قصه‌گویی، راهی برای ترویج سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی

به گزارش جام‌جم، هجدهمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان از فردا با حضور 34قصه‌گوی ایرانی و 11 قصه‌گوی خارجی آغاز می‌شود. یکی از نکات قابل توجه این جشنواره حضور پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها و قصه‌گویی آنها برای بچه‌هاست.

در شرایطی که این روزها با توسعه تکنولوژی و تغییر سبک‌های زندگی، کودکان و نوجوانان هم از این تغییرات برحذر نبوده‌اند، ضرورت قصه‌گویی برای فرزندان ایران‌زمین بیش از گذشته احساس می‌شود. اظهار نظر اغلب کارشناسان ادبیات کودکان و نوجوانان این است که قصه‌گویی به عنوان یک سنت دیرینه که جایگاه والایی در فرهنگ ایرانی دارد، می‌تواند سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی را از همان اوان کودکی ترویج کند.

محمد میرکیانی، نویسنده کودک و نوجوان درباره اهمیت قصه‌گویی گفت: قصه‌گویی چون از بن، ریشه، مایه و ذات خودش با روح و روان انسان ارتباط مستقیم دارد، هیچ زمانی کهنه نمی‌شود. قصه‌گویی در حقیقت یادگار ماندگار نیاکان نیک‌اندیش و خردمند ماست و از جمله هنرهایی است که از آغاز پیدایش آن تاکنون به شکل ناب و خالص در اختیار نسل‌های گوناگون قرار گرفته است.

قصه‌گویی، هنری کم‌هزینه

این نویسنده با اشاره به این‌که یکی از ویژگی‌های ناب و منحصربه‌فرد قصه‌گویی این است که هنری بسیار کم‌هزینه است و تقریبا هرکسی اگر علاقه‌مند باشد، می‌تواند در حد خانواده و حتی برای نزدیکان خودش قصه بگوید، افزود: این ویژگی‌ها زمینه‌ گسترش هنر قصه‌گویی را بسیار گسترده کرده است.

او رسانه ملی، مراکز فرهنگی هنری شهرداری‌ها، خانه‌های فرهنگ و بهزیستی را در زمره مکان‌هایی توصیف کرد که می‌توانند به رواج قصه‌گویی کمک کنند. وی ادامه داد: یکی از بهترین کارهایی که می‌توان در آموزش و پرورش برای ترویج قصه‌گویی انجام داد، این است که در کنار درس انشا یا بخشی از این کلاس، قصه‌گویی توسط مربیان و معلمان علاقه‌مند اجرا شود.

میرکیانی خطاب به کسانی که قصد قصه‌گویی دارند، برداشتن دو گام را توصیه کرد و گفت: گام اول عشق و علاقه و ایمان به این‌که، قصه‌گویی یک هنر دست‌یافتنی، مفید و موثر است و گام دوم مطالعه‌ منابع و آثار قصه‌گویی است.

احیاکننده فرهنگ عامه

فرشته مجیب، مدرس قصه‌گویی در دانشگاه علامه طباطبایی هم گفت: ای کاش قصه‌گویی بخشی از برنامه درسی مدارس شود. چون باید قصه‌گویی را به مدارس انتقال داد و این مهم با همکاری مربیان کانون میسر می‌شود. وی افزود: قصه‌گو می‌تواند میل به خواندن، نوشتن و فعالیت‌های هنری (نمایش، نقاشی و...) را در کودکان ایجاد کند و قصه‌گویی به کودک یاد می‌دهد چگونه تفکر و احساس خود را بیان کند.

این مدرس دانشگاه با بیان این‌که قصه‌ها در لابه‌لای محتوای خود، مطالب زیادی درباره دوران گذشته آشکار می‌سازند، اضافه کرد: قصه‌ها سنت، فولکلور و فرهنگ عامه را در بردارند که باید آنها را شناخت، زیرا باعث یکپارچگی فردی و صداقت می‌شوند. از طرفی قصه‌گویی به فرد کمک می‌کند به زندگی‌اش معنی و مفهوم بخشیده، با مسائل سخت درونی‌اش به مقابله بپردازد و هنگام برخورد با حوادث برای تسکین و سازش خود از آن بهره‌مند شود.

مجیب با بیان این‌که متاسفانه قصه‌گویی امروز بین خانواده‌ها بی‌رنگ شده است، عنوان کرد: در ظاهر گرفتاری کاری والدین و شاید مهم‌تر از آن عدم آشنایی والدین به گنجینه قصه‌ها، حتی نداشتن تجربه شنیدن قصه و لذت بردن از آن، دست به هم داده که این فعالیت کمتر در خانواده‌ها دیده ‌شود.

این مدرس دانشگاه یادآور شد: طبیعی است که بچه‌ها دیگر جایی برای دوست داشتن و دوست داشته شدن، برای همدردی و تلاش، حتی دیدن خود در لابه‌لای قهرمان بازی‌ها ندارند و این مساله حتی در مورد فیلم‌ها نیز صادق است. کارتونی شدن برخی متون حتی ادبیات کلاسیک (مانند بابالنگ دراز، بینوایان و...) رغبتی برای خواندن این کتاب‌ها باقی نمی‌گذارد و طبیعتا هرگز نمی‌توان از خواندن لذت برد و اشتیاق خواندن که تفکر خلاق را توسعه می‌دهد، به مرور از دست می‌رود.

او از محدود بودن منابع قصه در کتابخانه‌ها انتقاد کرد و گفت: با این شرایط مربیان ناچار از قصه‌ها و کتبی استفاده می‌کنند که در کتابخانه و در دسترس بچه‌هاست. همین مساله مانع از نوآوری و خلاقیت می‌شود. به همین دلیل باید راهکارهایی برای استفاده مربیان از متون قدیم و نحوه ارائه آنها از طریق قصه آموزش داده شود.

چندصدایی در قصه‌ها

مهدی محمدیان، قصه‌گوی آزاد برگزیده‌ این دوره از جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی نیز تجربه‌ چندصدایی با بن‌مایه‌های فرهنگ بومی را یکی از ویژگی‌های آثار در فرآیند قصه‌گویی عنوان کرد و افزود: پذیرفتن روایتی نو با زبان، گویش و لهجه‌ای نو رخداد ارزشمندی است که مخاطبِ قصه‌گویی را برای مواجهه با صداهای متفاوت و متکثر مهیا می‌سازد.

او قصه‌ها را تجلی ناخودآگاه جمعی مردمان سرزمین ما در گذر روزگار توصیف و تصریح کرد: در ساخت هر قصه عنصری مشترک با ویژگی‌های روانی زبانی وجود دارد که تکیه به این عنصر مشترک قلب‌های مخاطبان قصه‌ها را از هر قوم و قبیله گرم‌تر در کنار هم می‌فشاند.