«بوکان» به دریاچه ارومیه جان داد

تقریبا آخرین روزهای آبان بود که جریانی پرآب و خروشان که حاصل اتصال رودخانه‌های زرینه‌رود و سیمینه‌رود بود، به دریاچه ارومیه رسید و چهره‌ای از شور و زندگی را در بخشی از دریاچه به تصویر کشید. اتصال این دو رود، یکی از پروژه‌های مهم احیای دریاچه ارومیه بود که عملیات اجرایی آن از ابتدای امسال و با اعتباری حدود 17میلیارد تومان آغاز شد و در نیمه‌های آبان به سرانجام رسید و همزمان لایروبی‌های گسترده‌ای نیز در طول مسیر این دو رودخانه صورت گرفت که انجام این دو اقدام در نهایت به انتقال آب مازاد زرینه‌رود به سیمینه‌رود و رهسپار شدن جریان رود مشترک به پیکره دریاچه منجر شد.

نماینده مجری طرح احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی دراین باره به جام‌جم می‌گوید: پیش از این و در سال‌های گذشته، آب زرینه‌رود به دلیل رسوباتی که در بستر آن نشسته بود، به دریاچه ارومیه نرسیده و در اراضی اطراف رود پخش می‌شد که پس از لایروبی این دو رود و اتصال آنها، امکان انتقال آب رود مشترک (به طول بیش از 13کیلومتر) به پیکره دریاچه میسر شد که اولین آبی که از این طریق به دریاچه رسید، سیلابی بود که مهار و به بستر رودخانه منتقل و سپس به دریاچه رسید.

هادی بهادری با اشاره به رهاسازی آب سد بوکان و انتقال آن به دریاچه به عنوان یکی دیگر از اقدامات احیای دریاچه می‌افزاید: آب سد بوکان نیز از طریق پروژه اتصال زرینه‌رود به سیمینه‌رود، به دریاچه منتقل می‌شود و اکنون آبی که از این مسیر وارد دریاچه می‌شود، آب سد بوکان است.

وی با بیان این‌که امسال دومین سال است که آب سد بوکان به سمت دریاچه رهاسازی می‌شود، تصریح می‌کند: مقرر شده بود که امسال حدود 90 تا 110 میلیون مترمکعب آب طی دو مرحله از طریق سد برای دریاچه رهاسازی شود که مرحله اول آن از حدود دوهفته پیش آغاز شده و تا چند روز دیگر ادامه دارد و مرحله دوم آن نیز حدود دو ماه دیگر صورت می‌گیرد.

مطالعات انتقال آب از «وان»

نماینده مجری طرح احیای دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی درخصوص اوضاع فعلی دریاچه با توجه به آب‌های ورودی به آن از طریق سد بوکان و زرینه‌رود و سیمینه‌رود می‌گوید: گرچه این روزها از طریق این جریان، آبی با دبی 30 مترمکعب در ثانیه وارد دریاچه ارومیه می‌شود، اما در مقابل کسری 15 میلیارد مترمکعبی دریاچه تا رسیدن به تراز زیستی، مقدار بسیار ناچیزی است که نمی‌تواند در اوضاع دریاچه بهبود ایجاد کند، هرچند اقدامی مثبت و رو به جلو ست که می‌تواند مانع شکل‌گیری فرسایش بادی و آسیب رسیدن به مردم منطقه باشد. در واقع ما با انتقال این جریان آبی به سمت دریاچه، سرعت پیشروی شرایط تلخ و ناگوار آن را کم کرده و به سمت ایجاد تعادل و ثبات رفته‌ایم تا پس از آن در جهت بهبود و احیای دریاچه گام برداریم.

بهادری جلوگیری از ساخت یک سد در مسیر سیمینه‌رود از سال گذشته و همچنین لایروبی نهرها و آبراهه‌های منتهی به دریاچه را از دیگر اقدامات در جهت رسیدن آب به این تالاب عنوان کرده و می‌افزاید: مطالعات میدانی انتقال آب از وان ترکیه به دریاچه ارومیه نیز از یک هفته پیش آغاز شده که در صورت مثبت بودن نتایج این مطالعات به‌ویژه مطالعات زیست محیطی، طرح وارد فازهای بعدی و اجرایی خواهد شد.

بارندگی‌ها بی‌تاثیر بود

در همین حال دبیر ستاد ملی احیای دریاچه ارومیه نیز درباره اوضاع فعلی دریاچه ارومیه با توجه به بارندگی‌های خوب دو ماهه اول فصل پاییز به جام‌جم می‌گوید: از آنجا که بارندگی‌ها بیشتر در غرب کشور و استان‌هایی همچون ایلام بوده تا شمال غربی، بنابراین وضع دریاچه نیز فرق چندانی نکرده است، اما می‌توان به آمار قابل توجهی در این زمینه اشاره کرد، از جمله این‌که در سال گذشته و در بازه 50 روزه اول مهر تا 18 آبان، بیش از صد میلی‌متر بارندگی در حوزه دریاچه ارومیه داشته‌ایم، درحالی که میانگین طولانی‌مدت این بارندگی در بازه 40‌سال گذشته، 36 میلی‌متر بوده است.

دکتر تجریشی می‌افزاید: اما امسال و از اول مهر تا 18 آبان، حدود 50 میلی متر یعنی نصف سال گذشته، بارندگی داشتیم که نسبت به میانگین طولانی مدت خوب بود، اما به‌خوبی بارندگی سال گذشته نبود. از سوی دیگر برای این‌که شاهد ایجاد روان آب باشیم، باید میزان بارندگی روزانه بیش از 13 تا 14 میلی‌متر باشد، درحالی که 50 میلی متر بارندگی صورت گرفته در این حوزه مربوط به 50 روز است، (یعنی روزانه یکی دو میلی‌متر)، درحالی‌که در یک حوزه خشک مثل دریاچه ارومیه که از تابستان پا به پاییز گذاشته، باید بارندگی خیلی زیادی داشته باشیم تا به روان آب تبدیل و از طریق بسترها و رودخانه‌هایی که اکنون لایروبی شده، آب به پیکره اصلی وارد شود؛ ولی چنین بارندگی‌ای هنوز از ابتدای سال آبی نداشتیم و بنابراین رودخانه‌های پرآبی که آب را به سمت دریاچه ببرد، نداشته‌ایم. هرچند هنوز برای بارندگی وقت داریم و دیر نشده است. وی به اقداماتی که تاکنون در زمینه احیا از سوی ستاد دریاچه ارومیه صورت گرفته نیز اشاره کرده و می‌گوید: در جهت اقدامات احیا، سال گذشته حدود 136 میلیون مترمکعب آب سد بوکان رهاسازی و از سمت جنوب به دریاچه منتقل شد و لایروبی رودخانه‌ها هم انجام شد که با توجه به بارش‌های خوب سال گذشته، آب بارندگی‌ها هم از طریق رودخانه‌ها به سمت دریاچه سرازیر و بنابراین دریاچه از سطح خوبی برخوردار شد، هرچند عمق چندانی نداشت، اما از آنجا که سالانه یک متر تبخیر آب نیز داریم، درنتیجه این آب‌ها تبخیر و دریاچه مجدد در تیر و مرداد خشک شد. امسال هم برنامه رهاسازی آب از سد بوکان و دیگر اقدامات ادامه می‌یابد و در کل می‌توان گفت اقدامات فعلی ما در خصوص جلوگیری از کاهش تراز و ایجاد ثبات در تراز دریاچه است و اقدامات احیا از سال آینده آغاز خواهد شد.

فاطمه مرادزاده