تغییرات اقلیمی و فرصت‌های ایران

این منظره آشنایی است که در سال‌های اخیر در گوشه گوشه کشور با چشمان خود دیده‌ایم. موضوع منحصر به ایران نیست. از پدیده‌ای جهانی سخن می‌گوییم که متأثر از تغییرات اقلیمی است و آثارش را به صورت گرمای بی‌سابقه در هند با صدها کشته و بی‌خانمان شدن هزاران نفر در چین و همین‌طور در جنوب تگزاس ایالات متحده در نتیجه جاری شدن سیل در ماه‌های اخیر نشان داده است. ما تا امروز فقط گوشه‌ای از پیامدهای ناشی از بال و پر گرفتن اژدهای هفت سری به نام تغییرات اقلیمی را به خود دیده‌ایم. تغییر سطح آب دریاها و زیرآب رفتن بسیاری از شهرها و کشورها، از میان رفتن بزرگ‌‎ترین منابع آب شیرین زمین در نتیجه ذوب شدن یخ‌های قطبی، بروز آتش‌سوزی‌های طبیعی در جنگل‌ها، مهاجرت جانوران و به خطر افتادن چرخه تولیدمثل بسیاری از گیاهان و به‌ویژه جانوران خونسرد و مهاجرت آنها، همگی از ابعاد گسترده بحرانی خبر می‌دهد که می‌تواند بقای نسل بشر را در این کره خاکی در معرض تهدید قرار دهد.

این روزها در پاریس ـ در حالی که کمتر از یک ماه از رخداد حملات تروریستی در آن می‌گذرد ـ در میان تدابیر شدید امنیتی نشست جهانی تغییرات اقلیم سازمان ملل متحد در حال برگزاری است، نشستی که با شرکت سران و نمایندگانی از 195 کشور جهان با هدف دستیابی به چارچوب کلی همکاری‌ها و تصویب تعهدات بین‌المللی برای مقابله با آثار زیانبار تغییرات اقلیمی از نهم آذر آغاز شده و تا جمعه همین هفته (بیستم آذر) پایان خواهد یافت. از پیش از شروع این نشست، ناظران نسبت به حصول توافق میان قدرت‌های جهان خوش‌بین بوده‌اند و در واپسین روزهای منتهی به پایان این اجلاس امیدها پررنگ‌تر شده است. تا لحظه نگارش این سطور، پیش نویس سند مهار گرمایش زمین در نشست جهانی تغییرات اقلیمی پاریس تائید شده است تا امیدها برای رسیدن به راهکاری جامع در پایان این نشست بیش از گذشته تقویت شود. یکی از نکات قابل توجه این اجلاس برای ما در ایران، انتشار گزارش اتحادیه بین‌المللی گاز (IGU) بود که بر اساس آن اعلام شد گسترش استفاده از گاز طبیعی به عنوان منبع گرمایش خانگی و دیگر مصارف شهری، بیشترین نقش را در کاهش آلودگی‌ هوا در شهرها داشته و به حفظ جان صدها هزار نفر منجر شده است. از این رو باید به عنوان یکی از الگوهای توسعه انرژی پاک در دستور کار سایر کشورها قرار گیرد.

در حال حاضر گاز با وجود قرار داشتن در دسته سوخت‌های فسیلی، کماکان نسبت به زغال‌سنگ منبعی با آلایندگی کمتر محسوب می‌شود. در این میان نکته قابل توجه این است که کشور ما به علت بهره‌مندی از دومین ذخایر بزرگ گاز جهان، از مدت‌ها پیش استفاده از گاز را به عنوان یکی از منابع عمده انرژی در دستور کار خود قرار داده است. در این بین ایران می‌تواند زمینه مناسبی برای مشارکت کشورمان در طرح‌های مربوط به کاهش کربن جو زمین ایجاد کند و هزینه‌های این مشارکت را پایین بیاورد. کارشناسان محیط زیست معتقدند در بحث تجارت کربن مطروحه در پیمان کیوتو برای کاهش ورود این ماده به جو، کشور ما می‌تواند با تکیه بر منابع گاز و توسعه هر چه بیشتر استفاده از ظرفیت انرژی خورشیدی، با تولید کربن کمتر، هزینه تولید کربن مازاد ظرفیت کشورهای صنعتی را دریافت کند و از کشورهای پیشگام و الگو در مبارزه با آثار زیانبار تغییرات اقلیمی باشد. فراموش نکنیم اکنون نتایج مطالعات علمی نشان داده است گسترش آثار تغییرات اقلیمی علاوه بر عوامل سیاسی بر شکل‌گیری تنش‌های اجتماعی و اقبال توده‌ها به گروه‌های افراطی چون داعش، بوکوحرام و القاعده اثرگذار بوده است. به نظر می‌رسد امروزه امنیت کشورها از مسیر مقابله با آثار زیانبار تغییرات اقلیمی و مدیریت اصولی آن می‌گذرد.

کاظم کوکرم