رسوایی‌ آل سعود

بی‌کفایتی و بی‌مسئولیتی مقامات آل‌سعود در اجرای مراسم حج موضوعی است که بیش از هر چیز دیگری در این آمار و ارقام خود را نشان می‌دهد. حوادث دردناک امسال در مراسم حج نشان داد این بی‌مسئولیتی متاسفانه همچنان ادامه داشته و باز هم باید منتظر وقوع چنین فجایعی باشیم. تنها چند روز بعد از سقوط یک جرثقیل و کشته شدن 111 زائر بود که فاجعه منا اتفاق افتاد و هزاران مهمان خانه خدا را قربانی کرد.

تمام حوادث این سال‌ها در مکه محدود به کشته شدن افراد بر اثر ازدحام جمعیت نبوده است. 16 آوریل 1997 آتش‌سوزی عظیمی در خیمه‌های حجاج در منا رخ داد که بر اثر آن نزدیک به 350 نفر کشته و 1500 نفر زخمی شدند. بر اثر این حادثه نزدیک به 70 هزار چادر مهمانان خانه خدا در آتش سوخت. بسیاری از افراد نیز به خاطر ترس از آتش جان خود را از دست دادند.

حج سال 1366 وجهه دیگری از سوءمدیریت سعودی‌ها را نشان داد؛ علاوه بر بی‌لیاقتی و بی‌کفایتی در آن سال، خشونت وحشیانه نیروهای سعودی نیز مزید بر علت شد. جمعه ۹ مرداد ۱۳۶۶ پس از آن که حجاج ایرانی طی تظاهرات برائت از مشرکین، «شعار مرگ بر آمریکا» و «مرگ بر اسرائیل» سر ‌دادند، نیروهای امنیتی عربستان بر آنان آتش گشودند. بر اثر این حادثه خونبار 325 نفر از حجاج ایرانی که حدود 250نفرشان زن بودند، به شهادت رسیدند. باز هم سعودی‌ها علت این حادثه را ازدحام جمعیت اعلام کردند؛ اما عکس‌های حادثه حکایت از جنایت دیگری داشت.

بی‌مسئولیتی آل‌سعود در این مساله را نباید در همین چند سال گذشته جست‌وجو کرد. فاجعه‌بارترین این نوع اتفاقات سال 1990 رخ داد که در ازدحام جمعیت در یک زیرگذر در منا ناگهان سیستم تهویه قطع شد و مرگ 1426زائر را رقم زد. بیشتر کشته‌شدگان این حادثه از مالزی، اندونزی و پاکستان بودند. این تونل که در آن زمان ظرفیت هزار زائر را داشت، در لحظه حادثه حدود 5000 زائر را در خود جای داده بود. نوع واکنش مقامات عربستانی نیز طی تمام این سال‌ها تفاوتی نکرده است. در همان زمان ملک فهد این حادثه را «مشیت الهی» خواند و گفت: این افراد در هر جای دیگری هم که بودند، این سرنوشت برایشان رقم می‌خورد!

12 ژانویه 2006، در آخرین روز از اعمال مراسم حج ابراهیمی، اتفاقی دردناک مراسم حج آن سال را به غم و اندوه تبدیل کرد. ازدحام جمعیت در مراسم رمی جمرات در منا در آن سال باعث شد 346 زائر جان خود را از دست بدهند. آمار مجروحان این حادثه نیز به بیش از هزار نفر رسید.

بی‌کفایتی سعودی‌ها در اداره مراسم حج تنها محدود به مراسم و مناسک رسمی این آیین نمی‌شود و زائران و مسافران این شهر ممکن است به شکل‌های دیگری قربانی این بی‌مسئولیتی شوند. نمونه آن 6 ژانویه 2006 بود که فرو ریختن دیوارهای یک هتل در مرکز مکه و درست پیش از آغاز مراسم حج، مرگ 78 زائر را رقم زد.

در حج امسال علاوه بر فاجعه منا، سقوط یک جرثقیل در مسجدالحرام به کشته شدن 111 نفر از حجاج و زخمی شدن ده‌ها نفر دیگر انجامید.

حسین خلیلی

بین الملل