راز‌های طلایی برای رسیدن به کمال

شما با مهارتی آشنا هستید که یکی از مهارت‌های اصلی زندگی است. مهارتی که در فهرست ده‌گانه مهارت‌های مورد تایید سازمان بهداشت جهانی (WHO) هم قرار گرفته است. در این فهرست که سال‌هاست با نام مهارت‌های ده‌گانه زندگی شناخته می‌شود، بجز مهارت کنترل احساسات، مهارت خودآگاهی یکی از مهم‌ترین مهارت‌هاست. انتخاب کاملا حساب‌شده‌ای که می‌خواهد این پیام را به همه انسان‌ها بدهد که با شناخت کامل توانایی‌های خودشان، شرایط ایده‌آلی را برای زندگی بهتر فراهم کنند. دقیقا به همین دلیل این مهارت‌ها در کشورهای مختلف دنیا مورد توجه قرار گرفته‌اند. در فرهنگ غنی اسلام هم توجه به مهارت‌ها و آموزه‌هایی که باعث رسیدن انسان به کمال می‌شوند، اهمیت زیادی دارد. توانایی‌هایی که او را پله به پله از نواقص و بدی‌ها دور می‌کنند.

آشنایی با مهارت‌های زندگی

طبق تعریف استانداردی که در سازمان بهداشت جهانی وجود دارد، مهارت‌های زندگی از نظر متخصصان این سازمان معتبر، شامل توانایی‌های افراد برای نشان دادن رفتارهای مثبت و انطباق‌پذیر با دیگران است. توانایی‌هایی که آنها را قادر می‌سازد با چالش‌ها و نیازمندی‌های روزانه به شکلی موثر و نتیجه بخش رو به رو شوند. این، اما یک تعریف کلی است و ما برای توضیح بیشتر سراغ دکتر مصطفی تبریزی می‌رویم.

روان‌شناس و استاد دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است مهارت‌های زندگی در ساده‌ترین تعریف یعنی انسان‌ها توانایی‌های مختلفی را برای خوب زندگی کردن یاد بگیرند، به این توانایی‌ها بعد از آموختن، عمل کنند و در انجام آنها کم‌کم به مهارت هم برسند. دکتر مصطفی تبریزی با اشاره به این موضوع به جام‌جم می‌گوید: پس ما انسان‌ها باید با تسلط بر این مهارت‌ها، بتوانیم از فرصتی که برای زندگی به ما داده شده به خوبی استفاده کنیم تا زوایای مختلف روح و جسم ما، بر پایه همان مقداری که خداوند برای رشد ما مشخص کرده، رشد کنند و به تکامل برسند.

این استاد دانشگاه در ادامه به مهارت‌های ده‌گانه اشاره می‌کند و ما این مهارت‌ها را با همدیگر مرور می‌کنیم: توانایی حل مساله، توانایی تفکر خلاق، توانایی تفکر نقادانه، توانایی برقراری رابطه موثر با دیگران، توانایی برقراری روابط بین فردی سازگارانه، توانایی خودآگاهی، توانایی همدلی با دیگران، توانایی رویارویی با هیجان‌ها (غم، خشم، شادی و...)، توانایی تصمیم‌گیری و بالاخره توانایی رویارویی با استرس‌ها. مهارت‌های ساده و البته مهمی که با توجه به پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی انسان‌ها و تفاوت‌هایی که در روابط انسان‌ها به وجود آمده است، ضرورت بیشتری برای آموختن‌شان حس می‌شود. ضرورت‌هایی که باعث می‌شود در کشورهای مختلف دنیا این مهارت‌های ده‌گانه از سنین پایین به کودکان آموزش داده شود.

دکتر تبریزی در ادامه می‌گوید: این مهارت‌ها، ورای فرهنگ و ملیت و... هستند و فرقی نمی‌کند در کدام کشور زندگی کنیم، ‌چون این مهارت‌ها در نهایت به بهبود شرایط زندگی ما منجر می‌شوند. در حقیقت نفس این توانمندی‌ها در همه جای دنیا، مورد نیاز همه آدم‌هاست. ما همیشه به این مهارت‌ها نیاز داشتیم منتهی هر چقدر جوامع پیچیده‌تر شده‌اند، ‌ترکیبات جمعیتی هم متفاوت‌تر شده و در نتیجه نیاز به این مهارت‌ها برای زندگی کردن بیشتر احساس می‌شود.

مهارت‌هایی برای زندگی بهتر

زندگی خوب ساختنی است. این جمله شاید یک شعار زیبا به نظر برسد، اما شعار نیست، بلکه باور همه انسان‌هایی است که برای رسیدن به موفقیت از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند. انسان‌هایی که می‌دانند پیشرفت‌شان در زندگی اجتماعی، شخصی، محیط کار، دنیای علم و دانش و... همه و همه نیازمند به دست آوردن مهارت‌هایی است که رمز ساختن یک زندگی خوب هستند. مهارت‌هایی که تاثیر مستقیمی بر کاهش آسیب‌های اجتماعی دارند و به همین دلیل نظر جامعه‌شناسان زیادی را هم به خودشان جلب کرده‌اند. دقیقا به همین دلیل است که دکتر عباس گلدوست آسیب‌شناس و استاد دانشگاه به جام‌جم می‌گوید: یکی از عللی که افراد یک جامعه به سمت رفتارهای پرخطر گرایش پیدا می‌کنند، بحث نیاموختن مهارت‌های زندگی است. به این ترتیب آنها چون یاد نگرفته‌اند چطور احساساتشان را کنترل کنند، چطور در لحظه‌های حساس زندگی تصمیمات درستی بگیرند یا این که به استعدادها و توانایی‌هایشان برای مقابله با مشکلات ایمان ندارند، به مرور زمان به انجام رفتار‌های نابهنجار اجتماعی دست می‌زنند. برای مثال اعتیاد، خشونت و... .

این آسیب‌شناس اجتماعی با اشاره به ضرورت آموزش مهارت‌های زندگی به تمام افراد جامعه بخصوص نوجوانان می‌گوید: اگر حس خودباوری در افراد تقویت شود، نه‌تنها مقاومت آنها در برابر وسوسه‌های مختلف بالا می‌رود، بلکه قدرت تحملشان در برابر مشکلات هم افزایش پیدا می‌کند. این موضوع در دین ما هم مورد تائید است و خودباوری و اعتماد به نفس یکی از فضائل روحی مومنان به شمار می‌رود.

خودباوری و ایمان؛ رمز اصلی

از منظر دین، همین نکته می‌تواند تکلیف را برای خیلی‌ها روشن کند؛ تکلیفی که شناخت مهارت‌ها و استعدادهای بالقوه خدادادی را برای مسلمانان به یک وظیفه هم تبدیل کرده است. این استاد دانشگاه در این باره می‌افزاید: این تکلیف براحتی انجام نمی‌شود و پیش‌نیازهایی دارد که در مرحله اول آن و به عنوان پایه و اساس، نیازمند درکی بنیادین از خود و دنیای اطراف است.

دکتر گلدوست می‌گوید: ایمان در اینجا دقیقا نقشی محوری دارد و زندگی خیلی هارا متحول کرده است، به طوری که در جوامع مذهبی که ایمان به خدا از قدرت بیشتری برخوردار است، انسان‌ها به واسطه شناخت خداوند، شناخت بهتری از خودشان هم پیدا می‌کنند و مهارت‌ها و استعدادهای بالقوه‌ای را کشف می‌کنند که می‌تواند به رشد و تعالی آنها منجر شود. با این حال رسیدن به این رشد و تعالی، تنها در صورتی امکان‌پذیر است که انسان به همان میزان که به قدر و منزلت خود پی می‌برد، به هدف از آفرینشش هم توجه داشته باشد. چراکه تنها در این صورت است که می‌توان ادعا کرد مهارت‌های زندگی، فنونی برای نزدیک‌تر شدن رابطه انسان و پروردگار هستند.

تصمیم‌گیری؛ مهارتی سرنوشت‌ساز

مهارت تصمیم‌گیری، یکی از ارکان مهم مهارت‌های ده‌گانه زندگی است و با این که سازمان بهداشت جهانی بارها بر ضرورت آموزش آن به عنوان یک مهارت سرنوشت‌ساز تاکید کرده، اما از سالیان سال پیش، در دین ما هم به این مهارت توجه ویژه‌ای صورت گرفته است. مهارتی که به انسان‌ها کمک می‌کند تا تصمیم موثری در زندگی‌شان بگیرند. نتیجه این اتفاق و تصمیم‌گیری درست، ایجاد بهداشت روانی هم برای فرد و هم برای اطرافیان اوست.

سامان گودرزی