مهاجرت‌معکوس

کلانشهرها دیگر جای مناسبی برای زندگی نیست ؛این بخشی از درد دل افرادی است که در تهران، اصفهان، تبریز یا دیگر کلانشهرهای کشور ساکنند و از آلودگی‌های صوتی، بصری و هوا رنج می‌برند آنها هر روز ساعت‌های زیادی از عمرشان را در ترافیک قربانی می‌کنند. اما می‌توان جلوی چنین آسیب‌هایی را گرفت، چراکه مهاجرت معکوس(بازگشت مردم از شهرهای بزرگ به شهرهای کوچک یا مناطق روستایی) دوای درد شهروندانی است که شرایط را برای برگشت به شهرهای کوچک دارند؛ افرادی مانند بازنشستگان، کارمندان دولت وکارآفرینانی که قادرند از ظرفیت‌های مناطق روستایی استفاده کنند و با سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مانند گردشگری برای پیشرفت فرصت بسازند.

آسان‌سازی زندگی

رهبر معظم انقلاب نیز در دیدار با مسئولان بارها نسبت به تسهیل زندگی برای مردم و بهبود شرایط در روستاها هشدار داده‌اند تا به این شکل مساله مهاجرت به کلانشهرها نیز حل و فصل شود. برای نمونه شهریور 89 بود که ایشان در دیدار رئیس‌جمهور وقت و اعضای هیأت دولت‌ فرمودند: «زندگی کردن را برای مردم باید آسان کرد. این یک سرفصل مهم است که اگر چنانچه انسان این را باز کند، خواهیم دید بسیاری از خواسته‌های اقتصادی، بسیاری از کارکردهای مربوط به دولت، همین دولت الکترونیک، تا برسیم به مسأله‌ فعال کردن روستاها، جلوگیری از مهاجرت، اینها همه‌اش تحت همین عنوان آسان کردن زندگی برای مردم است.»

در واقع به نظر کارشناسان آسان‌سازی زندگی شهروندان در شهرهای کوچک و مناطق روستایی شاه کلیدی است که مهاجرت معکوس را سرعت می‌بخشد به همین دلیل و با توجه به بهبود نسبی شرایط شهرهای کوچک، مسئولان باید برای تشویق شهروندان به مهاجرت معکوس بیشتر تلاش کنند.

نغمه زندگی در شهرهای کوچک

برخی کارشناسان به بهبود شرایط در شهرهای کوچک و روستاها اشاره می‌کنند و می‌گویند با تغییرات ایجاد شده شرایط برای مهاجرت معکوس ساکنان کلانشهرها آماده است و آنها با چنین رویکردی می‌توانند زندگی بهتری را تجربه کنند و از تهدید‌هایی که سلامت روح و جسم شان را نشانه رفته، بکاهند.

حمید رضا فولادگر، نیز بر این باور است، او که نماینده مردم اصفهان است از نزدیک با مشکلات شهروندان این کلانشهر آشناست و دراین باره می‌گوید: زمینه مهاجرت معکوس فراهم شده و امکانات و شرایط درشهرهای کوچک فراهم است. بنابراین مردم می‌توانند با زندگی در شهرهای کوچک از مزایایی مانند هزینه‌های کمتر و آب و هوای سالم و نبود دغدغه‌های شهرنشینی بهره‌مند شوند.

به اعتقاد کارشناسان تمرکززدایی از شهرهای بزرگ نیز تا حد زیادی می‌تواند زمینه را برای مهاجرت معکوس فراهم کند؛ زیرا وقتی امکانات به شکل درستی در سراسر کشور تقسیم شود، افراد نیازی نمی‌بینند که برای استفاده از آنها روانه کلانشهرها شوند.

شهرهای کوچک رونق می‌گیرد

بازگشت روستاییانی که به شهرهای بزرگ پناه آورده‌اند و اکنون به آسیب‌های اجتماعی مانند حاشیه‌نشینی دامن زده‌اند، می‌تواند به رونق گرفتن زندگی در شهرهای کوچک کمک کند. افزون بر اینها، شهرنشینانی که شرایط برایشان فراهم است با مهاجرت به شهرهای کوچک می‌توانند در آبادانی کشورشان نقش چشمگیری ایفا کنند، زیرا به این شکل هزینه مدیریت کلانشهرها کاهش می‌باید و می‌شود از محل صرفه‌جویی برای ساخت و ساز مناطق محروم بهره برد.

علیرضا سرحدی، کارشناس مسائل شهری با اشاره به هزینه‌هایی که به دلیل جمعیت بیش از ظرفیت کلانشهرها به جامعه تحمیل می‌شود، عنوان می‌کند: ظرفیت واقعی کلانشهری مانند تهران حدود 5/2 میلیون نفر است، اما جمعیت این کلانشهر حدود 12 میلیون نفر نیز برآورد می‌شود به همین خاطر بخش زیادی از اعتبارات صرف اجرای پروژ‌های احداث پل یا حفر تونل می‌شود تا از مشکلات شهرنشینی کاسته شود، اما اگر مهاجرت معکوس شکل بگیرد این اعتبارات در محل دیگری می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

آن‌طور که سرحدی توضیح می‌دهد، ریشه مهاجرت به کلانشهر‌ها را باید در انقلاب سفید جست‌وجو کرد، زیرا آن زمان کشاورزی دچار رکود شد به همین خاطر افراد روانه شهرهای بزرگ شدند.

به اعتقاد کارشناسان، حدود 37 سال پیش 70 درصد جمعیت کشور روستایی بود و 30 درصد را شهرنشینان تشکیل می‌دادند، اما این روند اکنون برعکس شده و آمار جمعیت شهرنشین کشور به 70 درصد رسیده است. بنابراین باید برای تشویق شهروندان به مهاجرت معکوس تلاش بیشتری کرد، زیرا شرایط در شهرهای کوچک و مناطق روستایی نیز از بهبود نسبی برخوردار شده و چناچه شهروندان از توجه دولت به رونق گرفتن زندگی در شهرهای کوچک اطمینان پیدا کنند، راحت‌تر تن به مهاجرت معکوس می‌دهند.

فواید مهاجرت معکوس

با مهاجرت معکوس می‌توان معنای واقعی زندگی را درک کرد، زندگی که این روزها لابه‌لای دغدغه‌های شهرنشینی گم شده و روح و روان شهروندان را می‌خراشد، چراکه با مهاجرت معکوس دست‌کم می‌توان به هوای سالم دست یافت و اطمینان داشت که نفس کشیدن در روزهای آلوده زمینه ده‌ها بیماری را در بدن انسان فراهم نمی‌کند.این درحالی است که از کاهش هزینه‌های مدیریت شهری نیز می‌توان به عنوان یکی از فواید مهاجرت معکوس یاد کرد؛ زیرا شهرداران کلانشهرها ناچارند بخش قابل توجهی از اعتبار خود را صرف ساخت پل و تونل‌هایی کنند که با هدف بازشدن گره‌های ترافیکی دنبال می‌شود.

مهدی آئینی

جامعه