متغیرهای عادی‌سازی روابط آنکارا ـ تل‌آویو

به نظر می‌رسد در از سرگیری دور جدید تلاش‌های مشترک ترکیه و رژیم صهیونیستی برای تنش‌زدایی از روابط خود چند عامل موثر بوده است:

نخست تاثیرپذیری از فضای عمومی حاکم بر منطقه است که از قرار گرفتن بحران‌های منطقه‌ای بر ریل مذاکرات و گفت‌وگوها حکایت دارد که خود متاثر از دو عامل دیگر است: نخست این‌که راه حل‌های غیرسیاسی (نظامی )که در چند سال گذشته به‌کار گرفته شدند نه تنها نتیجه ندادند بلکه خود باعث ایجاد مشکلات و چالش‌های جدیدی شدند که تقریبا همه بازیگران دخیل در این بحران‌ها را متاثر و متضرر کرده است. دوم این‌که حزب حاکم دموکرات در آمریکا حل یا حداقل مهار بحران‌های منطقه‌ای را به نفع نامزدهای خود در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو می‌داند و به اقتضای شرایط از اهرم‌های تشویقی و تنبیهی موجود استفاده می‌کند.

به نظر می‌رسد یکی از اهرم‌های فشار جدید آمریکا استفاده مدیریت شده از اوراق پاناما علیه بازیگرانی است که امکان دارد در قبال این تحرکات مانع‌تراشی ایجاد کنند و از این منظر بین انتشار این اوراق و تحرکات جدید مقامات آمریکا از جمله سفر جاری جان کری و سفر آتی باراک اوباما به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس ارتباط معناداری احساس می‌شود کما این‌که این ارتباط بین انتشار این اوراق و نشست‌های بهاره بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول در واشنگتن نیز تصور می‌شود.

اماعامل دوم در افزایش تحرکات آنکارا و تل‌آویو برای ترمیم و عادی‌سازی روابط خود (که باز تحت تاثیر فضای جدید در منطقه قرار دارد) نیازهای متقابل دو طرف است.

از این منظر اسرائیل به ترکیه به عنوان کشوری نگاه می‌کند که در صورت بازگشت سوریه به جهان عرب کماکان می‌تواند نقش کمربندی امنیتی را برای این رژیم در چارچوب دکترین بن گورین مبنی بر گسترش روابط با کشورهای غیرعرب بازی کند و متقابلا ترکیه نیز به رژیم صهیونیستی به عنوان وزنه‌ای نگاه می‌کند که می‌تواند هم از آن برای توازن‌بخشی در معادلات منطقه‌ای و جهانی بهره بگیرد و هم این‌که از نقش و نفوذ مافیای یهودی برای تاثیرگذاری بر سیاست‌های آمریکا و اتحادیه اروپا استفاده کند. تنوع بخشیدن به خریدهای انرژی خود در بخش گازی (با توجه به استحصال رژیم صهیونیستی از منابع گازی دریای مدیترانه) با توجه به اختلافات سیاسی با روسیه از دیگر اهداف ترکیه به شمار می‌رود. در کنار اینها به نظر می‌رسد ترکیه با نزدیکی به رژیم صهیونیستی تلاش می‌کند از نزدیکی این رژیم به کردها جلوگیری کند. از این دید تلاش‌های ترکیه جنبه باج‌دهی دارد. در نهایت عادی‌سازی روابط ترکیه و اسرائیل می‌تواند به این مفهوم نیز باشد که چارچوب روابط دو طرف به دوران قبل از متشنج شدن روابط دو طرف در سال 2010 باز می‌گردد.

احمد کاظم‌زاده - کارشناس مسائل غرب آسیا