعه نشان می‌دهد.

شکاف جنسیتی

از ویژگی‌های منحصربه‌فرد انتخابات اخیر آمریکا این است که برای اولین بار است یک زن توانسته به مرحله نهایی رقابت دو نفره راه پیدا کند. تاکنون زنی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا حضور نداشته تا بتوان میزان حمایت احتمالی زنان آمریکایی از همجنس خود را در یک انتخابات سراسری پیش‌بینی کرد، اما دموکرات‌ها در کل همواره از اقبال بیشتری نزد رأی‌دهندگان زن برخوردار بوده‌اند و همین مساله می‌تواند برای کلینتون در رقابت با ترامپ یک امتیاز بزرگ محسوب شود.

ترامپ نیز تاکنون بارها اعلام کرده که کلینتون تنها با تکیه بر جنسیت خود وارد انتخابات ریاست جمهوری شده و اگر زنان آمریکایی فقط برای حمایت از همجنس خود به وی رأی ندهند، هرگز نمی‌تواند در انتخابات پیروز شود.

به نوشته واشنگتن‌پست، نکته امیدوارکننده‌ای که در این میان برای کلینتون وجود دارد، این است که نامزدهای دموکرات از دهه 80 میلادی در مجموع در میان زنان و بویژه زنان رنگین‌پوست آمریکا (آفریقایی‌تبار و لاتین‌تبار) با اقبال بیشتری نسبت به مردان روبه‌رو بوده‌اند. در این میان انتشار گزارشات سوءاستفاده‌های جنسی دونالد ترامپ و همچنین سخنانی که وی پیشتر در تحقیر زنان ابراز داشته بود شاید برگ برنده رقیب وی در انتخابات هفته آینده باشد.

شکاف نژادی

با وجود تلاش‌های چند دهه‌ای فعالان مدنی جامعه آمریکا برای کاهش و زدودن نگاه تبعیض نژادی در این کشور آنچه مسلم است این که منازعات نژادی در این جامعه رو به صعود است. تلاش‌هایی که طی سال‌های اخیر انجام گرفته فعلا نتیجه‌بخش نبوده است. گرچه بعد از دو قرن، یک رئیس‌جمهور سیاهپوست در آمریکا به قدرت رسید و این‌گونه به‌نظر می‌رسید که این پایانی باشد بر مرزبندی‌های نژادی، اما در سال‌های اخیر زندگی برای اکثریت سیاهپوستان و بخصوص سیاهپوستان فقیر، تغییری نداشته است. تیراندازی‌های مرگبار پلیس به سیاهپوستان از جمله حادثه شهر شارلوت ایالت کارولینای شمالی نمونه‌ای است از چند مورد در این رابطه. این وضعیت زمانی دشوار می‌شود که نامزد نهایی جمهوریخواهان، دونالد ترامپ که به‌عنوان نماد سفیدپوستان مطرح شده در سخنان و مناظره‌های انتخاباتی خود آتش تبعیض نژادی را با گفته‌های اخراج مهاجران، لزوم دیوارکشی در مرز مکزیک و اخراج مسلمانان به عنوان اقلیت مذهبی، شعله‌ور ساخته است. در چنین فضایی، وی توانسته با انگشت گذاشتن بر ترس بخش بزرگی از جامعه و با سر دادن شعارهایی این‌گونه خود را به این جایگاه برساند؛ به طوری ‌که خود او در روزهای گذشته زمانی‌که در جمع هواداران خود سخنرانی می‌کرد، به اشتباه یکی از هواداران رنگین‌پوست خود را آماج حملات لفظی قرار داد.

به نظر می‌رسد که شکاف‌های جنسیتی، طبقاتی و نژادی مواردی است که پس از پایان انتخابات آتی همچنان جزو مسائل چالش‌برانگیز جامعه آمریکا خواهد بود، بخصوص این‌که اگر نامزد جمهوریخواهان به کاخ سفید راه یابد.

محمد انیسی طهرانی