عشق واگیـر دارد

عشقی که سرایت کرد

موج مهربانی که با دیوار مهربانی در کشورمان راه افتاد و هنوز ادامه دارد، خیلی‌ها را متوجه اهمیت موضوعی کرد که در دین اسلام به تفصیل مورد بحث قرار گرفته است؛ دستگیری از نیازمندان که سیره ائمه معصومین و بزرگان دینی ما بوده و هر بار به شکلی خودش را در فرهنگ و زندگی روزمره مردم نشان داده است.

حجت‌الاسلام عبدالمقیم ناصحی، رئیس کمیسیون فرهنگی ـ اجتماعی شورای شهر تهران در این باره به جام‌جم می‌گوید: یکی از کارهای مهمی که توصیه شده، مومنان در زندگی‌شان انجام بدهند و همیشه به آن توجه داشته باشند، گره‌گشایی از زندگی نیازمندان و برآوردن حاجت آنان است. در اهمیت این موضوع همین بس که در احادیث زیادی به آن اشاره شده و در حدیثی از پیامبر(ص) هم آمده است، هر کس دل مؤمنی را شاد کند، مرا شاد کرده و هر که مرا شاد کند، خدا را شاد کرده است.

حجت‌الاسلام ناصحی با بیان این که در دین اسلام، ثروت و مال وسیله خیر و برکت است، می‌افزاید: در همین باره توصیه شده، مومنان در انفاق و دستگیری از نیازمندان و کمک به مستمندان از هم پیشی بگیرند چراکه کمک به نیازمندان، مهم‌ترین شاخصه یک جامعه اسلامی است.

حجت‌الاسلام ناصحی با اشاره به آیه 261سوره بقره می گوید: در این آیه خداوند وعده داده است، مالی که به فقرا و نیازمندان بخشیده می‌شود، نه‌تنها از دست نمی‌رود بلکه با لطف و رحمت خداوند، چند برابر آن به زندگی مومنان برمی‌گردد.

بندورا، روان‌شناسی که معما را حل کرد

دیوار مهربانی اولین بار در کدام شهر ایران به راه افتاد؟ جواب دادن به این سوال، کار سختی است. با این حال به نظر می‌رسد، ایده دیوار مهربانی اولین بار از مشهد و با آویزان کردن چند دست لباس به دیوار شروع شد و از طریق شبکه‌های اجتماعی در سایر استان‌های کشور گسترش یافت و مورد استقبال مردم قرار گرفت. این پدیده نوظهور اجتماعی، آنقدر زود همه‌گیر شد که حالا دیگر می‌توان رد و نشانی از آن را از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق کشورمان دید. در کوچه‌ها و محله‌ها یک دیوار رنگی با شعار معروف «نیاز نداری بذار، نیاز داری بردار» دارند و هرازگاه روی این دیوار لباس‌های کوچک و بزرگی آویزان می‌شود؛ لباس‌هایی که مورد نیاز برخی نیست و از طرف دیگر، می تواند نیاز عده‌ای را هم برطرف کند.

از این نگاه، گسترش این پدیده نه‌تنها در شهرهای کشورمان که در دیگر کشورهای دنیا، نشان از پذیرش این پدیده اجتماعی خداپسندانه میان عموم مردم دارد؛ اتفاقی که از دید جامعه شناسانه، ریشه‌هایش به نظریه یادگیری اجتماعی می‌رسد. دکتر عباس گلدوست، جامعه‌شناس و استاد دانشگاه در این باره به جام‌جم می‌گوید: شیوع و گسترش دیوار مهربانی بین مردم ما به یک نظریه پرطرفدار در روان‌شناسی اجتماعی اشاره دارد. این نظریه که توسط آلبرت بندورا، روان‌شناس معروف کانادایی ارائه شده، به این موضوع اشاره دارد که آموزش مستقیم تنها راه یادگیری نیست و خیلی وقت‌ها مردم یک جامعه، بسیاری از رفتارها را بدون این که آموزش مستقیمی در میان باشد، از همدیگر یاد می‌گیرند. تولد دیوار مهربانی در یکی از شهرهای کشورمان و بعد، گسترش آن در شهرهای دیگر و در نهایت رسیدنش به کشورهای دیگر، نشانی است بر این مدعا.

دکتر گلدوست می‌گوید: براساس این نظریه، شهروندانی که در یک جامعه زندگی می‌کنند، می‌توانند رفتارهای جدید، آموزه‌های جدید و اطلاعات جدید را بدون قصد و نیت قبلی و فقط از طریق مشاهده یاد بگیرند. از این نظر، کمک به نیازمندان و مهربانی با فقرا جزو موضوعاتی است که اگر با توصیه‌های مستقیم همراه باشد، نه‌تنها زیاد مورد استقبال قرار نمی‌گیرد بلکه با موضعگیری هم مواجه می‌شود، اما وقتی به صورت غیرمستقیم مطرح می‌شود، با استقبال خوب مردم مواجه می‌شود.

از بین رفتن فاصله طبقاتی

این جامعه‌شناس به تبعات مثبت این یادگیری اجتماعی نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: از بین رفتن فاصله طبقاتی بین مردم، یکی از دستاوردهای مثبت کمک به نیازمندان است. کمکی که در سطحی ساده در حد رفع نیاز پوشاک در دیوار مهربانی دیده می‌شود و در سطوح دیگر می تواند به رفع نیازهای دیگر افراد نیازمند بینجامد.

دکتر گلدوست با اشاره به رواج فقر و فاصله طبقاتی در جوامع مختلف می گوید: فقر یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های اجتماعی است که در تمام دوران‌ها و در جوامع مختلف وجود داشته و حتی با وجود پیشرفت صنعتی و مادی از بین نرفته است. در این مدل، برخی افراد جامعه از تمام امکانات بهره‌مندند و برخی دیگر، حتی امکان تهیه لوازم ضروری زندگی را هم ندارند. اگر در این جامعه کمکی به مردم نیازمند صورت نگیرد، احساس طردشدگی اجتماعی در آنها به وجود می‌آید در حالی که کمک و دستگیری از آنها نه‌تنها به بهبود وضعیت معاش آنها می‌انجامد بلکه کمک بزرگی به کم شدن فاصله طبقاتی بین گروه‌های مختلف جامعه می‌کند.

به گفته این استاد دانشگاه، به وجود آمدن احساس مسئولیت اجتماعی، یکی دیگر از دستاوردهای این اتفاق در جامعه است؛ دستاورد مثبتی که باعث می‌شود افراد یک جامعه نسبت به همدیگر بی‌تفاوت نباشند. از این نظر، بی‌تفاوتی آفتی است که گریبان جامعه‌ای را می‌گیرد که در آن، بین افراد مختلف جامعه فاصله زیادی ایجاد شده است؛ جامعه‌ای که هر کسی به خودش فکر می کند و هیچ مشارکتی در رفع مشکلاتی که به مرور زمان به آسیب‌های اجتماعی لاینحل تبدیل می‌شوند، وجود ندارد.

دیوار مهربانی در زندان

دیوار مهربانی با این که از کوچه و خیابان‌های شهرها شروع شد و مورد توجه خیلی‌ها قرار گرفت؛ اقدام انساندوستانه‌ای بود که یک هدف بیشتر نداشت؛ کمک به انسان‌های نیازمند، اما بین خبرهای ریز و درشت راه‌اندازی دیوار مهربانی در شهرهای مختلف کشورمان، خبر افتتاح این دیوار در یکی از زندان‌های شهر اهواز، با واکنش مثبت زیادی روبه‌رو شد. داوود بیاتی، معاون سلامت، اصلاح و تربیت اداره زندان سپیدار اهواز با اعلام این خبر به رسانه‌ها گفت: با فرهنگسازی اداره فرهنگی این زندان، دیوار مهربانی با شعار «نیاز نداری بذار و نیاز داری بردار» در محل کریدور مرکزی راه‌اندازی شد و به این ترتیب، زندانیان، البسه کیفی خود را در محل مذکور قرار داده‌اند تا آن دسته از زندانیان که بضاعت مالی ندارند، کسی به ملاقاتشان نمی‌آید و در تهیه البسه مورد نیاز معذوریت دارند، از آن استفاده کنند.

دیوار مهربانی کتاب

بعد از لباس‌، ایده مهربانی به کتاب رسید و در این راه‌، مردم فرهنگدوست شهرستان چرداول استان ایلام پیشقدم شدند. آنها با هدف تقویت فرهنگ مطالعه، کتاب‌های مازادشان را روی دیواری گذاشتند با نام دیوار مهربانی کتاب و به این ترتیب با نذر کتاب و به شیوه‌ای دیگر، مهربانی‌شان را با دیگر شهروندان شهرشان تقسیم کردند. در همین ارتباط، رئیس اداره کتابخانه‌های عمومی شهرستان چرداول به رسانه‌ها گفت: هدف از ایجاد دیوار مهربانی ویژه کتاب، اشتراک‌گذاری کتاب‌های خوانده شده و احیای سنت حسنه اهدای کتاب است.

نورالله عباداللهی گفت:با این کار، مردم کتاب هایی را که در اختیار دارند و احیانا خوانده‌اند و در کنج قفسه منازل و ادارات خاک می‌خورد، در اختیار نیازمندان و کتابخوانان به صورت رایگان و امانی قرار می‌دهند. علاوه بر این، کتاب‌هایی را که نیاز دارند برمی‌دارند و بعد از خواندن برای استفاده دیگران بازمی‌گردانند.

جدار الرحمه در عراق

دیوار مهربانی خیلی زود مورد توجه مردم دیگر کشورها هم قرار گرفت و همزمان با راه‌اندازی این دیوار در شهرهای کشورمان، رسانه‌های کشور عراق هم زمستان سال گذشته، تصاویری از دیوار مهربانی خودشان منتشر کردند؛ دیواری که به ابتکار جمعی از شهروندان عراقی و با همان هدف کمک به نیازمندان راه‌اندازی شد. در همین زمینه، پایگاه خبری السومریه در گزارشی با انتشار تصاویر دیوار مهربانی در عراق نوشت، اخیرا ابتکاری در عراق به همت گروهی از شهروندان نیکوکار آغاز شده است. آنها با هدف کمک به نیازمندان، لباس‌های مازادشان را در برخی خیابان‌های بغداد روی دیوار آویزان می‌کنند.

دیوار مهربانی از دیوار چین عبور کرد

مردم چین هم با استقبال از دیوار مهربانی ایرانی‌ها، خیلی زود دیوارهای شهرشان را به دیوار مهربانی تبدیل کردند.

اولین دیوار مهربانی در شهر ژومادیان چین به راه افتاد؛ اتفاقی که مورد استقبال مردم این کشور قرار گرفت؛ آن هم در پرجمعیت‌ترین کشور دنیا که با وجود رشد اقتصادی چشمگیرش دردهه های اخیر، باز هم آمار افرادی که زیر خط فقر زندگی می‌کنند، کاهش نیافته و فاصله طبقاتی زیادی بین شهروندانش وجود دارد، اما راه افتادن دیوار مهربانی در این کشور، انگار تلنگر بزرگی بر پیکر جامعه‌ای زد که فقرا در آن فراموش شده بودند.

دیوار مهربانی پاکستانی‌ها

راه اندازی دیوار مهربانی در شهرهای مختلف پاکستان ازجمله دو شهر بزرگ پیشاور و کراچی بود. پاکستانی‌ها هم مانند همتایان ایرانی‌شان، قسمتی از دیوارهای شهرشان را رنگ کردند و با خط درشت هم به زبان اردو و هم به زبان انگلیسی، عبارت دیوار مهربانی را روی آن نوشتند. به فاصله کوتاهی بعد از این اتفاق، تعداد زیادی لباس روی این دیوارها آویزان و کم‌کم پای نیازمندان به این نقاط از شهرها باز شد. البته پاکستانی‌ها بجز لباس، وسایل دیگری را هم که لازم نداشتند، پای دیوار گذاشتند.

دیواری که متحد می‌کند

استقبال مردم ایتالیا از دیوار مهربانی عجیب بود و خیلی‌ها را متعجب کرد. ماجرا از جایی شروع شد که یکی از اهالی شهر پارمای ایتالیا، روی سیمی که میان دو دیوار در یکی از خیابان‌های پارما وصل شده بود، تعدادی لباس آویزان کرد. این حرکت با استقبال مردم مواجه شد و کم کم پای این دیوار پر شد از کتاب، دارو، غذا و لباس برای افراد نیازمند، اما ابتکار جالب مردم ایتالیا این بود که روی کاغذی که کنار این دیوار چسبانده بودند به زبان‌های مختلف از نوشتند، نیاز داری بردار، نیاز نداری بذار. ایتالیایی‌ها البته بیشتر اجناس نو و استفاده نشده را راهی دیوار مهربانی کردند. قبل از این دیوار، مردم روی دیوار دیگری نزدیک بیمارستان این شهر، لباس‌هایشان را آویزان می‌کردند، اما پلیس به این کار آنها معترض شد و در نتیجه، آنها جای دیگری را برای این کار در نظر گرفتند و نتیجه این شد که روی دیوار جدید، پیغامی هم برای پلیس نوشتند، این که: «پلیس عزیز! راحت باش. دیوارها معمولا جدا می‌کنند، اما این دیوار متحد می‌کند.»

سامان گودرزی

جام‌جم