استارت‌آپ‌ها ناجی اقتصاد دانش‌بنیان

دوره اوجگیری استارت‌آپ‌ها

هر چه زمان می‌گذرد، بر توانایی افراد برای تولید دانش و فناوری افزوده می‌شود. گسترده شدن اینترنت و بازارهای آنلاین سبب شده حجم زیادی از محصولات مجازی نظیر نرم‌افزار تا انواع خدمات آنلاین به مردم عرضه شود. براساس برخی تخمین‌ها، هر سال میلیون‌ها استارت آپ در دنیا شکل می‌گیرد.

اگر سابقه بسیاری از این محصولات به ویژه نمونه‌های موفق را بررسی کنیم، به این نتیجه می‌رسیم که خیلی از آنها توسط جوانانی بدون سرمایه مالی که از خلاقیت و البته دانش تخصصی (نظیر برنامه‌نویسی) برخوردار بودند، طراحی شده است. خلاصه این‌که دیگر برای تولید ارزش در جامعه، ابتدای راه نیازی به سرمایه آنچنانی نیست.

استارت‌آپ، کلید اقتصاد پویا

خوشبختانه در چند سال اخیر، مراکز متعددی در کشورمان برای حمایت از استارت‌آپ‌ها تاسیس شده و مقررات خوبی نیز برای کمک به رشد آنها تدوین شده است، اما چرا استارت‌آپ‌ها این‌قدر اهمیت دارند؟

توجه به استارت‌آپ‌ها از چند جهت می‌تواند سودمند باشد. نخست این‌که کسب و کارهای نوپا می‌تواند زمینه اشتغال را به‌ویژه برای نسل جوان تحصیلکرده کشورمان فراهم کند.

نیما نورمحمدی، بنیانگذار و مدیر سایت پونیشا، اشتغالزایی شکل گرفته از طریق استارت‌آپ‌ها را برای جامعه بسیار سودمند می‌داند و می‌گوید: «استارت‌آپ‌ها، قابلیت بسیار خوبی برای اشتغالزایی در کشور به‌شمار می‌روند. وقتی چند نفر یک استارت‌آپ را برای عملی کردن ایده‌ای خلاقانه ایجاد می‌کنند، نه‌تنها زمینه کسب و کاری را برای خود فراهم می‌کنند، بلکه در صورت گسترش کار می‌توانند زمینه اشتغال افراد دیگر را هم فراهم کنند. در واقع استارت‌آپ‌ها زمینه‌ای را برای رشد افراد در کنار هم فراهم می‌کنند.»

نیما نورمحمدی در ادامه به آمار اقتصادی کشورهای توسعه‌یافته دنیا اشاره می‌کند که در آن، همین شرکت‌های نوپا حجم قابل توجهی از اشتغال را به خود اختصاص داده‌اند.

از سویی دیگر، استارت‌آپ‌ها به‌دلیل ماهیت دانش‌بنیان خود، ارزش افزوده به مراتب بیشتری را نسبت به شرکت‌های سنتی به همراه دارند که این در نهایت به سود صاحبان این کسب و کارها و البته کشور تمام می‌شود.

میلاد صابری، بنیانگذار سایت «کاربانک» و نماینده استارت‌آپ گرایند جهانی در تهران بر این باور است که گسترش استارت‌آپ‌ها می‌تواند حتی برای مردم عادی نیز سازنده باشد: «یکی از دلایل سرمایه‌گذاری عموم روی کالاهای تورم‌زا در بازار (مانند طلا، ارز، مسکن و...) اطلاع نداشتن از امکان سرمایه‌گذاری در دیگر موقعیت‌هاست.

وجود استارت‌آپ‌ها امکانی برای سرمایه‌گذاری برای شرکت‌ها یا افراد سرمایه‌گذار فراهم می‌کند و قطعا با به‌وجود آمدن شرکت‌های موفق در آینده و ورود این قبیل شرکت‌ها به بازار عمومی مانند بورس، راهی جدید برای سرمایه‌گذاری به‌وجود می‌آورد.» با این وجود، میلاد صابری بر این باور است که در موقعیت کنونی با وضعیت ایده‌آل فاصله زیادی داریم.

یکی از جنبه‌های بسیار ارزشمند استارت‌آپ‌ها، تاثیرات مثبت آن بر محیط‌زیست است. امروزه بسیاری از شرکت‌های برتر دنیا، با تولید فناوری و ارائه خدمات به درآمدهایی نجومی دست می‌یابند و به همین دلیل آنها را صنایع «بدون دودکش و آلایندگی» هم می‌نامند.

راهی پرفراز و نشیب

با این حال، نباید چشم را روی واقعیت‌های دنیای استارت‌آپی بست. آمارهای معتبر جهانی نشان می‌دهد از هر ده استارت‌آپ، 9 تای آنها شکست می‌خورند. جالب اینجاست که این احتمال بالای شکست حتی در مناطقی نظیر سیلیکون ولی که قلب فناوری دیجیتال جهان است هم وجود دارد.

احمدرضا مسرور، از فعالان جامعه کارآفرینی و موسس چند استارت‌آپ، بر این باور است که ناآشنایی جوانان موسس استارت‌آپ‌ها، یکی از موانع گسترش آنهاست: «استارت‌آپ‌ها معمولا توسط کارآفرینان جوان رشته‌های علوم مهندسی شکل می‌گیرد. این کارآفرینان از نظر مهارت‌های کسب و کار نظیر مدیریت نیروی انسانی، مذاکره و حقوق تجارت تجربه و دانش کافی ندارند که همین موضوع برای آنها مشکل‌ساز می‌شود.»

مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌

تاکنون راهکارهای گوناگونی برای افزایش احتمال موفقیت یک استارت‌آپ ارائه شده است. مراکز رشد و شتاب‌دهنده‌ یکی از مراکزی است که می‌تواند به رشد متوازن یک استارت‌آپ کمک کنند. حمیدرضا مسرور که خودش بنیانگذار شتاب‌دهنده‌ای به نام «دیموند» است، در توضیح دلیل اهمیت شتاب‌دهنده‌ها می‌گوید: «وجود موسساتی نظیر شتاب‌دهنده‌ها و مراکز رشد اهمیت زیادی در گسترش استارت‌آپ‌ها و موفقیت آنها دارد. این مراکز با تامین فضای اداری، دسترسی به اینترنت، آموزش مهارت‌های لازم در کسب و کار، مشاوره و نیز تامین سرمایه اولیه، کارآفرینان را در مسیر پیش‌رو یاری می‌کنند.»

گفتنی است ‌اکنون در ایران، پارک‌های علم و فناوری، برخی دانشگاه‌ها و چند مرکز خصوصی شتاب‌دهنده فعال هستند که هدفشان فراهم کردن زمینه پیشرفت استارت‌آپ‌هاست.

صالح سپهری‌فر