همه چیز درباره آسم

تنگی نفس یکی از علائم شایع در بیماری‌های قلبی و تنفسی است. این علامت ممکن است نشانه‌ای از آسیب به قلب باشد بدون این‌که بیمار از دردی در قفسه سینه شکایت داشته باشد. اما عمده بیمارانی که با تنگی نفس مراجعه می‌کنند، افرادی هستند که سابقه‌ای از بیماری ریوی دارند و عموما درمان برای آنها شروع شده و بیمار و همراهانش نام بیماری و درمان را می‌شناسند در بین بیماری‌های ریوی، آسم یکی از شدیدترین بیماری‌هاست. آسم از بیماری‌های شایع در ایران است. آسم انقباض گذرا در مسیرهای هوایی کوچک است. عموما فردی که مبتلا به آسم است، حملاتی از تنگی نفس و خس خس سینه را تجربه می‌کند که در حد فاصل حملات‌ علامتی نداشته و کاملا طبیعی است؛ هر چند آزمون‌های اختصاصی روی ریه افراد مبتلا نشان می‌دهد بیماری به صورت خفیف و بدون علامت با وجود نبود علائم در جریان است. نوعی از آسم ناشی از فعالیت و ورزش است که در آن بیماران معمولا به‌دنبال فعالیت شدید، بالاخص در هوای سرد دچار خس خس سینه می‌شوند.

بسیاری از مبتلایان دارای زمینه خانوادگی بیماری‌های با اختلال ایمنی مانند آلرژی هستند. آسم بیماری گذراست که گاهی با گذشت زمان خودبه‌خود بهبود می‌یابد. با این‌حال درمان نشدن اصولی و مراجعه فوری، در حین بروز حملات می‌تواند عواقب ناگوار و حتی مرگ به دنبال داشته باشد.

اما اگر شما هم از افراد مبتلا به آسم بوده یا بیمار آسمی در منزل دارید رعایت چند نکته می‌تواند جلوی بروز حملات را گرفته یا حداقل باعث کاهش بروز حملات شدید و مرگبار شود:

ـ تمام داروها را به دقت مصرف کنید. عوارض داروها کمتر از عوارض ناشی از بروز حمله است. مصرف داروهایی همچون آسپرین یا پروپرانولول می‌تواند باعث بروز تنگی نفس شود. بنابراین به هیچ عنوان نباید اقدام به مصرف دارو بدون تجویز پزشک معالج کرد. از طرفی هر زمان که این بیماران به پزشک مراجعه می‌کنند باید پزشک را از وجود بیماری آسم خود آگاه کنند تا مبادا تداخل دارویی ایجاد شود.

ـ بهبود علائم به معنای بهبود دائم و کامل نیست و گاهی لازم به ادامه درمان تا رفع انقباض جزئی مسیر‌های هوایی است. از طرفی بسیاری از داروهای تجویزی به منظور پیشگیری از بروز حملات است و حتی در زمانی که هیچ علامتی وجود ندارد باید مصرف شوند.

ـ روش مصرف اسپری‌ها را از پزشک معالج یا بروشور همراه با دارو به‌دقت بیاموزید. بهترین روش استفاده از اسپری استفاده از وسیله‌ای به عنوان آسم یار یا دم یار است که اسپری در آن شذه شده و بیمار در آن نفس می‌کشد. این باعث شده میزان بیشتر و بهتری از اسپری‌های درمانی به ریه بیمار برسد.

ـ در حین بروز حملات از اسپری سالبوتامول (آلبوترول) 8 پاف هر 20 دقیقه تا رسیدن به اورژانس استفاده کنید.

ـ درصورتی که تحت درمان با اسپری ایپروتروپیوم برومید (آترونت) هستید، می‌توانید از این اسپری هم در ابتدای حمله استفاده کنید.

ـ سایر اسپری‌ها همچون سالمترول و بکلومتازون در حین حمله فاقد ارزش است.

ـ اگر مبتلا به آسمی ناشی از فعالیت و ورزش هستید باید حدود 20 دقیقه قبل از انجام فعالیت بدنی شدید، اقدام به مصرف اسپری سالبوتامول به میزان 2 پاف بکنید. بسیاری از پزشکان برای این بیماران از روش‌های پیشگیری با داروهای دیگر استفاده می‌کنند که درصورت توصیه از سوی پزشک به همان دستورات توجه کرده و داروی دیگری را اضافه نکنید.

ـ در زمان مراجعه به اورژانس پرسنل درمانی را از داروهای مصرفی و مدت مصرف تا زمان رسیدن به اورژانس مطلع کنید.

افراد همراه با بیمار آسمی در حین بروز حمله لازم است مراحل زیر را به‌دقت انجام دهند:

ـ به اورژانس پیش بیمارستانی(115) اطلاع داده شود. شرایط بیمار را بدقت برای فردی که به تماس شما پاسخ می‌دهد، تشریح کنید.

ـ اسپری سالبوتامول (عموما به رنگ آبی است) و آترونت (ایپراتروپیوم بروماید) را در اختیار بیمار قرار دهید. در صورتی که آسم یار در اختیار دارید، به کمک آن برای بیمار اسپری انجام دهید.

ـ درصورتی که اکسیژن در محل وجود دارد تا رسیدن پرسنل 115 می‌توانید در حد فاصل دریافت اسپری‌ها از آن بهره بگیرید. اکسیژن مطلوب برای بیماران، اکسیژن خشک است و نباید از ظرف محتوای آب در مسیر اکسیژن استفاده کرد.

دکتر بهروز هاشمی / متخصص طب اورژانس