نایلون ها سلامت شهر را می‌بلعند

کافی است، پنج دقیقه به رفتار مشتریان این فروشگاه خیره شوید. تقریبا از هر 10 نفر، 9 نفرشان کیسه پلاستیکی استفاده می‌کنند و به ندرت، فردی پیدا می‌شود که با خودش، کیسه غیرپلاستیکی برای خرید آورده باشد. جوان‌ترها مشتری پروپاقرص کیسه‌های پلاستیکی این فروشگاه هستند. اگر هم کسانی پیدا شوند که کیسه پلاستیکی نخواهند، یا افراد سالمندی هستند که با زنبیل‌های گل گلی‌شان به خرید آمده‌اند یا مشتریانی هستند که حجم خریدهایشان به قدری کم است که نیاز به نایلون ندارد. البته بماند که خیلی از مشتریان برای خریدهای کوچک و کم‌حجم هم درخواست نایلون پلاستیکی می‌کنند.

وقتی پای صحبت یکی از فروشندگان می‌نشینم، او از تعداد نایلون‌های مصرف شده در فروشگاه بی‌خبر است و فقط وزن تقریبی کیسه‌های پلاستیکی مصرف شده در طول روز را به خاطر دارد: نمی‌شود به طور دقیق گفت در روز، چه تعداد کیسه پلاستیکی در این فروشگاه استفاده می‌شود، چون ما این نایلون‌ها را کیلویی می‌خریم.

فروش ما در بعضی روزها مثل ایام تعطیل کمتر از قبل می‌شود و طبیعی است که در این روزها، نایلون کمتری مصرف می‌شود، ولی شاید بشود تخمین زد که تقریبا روزی 20 تا 30 کیلوگرم نایلون در این فروشگاه به مصرف می‌رسد.

در یکی دیگر از فروشگاه‌های بزرگ کرج که در منطقه مهرشهر قرار دارد، اوضاع مصرف کیسه‌های نایلونی دست کمی از فروشگاه قبلی ندارد. فروشنده این فروشگاه، خودش را حامی محیط زیست می‌داند، ولی تاکید دارد: وقتی همه فروشگاه‌ها، محصولشان را با کیسه نایلونی می‌فروشند، ما نمی‌توانیم خلاف این رویه حرکت کنیم، چون مشتری‌مان را از دست می‌دهیم. اگر خود مشتری کیسه نایلونی نخواهد، ما از این موضوع استقبال می‌کنیم، چون از لحاظ اقتصادی هم به نفع ماست.

سم زمین، بی‌وقفه تولید می‌شود

این روزها اوضاع مصرف کیسه‌های پلاستیکی به جایی رسیده که انگار هر فردی هنگام خروج از فروشگاه، کیسه پلاستیکی بیشتری در دستش باشد، افتخار بیشتری نصیبش شده و اگر فردی هنگام خرید با خودش، زنبیل یا کیسه پارچه‌ای بیاورد، به سنتی بودن و به روز نبودن متهم می‌شود. خودمانی‌تر این که این روزها خریدکردن با کیسه پارچه‌ای به قول امروزی‌ها کلاس ندارد.

گفته می‌شود، سالانه حدود 500 تن کیسه پلاستیکی در کشور ما تولید می‌شود و هر شهروند ایرانی به طور میانگین، روزانه سه کیسه پلاستیکی مصرف می‌کند؛ کیسه‌هایی که حتی گاهی با گذشت هزار سال در طبیعت تجزیه نمی‌شود و آسیب‌های جدی به محیط زیست و چرخه حیات جانداران تحمیل می‌کند.

دور شدن نسل جدید از سبک زندگی پیشینیان ما، باعث شده که حالا کیسه پلاستیکی به یک عضو جدایی‌ناپذیر در میان خانواده ایرانی‌ها بدل و کیسه‌های غیرپلاستیکی به خاطره تبدیل شوند، در حالی که قدیمی‌ها بیشتر حواسشان بود که با خریدشان، محیط اطرافشان را آلوده نکنند.

سلامت شهروندان زیر تیغ نایلون ها

جدا از این که نایلون می‌تواند سلامت زمین را به خطر بیندازد، سلامت انسان را هم می‌تواند به تاراج ببرد.

دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با جام‌جم هشدار می‌دهد: اغلب کیسه‌های پلاستیکی تولید شده در بازار کشور، بخصوص اغلب نایلون‌های رنگی از مواد غیراستاندارد و بازیافتی تولید می‌شود که سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد.

جهش‌های ژنتیک در جنین، بروز نشانه‌های سرطان، مسمومیت و ظهور بیماری‌های ناشناخته، گوشه‌ای از آسیب‌های جبران‌ناپذیر مصرف کیسه‌های پلاستیکی غیراستاندارد است که محمدزاده به آنها اشاره می‌کند: متاسفانه اغلب نایلون‌های تولید شده در کشور از استانداردهای سلامت به دور هستند، بخصوص کیسه‌های پلاستیکی رنگی به محض این که در هوای خیلی گرم یا هوای خیلی سرد قرار بگیرند، مواد سمی از خود آزاد می‌کنند که همین سم‌ها می‌تواند وارد محصول غذایی شود و در نتیجه به بدن انسان نیز نفوذ کند.

به اعتقاد این استاد دانشگاه، بطری‌های آب آشامیدنی هم اگر در مقابل گرمای شدید قرار بگیرد، مشابه همین اثرات ناگوار نایلون‌ها را به مصرف‌کننده تحمیل می‌کند.

اگر بتوانید قید مصرف نایلون را بزنید، قطعا به سلامت خود و خانواده‌تان لطف بزرگی کرده‌اید، اما اگر در شرایطی قرار گرفتید که مجبور بودید از نایلون استفاده کنید، به قول محمدزاده، در این شرایط، هیچ گاه از نایلون‌هایی که آرم و علامت مشخصی ندارند و به صورت فله‌ای تولید شده‌اند، استفاده نکنید و حتما از نایلون سفیدرنگی استفاده کنید که نشان استاندارد داشته باشد.

وقتی میوه‌ها تنگی نفس می‌گیرند

میوه خریدن با نایلون، رفته رفته به شکل یک هنجار عمومی درآمده است. در حالی که این روزها کیسه‌های قابل بازیافت و حتی کیسه‌های غذایی برای حمل فرآورده‌های غذایی تولید شده، اما به دلیل قیمت پایین‌تر نایلون‌ها، هم شهروندان و هم فروشگاه‌ها، تمایل بیشتری دارند که از کیسه‌های پلاستیکی استفاده کنند.

دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه در گفت‌وگو با جام‌جم، توضیح می‌دهد که میوه‌ها حتی پس از چیده شدن، ‌بسیاری از سلول‌هایشان زنده است، مگر آن که فاسد شود یا بخشکد. به همین دلیل است که میوه‌های تازه به فضایی برای نفس کشیدن نیاز دارند تا تازه و سالم بمانند، اما قرار گرفتن در کیسه‌های پلاستیکی، موجب می‌شود میوه‌ها نتوانند بدرستی نفس بکشند و در نتیجه، خیلی زود فاسد و خراب می‌شوند.

به گفته درستی، «کیسه پارچه‌ای از آنجا که منفذ و روزنه دارد، فرصت تنفس را به میوه‌های تازه می‌دهد و در نتیجه، میوه‌ها در بازه زمانی بیشتری سالم می‌مانند.

نگهداری نان داغ در نایلون هم می‌تواند بسیار خطرناک باشد و سلامت انسان را به چالش بکشد، همان طور که نوشیدن آب داغ در لیوان پلاستیکی می‌تواند سلامت جسم را به مخاطره بیندازد.

در گذشته‌های نه‌چندان دور رسم بود اگر آش نذری پخته می‌شد یا غذایی بین مردم پخش می‌کردند، آن را در ظرف فلزی می‌ریختند و فرد نذری گیرنده هم به نشانه قدردانی، خوراکی دیگری در ظرف صاحب نذری می‌گذاشت و ظرف را پس می‌داد، اما حالا ظروف پلاستیکی و یکبار مصرف، جای این سنت نیکو را گرفته و همین ظروف پلاستیکی در بازار توزیع غذای کشور، جولان می‌دهد، در حالی که کارشناسان نسبت به عواقب سلامت این عادت نوظهور، بارها هشدار داده‌اند.

اگر با کمک رسانه‌ها و سایر نهادهای فرهنگساز، فرهنگ مصرف نکردن کیسه پلاستیکی در جامعه نهادینه شود و هر عضو خانواده در طول روز، فقط یک کیسه نایلونی کمتر مصرف کند، قطعا شهری سالم‌تر، شهروندانی قبراق‌تر و محیط زیستی شاداب‌تر خواهیم داشت.

امین جلالوند

جامعه