خودکشی نوجوان زنگ خطری برای جامعه

برای شناسایی عوامل موثر در مرگ خود خواسته دانش‌آموزان گفت‌وگویی با امان‌الله قرایی مقدم، جامعه‌شناس، داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

مهم‌ترین دلایل خودکشی نوجوانان چیست؟

امروزه خودکشی نوجوانان و جوانان از جمله بحرانی‌ترین مشکلات جوامع صنعتی به‌شمار می‌آید و هر خانواده‌ای باید از علل دست زدن نوجوانان به این عمل آگاه بوده و زمینه‌های بروز آن را بشناسد تا بتواند در کاهش احتمال بروز این بحران در میان نسل جوان بکاهد. خودکشی زمانی رخ می‌دهد که همبستگی اجتماعی فرد با جامعه کاهش می‌یابد. همچنین اگر در جامعه ارزش‌ها و هنجارها فرو بریزد خودکشی نمود پیدا می‌کند و آمار آن بالا می‌رود. خانواده اگر نابسامان، پریشان و درگیر مشکلات اقتصادی باشد، والدین به درد دل بچه‌ها توجه نمی‌کنند و به نظرات فرزندان اهمیت نمی‌دهند و به خواسته آنها بدرستی جامه عمل نمی‌پوشانند. این منجر به آن می‌شود که فرد به سمت ارتکاب برای خودکشی سوق داده شود. زمانی همبستگی در خانواده زیاد می‌شود که فرد به قوانین دینی اهمیت بدهد. اعتقادات و باورهای دینی، روابط معنوی میان والدین و فرزندان و استفاده نکردن از فضای مجازی می‌تواند باعث شود که افراد حتی فکر خودکشی به ذهنشان خطور نکند. مصاحبه با نوجوانانی که قصد خودکشی داشته یا حداقل یک‌بار به آن دست زده بودند نشان می‌دهد اکثرشان اقرار کردند که علت اقدامشان به این کار فرار از موقعیتی بود که در آن قرار داشتند یا توانایی تحمل وضعیت موجود را نداشتند.

آیا گسترش فضای مجازی در افزایش آن نقش دارد؟

فضای مجازی باعث شده که اعضای خانواده هرکدام به سمت و سوی شخصی شدن بروند و ارتباط میان اعضای خانواد کمرنگ شده و هر کس به فکر خود و کارهای خود باشد و اهمیتی به طرف مقابل نمی‌دهد، همین باعث می‌شود که افراد بیشتر وقت خود را در فضای مجازی بگذرانند و الگویشان همسالان یا افرادی می‌شوند که در فضای مجازی با آنها ارتباط برقرار می‌کنند که همین موضوع باعث می‌شود که بیشتر به هدف‌های خود نرسند و زمانی که سرخورده شده و به هدف خود دست نمی‌یابند به خودکشی دست می‌زنند چون خود را فردی می‌دانند که ارزشی برای خانواده و جامعه ندارد. برای مثال خودکشی در دانش‌آموزان بیشتر دیده می‌شود که به عواملی چون شکست عشقی در دوران نوجوانی، کمبود محبت اعضای خانواده، سختگیری‌های والدین، مشکلات مالی خانواده‌ها، سرکوفت‌های متعدد والدین نسبت به نوجوان، بی‌اهمیت شدن نسبت به خواسته‌های دانش‌آموزان و توقعات بیش از حد توانایی فرزندان در وقوع آن می‌توان اشاره کرد.

خانواده چه نقشی در پیشگیری دارد؟

خانواده نقش مهمی در کاهش خودکشی نوجوان خواهد داشت. برای کاهش احتمال خودکشی در دانش آموزان، اعضای خانواده باید درکنار هم غذا بخورند با هم گپ و گفتمان کنند و از حال یکدیگر و مشکلات خود آگاهی پیدا کنند و آن را حل کنند، با نوجوانان مدارا کنند، با آنها رفتارهای خوب داشته باشند، نوجوانان را درک کنند، به خواسته‌هایشان اهمیت قائل شوند، نظرات آنها را در برای حل مشکلات خانه و خانواده نادیده نگیرند. سعی کنند در کارهای دسته جمعی از آنها کمک بگیرند و فرزندان را در آن شرکت دهند. خودکشی به جنسیت و فصل‌های سال بستگی دارد و به نظر می‌رسد که فصل‌هایی که به امتحان یا شروع مدارس نزدیک می‌شود، بیشتر می‌شود. در چند سال اخیر در کشور شاهد این هستیم که پسران و مردان بیشتر از زنان به خودکشی دست می‌زنند. کمبود اعتماد به نفس در نوجوانان را باید جدی گرفت و خانواده‌ها باید سعی کنند اعتماد بنفس را در میان فرزندان نوجوان خود بالا ببرند، نکات مثبت رفتاری آنها را بشناسند و به آنها بیاموزند که از شکست‌های زندگی نترسند و سعی کنند که به باورهای مثبت در زندگی باور داشته باشند. سعی کنند که فرزندان خود را با دیگران مقایسه نکنند و به تبحری که فرزندانشان در حیطه‌ای مشخص دارند، احترام بگذارند.

سیستم آموزشی چه کاری باید انجام دهد؟

مدارس یکی از نقش‌های کلیدی در کاهش وقوع خودکشی درمیان نوجوانان را دارد. درمدارس باید مشاوران تربیتی وجود داشته باشند وارتباط آنها باید با دانش‌آموزان مناسب باشد تا بتوانند دانش‌آموزانی که دچار مشکلات دوره بلوغ یا دیگر مشکلات از جمله افت تحصیلی هستند را بشناسند و در حل آن گام بردارند. این مشاوران تربیتی برای حل مشکلات دانش‌آموزان باید جلساتی را با خود دانش‌آموز و حتی جلساتی مشترک با آنها و والدینشان برگزار کنند تا راحت‌تر وبهتر بتوانند در حل مشکلات دانش‌آموزان گام‌هایی بردارند که دانش‌آموزان به فکر خودکشی و ارتکاب آن نیفتند. همچنین والدین نیز باید ارتباط خوبی با مدارس داشته باشند و در جلسات اولیا و مربیان که در مدارس برگزار می‌شود شرکت کنند. چرا که حضور در این گونه جلسات گروهی می‌تواند باعث شود که خانواده‌ها بیشتر درباره وضع فرزندان خود در مدارس اطلاعات به‌دست بیاورند و بتوانند در حل مشکلات فرزندان خود اقدامات لازم را انجام دهند.

ضمیمه تپش