محققان ایرانی به دنبال راهکاری برای ترمیم بافت

دکتر پروین منصوری، دبیر علمی کنگره بین‌المللی زخم و ترمیم بافت در بخش بالینی، تعداد مقالات ارائه شده در این کنگره را 90 مقاله برای سخنرانی و 50 مقاله به صورت ارائه پوستر عنوان کرد و درباره هدف برگزاری کنگره افزود: زخم یک معضل جهانی است که عوارض و میزان مرگ و میر بالایی دارد و هزینه‌های بسیاری را به دولت و سیستم بهداشتی کشورها تحمیل می‌کند. در بیماران دیابتی هر 30 ثانیه یک بیمار، پای خود را به دلیل زخم پای دیابتی از دست می‌دهد در حالی که با آموزش کافی در این زمینه می‌توانیم بیماران را نجات دهیم. برپایی این همایش علمی، فرصتی برای جلب توجه جامعه علمی و سیاستگذاران عرصه سلامت به موضوع زخم‌های مزمن و تحقق الگویی دانش بنیان در حوزه‌های پژوهش، درمان و آموزش است.

تعامل علوم پایه و علوم بالینی

کنگره بین‌المللی زخم و ترمیم بافت در دو بخش علوم پایه و علوم بالینی برگزار شد تا فرصت تعامل علمی و عملی در حوزه‌های مختلف برای متخصصان ایجاد شود. دکتر سیدمهدی طبایی، رئیس اولین کنگره بین‌المللی و سومین کنگره ملی زخم و ترمیم بافت، در گفت‌وگو با جام‌جم، وجود علوم پایه در کنگره را کمک به گسترش دانش برای درمان بیماران عنوان می‌کند و می‌گوید: یکی از چالش‌های بزرگی که در حوزه پزشکی وجود دارد، سیاستگذاری کلانی است که به جدایی وزارت علوم از وزارت بهداشت انجامید و ارتباط بین بخش‌های علوم پایه و پزشکی به نوعی قطع شد. در کنگره‌هایی که در حوزه پزشکی و بالینی برگزار می‌شود، حضور بخش علوم پایه و بالینی در کنار هم منجر به انجام کارهای تحقیقاتی خواهد شد و در آینده می‌توانیم به دستاوردهای جدیدی در حوزه زخم و ترمیم بافت دست پیدا کنیم.

دکتر سیامک بشردوست، جانشین دبیر علمی کنگره زخم و ترمیم بافت، ارتباط علوم پایه و بالینی را ارتباطی دوطرفه می‌خواند و به جام‌جم می‌گوید: پاسخ بسیاری از سوالات علوم بالینی در علوم پایه یافت می‌شود. ما از لحاظ اخلاقی، امکان این را نداریم که هر روش درمانی را از ابتدا با انسان آغاز کنیم و باید مراحلی را طی کنیم و تاثیر روش را روی تشخیص و درمان بررسی کنیم و در این زمینه علوم پایه به ما کمک زیادی می‌کند. از طرفی، علوم پایه زمینه‌ساز فناوری‌هایی است که هم از جهت تشخیصی و هم درمانی وارد پزشکی می‌شود. بنابراین به یک ارتباط مناسب و دو طرفه بین علوم پایه و بالینی نیاز داریم. در مواردی علوم بالینی به ما می‌گوید در یک نقطه خاص محدودیت اطلاعاتی یا نیاز به وسیله جدیدی داریم و این را به علوم پایه انتقال می‌دهد تا وسیله جدید طراحی و ساخته شود و فناوری انتقال پیدا کند. بسیاری از تحقیقات و روش‌های درمانی که امروزه مطرح است از علوم پایه و مطالعات در محیط کشت آغاز شده و همه اینها کمک می‌کند تا ما هدف اصلی را که بهبود بیماران است، دنبال کنیم.

دکتر محسن فاتح، دبیر اجرایی کنگره زخم و ترمیم بافت، درباره ضرورت برگزاری این کنگره در دو بخش علوم پایه و بالینی به جام‌جم می‌گوید: کنگره‌ها فرصتی را برای تعامل علمی و عملی در حوزه‌های مختلف ایجاد می‌کنند تا متخصصان بتوانند پیشرفت‌های جدید و مشکلات را به اشتراک بگذارند. آنچه همیشه پیشبرد دانش بشری را به دنبال داشته است، در مرز دانش و مرز بین علوم مختلف قرار دارد و این علوم در ارتباط و تعامل با یکدیگر هستند. در بسیاری موارد ما نمی‌توانیم بین علوم مختلف مرزبندی کنیم و پاسخ بسیاری از سوالات متخصصان علوم بالینی نیز در علوم پایه نهفته است.

خطر بروز زخم‌های مزمن

زخم مزمن به زخم‌هایی گفته می‌شود که مدت طولانی از شروع آنها گذشته، اما بنا به دلایلی بهبود نمی‌یابند. بیماری‌های عروقی، دیابت، تغذیه و داروها ، شایع‌ترین علل ایجاد این زخم‌ها هستند. دکتر طبایی زخم‌ها را به دو دسته حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌کند و می‌گوید: زخم‌ها به دو دسته کلی حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌شوند. بروز زخم مزمن، علت‌های مختلفی دارد که یکی از آنها زخم دیابتی است. شایع‌ترین علت بروز زخم مزمن، بیماری‌های عروقی مثل واریس‌های مزمن است. گاهی وقت‌ها داروها، تغذیه نامناسب، عفونت‌ها یا سایر بیماری‌های داخلی و سرطان‌ها می‌توانند عوامل مختلفی برای بروز زخم‌های مزمن باشند. به همین دلیل ضرورت دارد، از جنبه‌های مختلف برای درمان زخم‌های مزمن کمک بگیریم.

دکتر فاتح، زخم پای دیابتی را نوعی آسیب بافتی عنوان و اضافه می‌کند: زخم پای دیابتی، نوعی آسیب بافتی است، اما چون معضلی بزرگ و تعداد افراد درگیر با آن بیشتر است و بار اقتصادی گزافی به جامعه وارد می‌کند، بیشتر از آن صحبت می‌شود. ما در تلاشیم فرآیندی را تعریف کنیم که ترمیم بافت را تسهیل کند. در این ارتباط، همه حیطه‌های آسیب‌های استخوانی و غضروفی و بحث ترمیم بافت عصبی را ـ که هر کدام نیازمند تحقیقات بسیار است ـ مطالعه می‌کنیم.

ارائه راهکارهای نوین برای تشخیص و درمان زخم

دکتر طبایی، پرداختن به موضوع زخم در جامعه را نیازمند عزم ملی و کار جمعی گروه‌های تخصصی در حوزه‌های تخصصی مختلف می‌داند و می‌افزاید: ما سعی داریم در جهاد دانشگاهی، هسته مرکزی کارگروه‌های مختلف در زمینه زخم و ترمیم بافت و طراحی مراکز جامع ترمیم زخم و بافت را با حضور دانشمندان و استادان مختلف از سراسر ایران تشکیل دهیم تا به الگوی جامعی دست پیدا کنیم.

آموزش برای پیشگیری و جلوگیری از شدت یافتن زخم‌ها نیز مقدم بر همه فعالیت‌هایی است که در حوزه درمان انجام می‌شود. هدف ما این است که بتوانیم همه حوزه‌های تشخیص، درمان، بازتوانی و آموزش را پوشش دهیم.

دکتر بشردوست، یکی دیگر از اهداف برگزاری این کنگره را طرح کردن خط‌مشی‌های مبتنی بر شواهد برای برقراری ارتباط بین متخصصانی که در این حیطه فعالیت می‌کنند، عنوان می‌کند و می‌افزاید: حدود 17 سال است که نوع نگرشی در پزشکی دنیا مطرح شده که پزشکان را ملزم به بررسی برنامه‌های تشخیصی و درمانی بر مبنای این نگرش می‌کند و ارتباطات بین‌المللی را نیز گسترش می‌دهد. این روش درمانی بر پایه همه ویژگی‌های فیزیولوژیک و شرایط بیمار برای تشخیص یا تجویز دارو در نظر گرفته می‌شود.

این روش در طول زمان با در نظر گرفتن آخرین اطلاعات بالینی، خط اطلاعاتی تشخیص پزشکی و در نظر گرفتن ویژگی‌های بیمار و تجربه پزشک باعث می‌شود، بهترین پاسخ را برای یک سوال خاص به دست آوریم.

در ایران و با توجه به شرایط بومی کشور، این مطالعات سیستماتیک انجام و باعث می‌شود به نتیجه مطلوبی در باره گروه‌های خاص برسیم.‌ در این کنگره تاثیر تحریکات الکتریکی در تسریع روند بهبود زخم بررسی شده است.

در این روند خطر بروز اشتباه پایین می‌آید و مطمئن خواهیم بود، روند درمانی بر مبنای اطلاعات بالینی موجود بهترین کار ممکن است. مزیت دیگر این روش، آن است که خطر درمان‌های بی‌تاثیر یا پرهزینه برای بیمار و خانواده‌اش کمتر می‌شود و اثر جانبی درمان‌ها پایین‌تر می‌آید. اکنون دانسته‌های پزشکی روز به روز پیشرفته‌تر می‌شود و روشی که تاثیر بیشتر برای بیمار دارد، اولویت پیدا می‌کند.

سپیده شعرباف