مناسب بودن مناسبتی‌ها

با توجه به تحولاتی که در شیوه اجرا، دکوربندی و رنگ‌آمیزی و شیوه ساخت این برنامه‌ها مثل استفاده از نماآهنگ، دعوت از مهمانان محبوب و سرشناس و در نهایت تزریق عناصر شادی بخش به آن صورت گرفته، باید گفت برنامه‌های ترکیبی به یک ثروت و ظرفیت رسانه‌ای برای جذب مخاطب تبدیل شده که بیشتر مخاطبان آن جوانان و زنان خانه‌دار هستند. اگر فقط همین دو طیف مخاطب را در نظر بگیریم، به این نتیجه می‌رسیم که از یک سو رسانه ملی در معرفی و جا‌انداختن برنامه‌های ترکیبی و جذب مخاطب بیشتر موفق بوده و این برنامه‌ها بشدت مخاطب پذیرند؛ از سوی دیگر اما باید بپذیریم بخوبی از این ظرفیت استفاده نشده و به نوعی در دام تکرار گرفتار آمده‌اند.

به عبارت دیگر این جنس از برنامه‌ها می‌تواند با ظرفیت سازی‌های بیشتر بر تعداد مخاطبان جعبه جادو بیفزاید. بدون شک، خاطره‌انگیزترین برنامه‌های ترکیبی و اتفاقا پربیننده‌ترین آنها برنامه‌های ترکیبی مناسبتی بویژه در ماه رمضان است. طی دو دهه اخیر که تصویر و برداشت رسمی از ماه رمضان به جشن و شادی تغییر کرده، این برنامه‌ها نیز از مولفه‌های جذاب‌تری در ساخت و تولید بهره گرفته‌اند. مثلا به همین برنامه «ماه عسل» توجه کنید یا ریشه‌های آن در گذشته مثل برنامه «کوله‌پشتی» که در دکوربندی و رنگ‌آمیزی و انتخاب لباس و پوشش مجریان از رنگ‌های شادتر و فضاهای بانشاط‌تری استفاده کرده است. جذابیت ساختار تکنیکی و بیرونی برنامه که زیبایی‌شناسی صوری و روبنای این ساختمان را جذاب‌تر می‌کند، قطعا یکی از عناصر مهم در تولید برنامه‌های ترکیبی است، اما همه چیز به فرم ختم نمی‌شود و در نهایت این محتوا و مضمون برنامه‌هاست که موجب جذب و رضایت مخاطب می‌شود.

مصداق این سخن می‌تواند برنامه «درس‌هایی از قرآن» حجت‌الاسلام قرائتی باشد که بیش از تغییر در فرم و دکوربندی به دلیل جذابیت محتوا همچنان مخاطبان خود را حفظ کرده است. برنامه‌های ترکیبی رمضان خود قابل تقسیم به دو گونه است؛ یکی آثاری با محوریت مذهبی و مفاهیم رمضانی که برنامه‌های سحرگاهی یا نزدیک افطاری را می‌توان نمونه‌ای از آن دانست و دوم برنامه‌هایی که گرچه در زمینه معنویت رمضان تولید شده، اما سویه اجتماعی و سرگرم‌کنندگی آن بیشتر است؛ مثل ماه عسل. البته این تقسیم‌بندی را با توجه به نوع مخاطبان این برنامه نیز می‌توان انجام داد و شکل دوم را بیشتر مورد توجه نسل جوان دانست.

اتفاقا برنامه‌های مناسبتی به‌واسطه شرایط زمانی و معنایی و ظرفیت بالقوه مخاطبانش از بیشترین ظرفیت برای جذب و رضایت آنها برخوردار بوده و می‌تواند به مرکز ثقل تحولات برنامه سازی در حوزه تلویزیون بدل شود. اگر رمضان شب قدر دارد،برنامه‌های رمضانی نیز می‌تواند به شب قدر رسانه ملی برای آغاز یک تحول تازه بدل شود.

سیدرضا صائمی

کارشناس رسانه