گفت‌وگو با روبرتو پرپینانی، تدوینگر ایتالیایی و سرشناس فیلم محمد رسول‌الله
حالا دین اسلام را بهتر می‌فهمم
روبرتو پرپینانی، تدوینگر صاحب‌نام و توانای ایتالیایی یکی از مهمانان ویژه بیست و نهمین جشنواره فیلم‌های نوجوانان بود که به تازگی در همدان برگزار شد.
در یکی از شب‌های جشنواره و پس از صرف شام همراه چند نفر از دوستان خبرنگار برای تغییر حال و هوا و نفس کشیدن در آسمان دلپذیر همدان به ورودی هتل باباطاهر رفتیم که ناگهان پرپینانی سرشناس را دیدیم که مشغول کشیدن سیگار برگ بود . جلو رفتیم و دست و پا شکسته چند کلمه‌ای با او اختلاط و از او برای گفت‌وگو دعوت کردیم. او هم مهربانانه و بدون ادعا پیشنهاد ما را پذیرفت و با حضور در کافی‌شاپ هتل به پرسش‌های ما پاسخ داد. زحمت ترجمه این گفت‌وگو به عهده خانم طاهره محمدپور بوده است.
در کارنامه شما کار با فیلمسازان مطرحی از ایتالیا و دیگر نقاط جهان به چشم می‌خورد، اما هیچ وقت با سینماگران ایرانی کار نکرده بودید. پیش از این سینمای ایران را دنبال می‌کردید و شناختی از سینمای کشور ما داشتید؟
قبلا به صورت جسته گریخته در جشنواره‌های مختلف، فیلم‌هایی از سینمای ایران دیده بودم، اما هیچ وقت با تمرکز این سینما را دنبال نکردم. باشو غریبه کوچک ساخته بهرام بیضایی، بچه‌های آسمان، باران و رنگ خدا ساخته مجید مجیدی و جدایی نادر از سیمین ساخته اصغر فرهادی ازجمله فیلم‌هایی بود که از سینمای ایران دیده بودم. البته عباس کیارستمی را هم به خاطر حضورهای جشنواره‌ای‌اش می‌شناختم.
ویژگی بارز سینمای ایران را چه می‌دانید؟
آنچه درباره این سینما برایم جالب است، به وجه فرهنگی و قابل درک و الهام آن برمی‌گردد. سینمای ایران با خلاقیت فراوان واقعیت‌ها را با نگاهی شاعرانه منعکس می‌کند و پیش روی تماشاگر می‌گذارد.
همکاری با مجید مجیدی در فیلم محمد رسول‌الله چطور پیش آمد؟
دوستم ویتوریو استورارو که مدیریت فیلمبرداری فیلم محمد رسول‌الله را برعهده داشت، با من تماس گرفت و پیشنهاد تدوین این فیلم را به من داد. من از سال‌ها قبل با استورارو دوستی و همکاری خوبی داشتم و اولین بار ویتوریو را سر تدوین نخستین فیلمم، «پیش از انقلاب» ساخته برناردو برتولوچی سال 1964 دیدم و از آن پس در فیلم‌های دیگری ازجمله «آخرین تانگو در پاریس» با او همکاری کردم. بنابراین وقتی پیشنهاد همکاری با مجیدی را به من داد، به او اعتماد کردم و پس از مطالعه فیلمنامه و صحبت با مجیدی جذب این فیلم شدم.
جمله معروفی در سینماست که می‌گوید فیلم‌ها در اتاق تدوین دوباره ساخته می‌شود. این اتفاق برای این فیلم هم افتاد یا در تدوین به چیز جدیدی رسیدید؟
برای فیلم این اتفاق نیفتاد و اثر همان طور تدوین شد که باید می‌شد و مدنظر کارگردان بود. در راف کات (تدوین اولیه) ما به نسخه‌ای پنج ساعته رسیدیم، اما بعد با صلاحدید و نظر مجیدی فیلم را دوباره تدوین کردیم و به زمان فعلی رسیدیم.
موقع تدوین فیلم چالشی هم با مجیدی داشتید؟ او چیزی را به شما دیکته می‌کرد یا شما هم پیشنهاد‌هایی می‌دادید؟
هیچ وقت مجیدی چیزی را به من دیکته نکرد. نه او و نه هیچ کارگردان دیگری دستوری درخصوص تدوین به من نداده‌اند. من در همه فیلم‌هایم عادت به همکاری دارم و مدام با کارگردان‌ها درباره بهتر شدن نتیجه کار مشورت می‌کنم. دراین فیلم فقط مجیدی موقع تدوین از من می‌خواست توضیحاتی درباره روند کار به او بدهم. خوشبختانه میان من و مجید همکاری خیلی خوبی وجود داشت.
الان که فیلم را دیدید، از نتیجه کار تدوین و اثر نهایی راضی هستید؟
بله، نه‌تنها من راضی هستم، بلکه خیلی هم افتخار می‌کنم که تدوینگر این فیلم بودم و حتی خیلی چیزها از این فیلم یاد گرفتم. چیزهایی در این اثر آموختم که در هیچ فیلم نرمالی نمی‌توانستم آنها را تجربه کنم و یاد بگیرم؛ به‌ویژه درباره دین اسلام و حضرت محمد(ص) به شناخت خوبی دست پیدا کردم که پیش از این نسبت به آن بیگانه بودم. احساس می‌کنم با این فیلم توانستیم نگاه نادرست بیشتر مردم جهان به دین اسلام را تغییر دهیم و این بیشترین چیزی بود که من توانستم درباره این فیلم یاد بگیرم.
تدوین این فیلم کار بسیار سختی بود، چون چهره حضرت محمد، شخصیت اصلی فیلم نشان داده نمی‌شود و ما فقط او را با هاله نور می‌بینیم. از این نظر، تدوین فیلم محمد رسول‌الله تجربه جدیدی برای من بود.
همواره به عنوان تدوینگر سعی می‌کنم احساسم میان تدوین از بین نرود و ساختار و تکنیک تدوین گل‌درشت نباشد. من به جز این که حواسم به پیوستگی و تداوم زمانی، کنشی و داستانی فیلم است، حس و هیجان لازم اثر را هم موردتوجه قرار می‌دهم. سر تدوین این فیلم به‌شدت تحت تاثیر انرژی و فضای مثبت و عرفانی فیلم و تصاویر آن بودم، برای همین خودم را به حال و هوای معنوی آن سپردم.
سخت‌ترین سکانس این فیلم موقع تدوین کدام بود؟
در این فیلم واقعا هیچ سکانس آسانی وجود نداشت، اما سخت‌ترین قسمت کار من هماهنگی دیالوگ‌ها با صحنه‌های فیلم بود.
حتما می‌دانید فیلم محمد رسول‌الله نماینده سینمای ایران در اسکار 2016 است. فکر می‌کنید چقدر این فیلم شانس برنده شدن را دارد؟
(می‌خندد) چه طور می‌توانم این سوال را جواب بدهم؟ سیستم اسکار قوانین خاص خودش را دارد و قابل پیش‌بینی نیست، اما من فکر می‌کنم فیلم محمد رسول‌الله شرایط دریافت اسکار را دارد.
کشور ایتالیا با پیشینه غنی سینمایی و وجود فیلمسازان بزرگی چون فدریکو فلینی، ویتوریو دسیکا، روبرتو روسلینی، برناردو برتولوچی، لوکینو ویسکونتی، فرانچسکو رزی و پیر پائولو پازولینی و در سال‌های اخیر کارگردانانی چون نانی مورتی و جوزپه تورناتوره یکی از بهترین سینماهای دنیاست. کمی از کار با سینماگران بزرگ ایتالیایی بگویید.
اولین کار تدوین حرفه‌ای ام را در سینما برای برناردو برتولوچی در فیلم پیش از انقلاب انجام دادم و بعدها در چند فیلم دیگر هم با او همکاری داشتم. همین طور باید به همکاری و دوستی قدیمی با برادران تاویانی اشاره کنم که بسیاری از فیلم‌های آنها را تدوین کرده‌ام؛ از فیلم کائوس بگیرید تا فیلم سزار باید بمیرد.
شما فیلم محمد رسول‌الله را با تماشاگران ایرانی هم دیده‌اید. برخورد تماشاگران با فیلم چطور بود؟
مردم واقعا جذب این فیلم شده بودند. خودم هم محو این فیلم شدم. به‌خصوص تماشای فیلم به زبان فارسی برایم جذاب بود. به قدری برایم جذاب بود که دوست داشتم فارسی صحبت کنم.
جمله فارسی هم بلدید بگویید؟
(می‌خندد) نه، بلد نیستم، اما اگر بشنوم بلدم تکرار کنم. موقع فیلمبرداری چیزهایی یاد گرفته بودم، اما الان به یاد نمی‌آورم.
در این مدت که در ایران هستید، مردم را چطور دیده‌اید؟
فعلا نظری ندارم، اما دوست دارم بیشتر اینجا بمانم و با مردم ایران بیشتر آشنا شوم و آنها را درک کنم.
بعد از این فیلم، نگرش و ذهنیت‌تان نسبت به اسلام تغییر کرده است؟
فکر می‌کنم الان دین اسلام را بهتر می‌فهمم، اما قبلا هیچ چیزی از اسلام نمی‌دانستم و تصور و مطالعه‌ای نسبت به آن نداشتم. در گذشته هیچ پیش زمینه ذهنی از فرهنگ شرق و تفاوت آن با فرهنگ غرب نداشتم، اما الان بهتر آن را می‌فهمم.
اگر الان جوانان ایتالیایی و دیگر نقاط جهان این فیلم را ببینند، چه تصوری از اسلام خواهند داشت؟
آنها می‌توانند با دیدن این فیلم، نگاه نادرست فرهنگ غرب به دین اسلام را اصلاح کنند.
فکر می‌کنید سینمای ایران چقدر قابلیت پروژه‌های بین‌المللی را دارد؟
سینمای ایران ظرفیت و توانایی خوبی در این زمینه دارد. سینما عنصر مشترکی میان همه کشورها، اقوام و فرهنگ‌هاست. ما سینماگران کشورهای مختلف برای تحول و بهتر شدن سینما نیاز به همکاری مشترک داریم و هر تغییر و انطباقی با همکاری به دست می‌آید.
نظرتان درباره حضور در جشنواره فیلم‌های نوجوانان همدان چیست؟
از این که به جشنواره‌ای دعوت شده‌ام که میزبانان آن کودکان و نوجوانان هستند، بسیار خوشحالم، به‌ویژه این که اینجا با نوجوانانی روبه‌رو شدم که در قالب یک المپیاد فیلمسازی، فیلم ساخته بودند. من عاشق کار با کودکان و نوجوانان هستم و در کنار فعالیت حرفه‌ای به آنها تدریس می‌کنم، ضمن این که در این ارتباط‌ها ایده‌هایی را هم از آنها می‌گیرم. در صحبت‌هایی که اخیرا با رئیس جشنواره جیفونی ـ یکی از معتبرترین جشنواره‌های فیلم‌های کودکان و نوجوانان جهان ـ داشتم، قرار شد همکاری گسترده‌تری در ژانر کودک و نوجوان
داشته باشم.
درباره روبرتو
روبرتو پرپینانی متولد 1941 رم ایتالیا، 74 ساله
شروع فعالیت در سینما به عنوان دستیار تدوین در فیلم محاکمه ساخته اورسن ولز، محصول 1962
فهرست فیلم‌هایی که با برتولوچی همکاری کرد: فیلم مستند کوتاه این کانال، فیلم مستند نیمه بلند جاده نفت و فیلم‌های سینمایی شریک، حیله عنکبوت، آخرین تانگو در پاریس و رقص در آبی ایگوانا.
فهرست برخی فیلم‌هایی که با برادران تاویانی کار کرد: زیر علامت عقرب، سن میکله یک خروس داشت، آلونسانفان، پدرسالارو...
فهرست بعضی دیگر از همکاری‌هایش با فیلمسازان سرشناس جهان: دون ژوان سیسیل (آلبرتو لاتوادا)، چین در نزدیکی (مارکو بلوکیو)، حمله (ایو آلگره)
برخی جوایز مهم: برنده سه جایزه دیوید دی دوناتلو، جایزه معتبر آکادمی فیلم ایتالیا برای تدوین فیلم‌های سزار باید بمیرد، پستچی و شب سن لورنزو
علی رستگار
فرهنگ و هنر
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
استبداد و اغتشاش آمریکایی برای چپاول ملت‌ها
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نشانه‌های هراس آمریکا از نفوذ ایران در منطقه
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
ائتلاف عربی-اسلامی علیه تهدیدات منطقه‌ای
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نتانیاهو آب در هاون می‌کوبد
گفت و گو
سیر تا پیاز حواشی کشتی در گفتوگوی اختصاصی «جامجم» با عباس جدیدی مطرح شد
تابلوی ورودممنوع جلوی تیم ملی
حسن فضلا...، نماینده پارلمان لبنان در گفت‌وگو با جامجم:
خواب تلآویو در سوریه تعبیر نخواهد شد
دختر خانواده: اگر مادر نبود، پدرم فرهنگ جولایی نمیشد
پای حرفه‌ای یک خانواده رادیویی
درگفت‌وگو با رئیس دانشکده الهیات دانشگاه الزهرا ابعاد بیانات رهبر انقلاب درخصوص تقلید زنان از مجتهد زن را بررسی کرده‌ایم