رمزگشایی از جعبه سیاه تحریم‌ها

به گزارش جام‌جم، سه ماه است که از اجرای برجام می‌گذرد و مقامات دولتی و بانک مرکزی بر لغو تحریم‌ها تاکید داشتند، اما فعالان اقتصادی رفع این محدودیت را رد می‌کردند. طی چند ماهی که از اجرای برجام می‌گذرد بارها و بارها از سوی فعالان اقتصادی و بعضا مسئولان دولتی اعلام شد که تحریم‌ها لغو نشده است.

در این مدت به‌دفعات اعلام شد که با وجود اجرای برجام فعالان اقتصادی قادر به انتقال پول در خارج از کشور نیستند ولی باز از سوی دولتمردان پاسخ آمد که سوئیفت باز است و مشکلی وجود ندارد. حتی جلسه‌ای با خبرنگاران در ساختمان مرکزی بانک مرکزی گذاشته شد و اصحاب رسانه به اتاق سوئیفت راهنمایی شدند؛ اما اظهارات تازه برخی افراد در اتاق بازرگانی نشان می‌دهد مقامات بانک مرکزی حقیقت را به جامعه اقتصادی ایران نمی‌گویند.

ارجاع روحانی به سیف

اواخر سال گذشته که علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی از لغو نشدن تحریم‌ها سخن گفت، با واکنش رئیس‌جمهور مواجه شد که گفت:‌ در زمینه مسائل اتمی آقای صالحی هرچه بگوید درست است و ایشان وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی نیست، وزیر خارجه هم الان نیست، ایشان مسئول سازمان انرژی اتمی است.

حسن روحانی تاکید کرد: مرجع اظهار نظر درباره مسائل هسته‌ای آقای عراقچی است، در سیاست خارجی وزیر خارجه مسئول است، در مسائل اقتصادی وزیر اقتصاد و بانک مرکزی مسئول است.

با توجه به این‌که رئیس‌جمهور مرجع اظهارنظر درباره مسائل اقتصادی برجام را رئیس‌کل بانک مرکزی معرفی کرد، اظهارات چند روز اخیر سیف در آمریکا قابل تامل است. او طی سفر به آمریکا برای شرکت در اجلاس صندوق بین‌المللی پول در چند مصاحبه و سخنرانی مفصل به لغو نشدن تحریم‌های بانکی پرداخت.

تغییر موضع سیف

ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی ایران برخلاف مواضع سه ماه اخیر خود در داخل، در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی بلومبرگ گفت: تقریبا هیچ‌چیز از اجرای برجام نصیب ایران نشده است. یکی از چیزهایی که ما به‌صورت قطع به آن نیاز داریم تبدیل ارزها برای پرداخت پول کالایی است که خریداری می‌کنیم، این امر مستلزم دسترسی به سیستم مالی آمریکاست.

وی افزود: با گذشت سه ماه از اجرایی‌شدن توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های غربی، جمهوری اسلامی نتوانسته به حدود صد میلیارد دلار از دارایی‌هایش که در خارج از کشور است دسترسی پیدا کند.

سیف روز جمعه گفت: در حالی که قرار بود دسترسی به پول‌های ایران در خارج از کشور میسر شود، اما بانک‌های اروپایی نگران نقض مقررات دولت آمریکا هستند.

وی خواستار صدور دستورالعمل‌هایی از سوی اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا برای تشویق بانک‌های اروپایی نسبت به همکاری با ایران شد.

روابط بانکی ایران عادی نشود برجام از هم می‌پاشد

رئیس‌کل بانک مرکزی ایران همچنین با انتقاد از بی‌توجهی آمریکا نسبت به ایجاد گشایش در روابط بانکی ایران گفت: آنها باید هر کاری را که لازم است انجام دهند تا به تعهداتشان عمل کنند... در غیراین‌صورت (توافق) بر اساس مفادش از هم می‌پاشد.

وال استریت ژورنال در این باره گزارش داده که رئیس کل بانک مرکزی ایران در سفر به واشنگتن از دولت اوباما خواست تا گام‌های بیشتری را برای تسهیل تراکنش‌های بانکی کشورش در سطح جهان بردارد و هشدار داد که اگر آمریکا اقدام لازم را انجام ندهد، توافق هسته‌ای که سال گذشته به دست آمد، ممکن است در معرض خطر قرار بگیرد.

تحریم‌های بانکی همچنان ادامه دارد

سخنان سیف، واکنش کارشناسان را به دنبال داشته است. سیدمحمدحسین میرمحمدی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در واکنش به تغییر موضع رئیس‌کل بانک مرکزی گفت: اظهارات رئیس‌کل بانک مرکزی نشان می‌دهد که تحریم‌های بانکی همچنان پابرجاست و از اجرای برجام، چیزی عاید جمهوری اسلامی ایران نشده است.

وی اظهار کرد: برداشته شدن تحریم‌ها ازجمله در حوزه بانکی، یکی از محورهای اصلی مذاکرات ایران با 1+5 بود و این‌که آمریکا اعلام می‌کند تحریم‌های فعلی هسته‌ای نیست، به دور از منطق است و این خود یکی دیگر از بدعهدی‌های آمریکاست.

هنوز در حال مذاکره هستیم

در همین حال پدرام سلطانی، عضو هیأت رئیسه اتاق ایران، در مورد برقرار نشدن روابط بانکی با بانک‌های بزرگ دنیا این‌گونه پاسخ داد که فقط برقراری ارتباط از طرف ایران مهم نیست، بلکه پاسخ بانک‌های طرف مقابل هم مهم است، اما هنوز روابط کارگزاری ایرانی با بانک‌های خارجی نهایی نشده است و طرفین در حال مذاکره هستند و فقط چند کارگزار نهایی شده است.

وی اضافه کرد: از آنجایی که بانک‌ها منفعت خود را در نظر می‌گیرند، هنوز انگیزه نفع مادی کار با ایران برای بانک‌های بزرگ اروپایی محرز نشده و منتظر شفاف‌سازی آمریکا هستند و حتی قرار است نمایندگانی از خزانه‌داری آمریکا با اروپایی‌ها جلساتی را برگزار کنند، تا خط و مرزهای کار با ایران مشخص شود.

مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز در مورد استفاده از دلار در سیستم بانکی کشورمان گفت: ظاهرا قرار است با واسطه و از طریق کانال‌هایی استفاده از دلار در سیستم بانکی آزاد شود.

غیبت بانک‌های بزرگ

از سوی دیگر محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران تصریح کرد: بانک‌های ایرانی برای ایجاد کارگزاری در کشورهای اروپایی تنها توانسته‌اند، با بانک‌های کوچک ارتباط برقرار کنند، درحالی که برای موضوعاتی همچون فاینانس و ریفاینانس باید بتوانیم با بانک‌های بزرگ اروپایی ارتباط بگیریم که اکنون عملا نتوانسته‌ایم، از این فرصت استفاده کنیم. لاهوتی با بیان این‌که اکنون مشکل استفاده از دلار نیز باید در سیستم بانکی حل شود، اضافه کرد:‌ رئیس کل بانک مرکزی در ملاقات‌های خود با رئیس خزانه‌داری آمریکا این موضوع را مطرح کرده‌اند، تا بتوانیم از دلار به صورت جهانی استفاده کنیم، زیرا به دلیل سلطه دلار در اقتصاد جهانی اگر این اتفاق نیفتد، بسیاری از مشکلات پا برجا خواهد ماند.

درس عبرت

دکتر لطف‌الله فروزنده، کارشناس اقتصادی نیز با تاکید بر عدم برخورد سیاسی با برجام گفت:‌ دولتمردان از نتیجه برجام عبرت بگیرند و فرمان را به سمت مزیت‌های داخلی و شناخت نسبت به دشمن بچرخانند.

وی در گفت‌وگو با فارس با تاکید بر عدم برخورد سیاسی با مساله برجام اظهار کرد: اظهارات آقای سیف نشان داد طرف مقابل تعهدات خود را انجام نداده است و بدون آن انجام این توافق، مفهومی ندارد. فروزنده افزود: این همان نکته‌ای است که رهبر انقلاب پیش‌بینی کرده بودند که آمریکایی‌ها و طرف‌های غربی قابل اعتماد نیستند. فروزنده در پایان با تاکید بر این‌که توجیه اظهارات آمریکایی‌ها توسط دولت امری غلط است، گفت: دولت باید همان‌طور که آقای سیف و صالحی صحبت کردند، با مردم صادقانه حرف بزند و از برخورد سیاسی با برجام پرهیز کند.

اقتصاد از سیاست جدا شود

همچنین مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین در گفت‌وگو با جام‌جم اظهار کرد: یکی از مشکلات کشور ما این است که سیاست و اقتصاد با هم ترکیب شدند و این به ضرر کشور خواهد بود.

وی افزود: دولت نباید از برجام قصد بهره سیاسی داشته باشد، بلکه باید به فکر رفع مشکلات اقتصادی ایران چه در داخل و چه در خارج از کشور باشد.

حریری به اظهارات متناقض سیف در داخل کشور و در خارج کشور درباره رفع تحریم‌ها اشاره کرد و گفت: صحبت‌های رودرروی سیاسیون با مقامات کشورهای دیگر قطعا با اظهار نظرهای داخلی تفاوت خواهد داشت و آنها از فرصت رو در رو نهایت استفاده را می‌کنند.

بانک‌های اروپایی می ترسند

از سوی دیگر فریال مستوفی، عضو اتاق بازرگانی در این‌باره به خبرنگار ما گفت: تحریم‌های بانکی در زمان اجرای برجام برداشته شده است، اما بانک های بزرگ اروپایی هنوز با ایران رابطه بر قرار نمی‌کنند. وی افزود: بیشتر تجارت بانک‌های اروپایی با کشور آمریکاست و آنها ترس دارند که این تجارت را از دست بدهند. همچنین ترس دارند که اگر با ایران ارتباطی برقرار کنند، باز هم جریمه شوند. مستوفی تاکید کرد: همه بانک‌های اروپایی خصوصی هستند و آمریکا نمی‌تواند آنها را مجبور به برقراری ارتباط با ایران کند و روشن نشدن موضع آمریکا با ایران در بحث اجرای برجام یکی دیگر از مشکلاتی است که روابط اقتصادی ایران را با کشورهای دیگر متزلزل کرده است.