رسانه ملی در خدمت مفاخر ایرانی

مستند «ستارگان شرق» تا به امروز به زندگی بزرگانی چون پوریای ولی، ابوعلی سینا، میرسید علی همدانی، خوارزمی، فارابی، مولوی، میرشمس‌الدین عراقی، خواجه نصیرالدین طوسی، آیت‌الله شهید قاضی سیدنورالله شوشتری صاحب احقاق الحق، نظامی گنجوی و خاقانی شروانی در کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، روسیه، هندوستان و ترکیه پرداخته و سایر قسمت‌های آن در حال آماده‌سازی و تصویربرداری است.

استفاده از ظرفیت رسانه ملی

کارگردان و تهیه‌کننده ستارگان شرق درباره چرایی ساخت این مستند توضیح داد: سال 89 رسانه‌های کشور هشدار دادند برخی از کشورهای همسایه که مقبره‌ مشاهیر ایرانی در آنها واقع شده است، در پی مصادره این شخصیت‌ها از جمله ابوعلی سینا و پوریای ولی و بالطبع فرهنگ‌سازی برای خود هستند. پس از مدتی شبکه‌های خارجی هم مفاخر ایرانی را به تصویر کشیدند بدون آن‌که نامی از زادگاه و ملیت آنها ببرند. آثار مستندی هم در این زمینه ساخته شد. این مقوله درباره بزرگانی که در حوزه ماوراءالنهر و آسیای میانه دفن شده‌اند مصداق بیشتری داشت و پررنگ‌تر بود.

رضا قربان‌نژاد ادامه داد: کار به جایی رسیده بود که حتی منکر فارسی صحبت کردن این مشاهیر می‌شدند. بنابراین طرحی به شبکه سه سیما ارائه کردیم و پس از موافقت شبکه، کار کلید زده شد.

مشاهیر و ایجاد غرور ملی

قربان‌نژاد گفت: در مرحله اول به مشاهیری پرداختیم که شاید مردم کمتر با آنها آشنا بودند، مثل خواجوی کرمانی، خوارزمی و خاقانی شروانی در این مسیر از استادان دانشگاه، مراکز پژوهشی و نسخه‌شناسان بزرگی همچون مرحوم عبدالحسین حائری کمک گرفتیم و در نهایت توانستیم در سری اول، 21 مستند بر محور این شخصیت‌ها بسازیم که از شبکه‌های سه و جام‌جم به نمایش درآمد.

این کارگردان با تاکید بر این‌که رسانه ملی وظیفه‌اش را در قبال ساخت آثار نمایشی با محوریت مفاخر ایرانی به خوبی انجام داده است، یادآور شد: گهگاه نمی‌توان به زندگی بزرگان علمی و فرهنگی یک کشور در قالب سریال پرداخت و لازم است از زبان کارشناسان و اهالی فن مطرح شود. در ساخت این مستندها نه تنها با کارشناسان ایرانی که با اساتید دانشگاه‌های آمریکا، هلند، ژاپن و هند هم مشورت شده است. در این خصوص دیگر کشورها هم فعالیت داشته و در مقر اروپایی سازمان ملل، کوشک مشاهیر ایرانی برپا شده است. وجود این مشاهیر و مفاخر باعث ایجاد غرور ملی و تقویت حس خودباوری در میان مردم یک کشور می‌شود.

کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس و مفاخر ایرانی

کارگردان و تهیه‌کننده مستند ستارگان شرق درباره حضورش در مجلس نیز بیان کرد: این حضور به درخواست اعضای کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس بود. در این دیدار قطعاتی از آثاری را که کشورهای دیگر و به خصوص کشورهای عرب حوزه خلیج فارس درباره مشاهیر ایرانی ساخته‌اند، نشان دادیم و گزارشی از عملکرد خودمان با همه کمبودها و کاستی‌ها ارائه کردیم که مورد توجه قرار گرفت و اعضای کمیسیون توصیه کردند این روند ادامه یابد. پیش از این اعضای شورای انقلاب فرهنگی هم ستارگان شرق را دیده و از این مستند استقبال کرده بودند.

سری اول مستند ستارگان شرق در 21 قسمت ساخته شده و سری دوم آن که هشت قسمت خواهد بود در دست تولید است و به مناسبت‌های مختلف از شبکه سه پخش خواهد شد.

قربان‌نژاد در خصوص استقبال مخاطبان عام از آثار مستند گفت: اگر تبلیغاتی که برای آثار نمایشی داستانی می‌شود برای مستندها هم صورت گیرد، قطعا مخاطبان زیادی به تماشای آنها راغب می‌شوند.

پراکنده‌کاری در معرفی مفاخر

مدیر گروه فرهنگ و معارف شبکه سه سیما که قرار است ادامه مستند ستارگان شرق در این گروه ساخته شود، نیز با انتقاد از پراکنده‌کاری در حوزه معرفی مفاخر گفت: عصر حاضر، دوره تخصص‌گرایی است و هر گروه باید متولی موضوع خاصی باشد. کلی ‌نگری یک آفت است که برنامه‌سازی در حوزه معرفی مشاهیر به آن مبتلا شده. پرداختن به مفاخر و معرفی آنها یک کار شخصی نیست و نیاز به تفکر گروهی دارد.

میثم فکری با تاکید بر این‌که هر یک از این مفاخر را باید در یک چارچوب و هدف مشخص معرفی کرد، ادامه داد: متاسفانه گاه در این فرآیند دچار کلیشه و شعارزدگی می‌شویم. در معرفی مفاخر باید نقش‌شان را در مناسبات زندگی امروز در نظر گرفت؛ برای مثال سبک زندگی ایرانی اسلامی و علاوه بر کارکرد هویتی، نگاه کاربردی هم به آنها داشت. در مستند ستارگان شرق هم تا حدودی چنین نگاهی حاکم است، هر چند جای کار بیشتری هم وجود دارد.

وی تصریح کرد: گاهی هم باید به چهره‌هایی که در عصر حاضر در عرصه‌های سیاسی، حکومتی، فقهی، فلسفه، اصول، عرفان و ... شاخص بوده‌اند پرداخت که بارزترین این شخصیت‌ها حضرت امام (ره) هستند. هنوز بسیاری از کسانی که در حوزه ایدئولوژی و تفکری انقلاب مطرح بودند برای مخاطبان ناشناخته هستند.

قدردانی مجلس از مستند «ستارگان شرق»

ساختار جذاب و کارشناسی‌شده «ستارگان شرق» کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی را بر آن داشت تا از این مستند و سازندگان تجلیل کند. این کمیسیون در نامه‌ای به رئیس سازمان صدا و سیما از وی برای حضوردر مجلس و قدردانی از این مجموعه دعوت کرد که مراسم قدردانی از مدیران و عوامل این برنامه، 29 آذر در مجلس برگزار شد.

به باور اعضای این کمیسیون، مستند ستارگان شرق در راستای سند چشم‌انداز علمی کشور و ارتقای جایگاه علمی ایران اسلامی به قطب علمی جهان اسلام توانسته در ایجاد تقویت حس غرور ملی و خودباوری دینی و ملی در اذهان جامعه به‌ویژه قشر فرهیخته و جوان دانشگاهی در باب الگوسازی و الگوپذیری موفق عمل کند. بنابراین فیلمسازها برای معرفی و شناخت این مشاهیر باید مورد حمایت قرار بگیرند.

محسن محمدی