آبلیمو و آبغوره از تولید به مصـرف

نهایتا اواخر تابستان هم کار با درست کردن انواع ترشی‌ها تمام می‌شد. این روزها ولی کارخانه‌ها کار را آسان کرده‌اند. کمتر کسی پیدا می‌شود رب خانگی یا حتی ترشی خانگی درست کند.

با این حال ولی هنوز هم هستند کسانی که دنبال این خوراکی‌های طبیعی و بدون مواد نگهدارنده می‌گردند. شاید خیابان خورشید از آن جمله مکان‌هایی است که مغازه‌هایش به سنت قدیم با دستگاه برای مشتریانشان آبلیمو و آبغوره تازه می‌گیرند و سکنجبین و عرقیات عرضه می‌کنند.

وارد خیابان خورشید یا شهید ناطقی فعلی که ـ از سمت شهدا ـ می‌شوید؛ مغازه‌های مملو ازرنگ زرد لیمو‌ها وشیشه‌های آبلیمو وآبغوره که به طور مرتب کنار هم چیده شده‌اند به همراه سنکجبین‌ها وانواع عرقیات نظر هر رهگذری را جلب می‌کند و رایحه خوش و ترش لیمو دهان را آب می‌اندازد.

خیابان خورشید یا شهید ناطقی از خیابان شهدا شروع می‌شود و تا میدان ابن سینا ادامه می‌یابد. قرار داشتن این خیابان در محدوده دروازه شمیران و دولت و همجواری با خیابان فخرآباد که یکی از خیابان‌های قدیمی و معروف تهران است و از طرفی امتداد آن تا میدان شهدا همه از قدمت این خیابان حکایت دارد.

خیابانی که حالا بورس فروش آبلیمو و آبغوره وعرقیات شده است و به گفته فروشندگان خیلی‌ها از جاهای مختلف تهران و شهرستان‌ها برای خرید جزئی وعمده آبلیمو و آبغوره به اینجا می‌آیند، اما این‌که چرا و به چه دلیل اینجا بورس این شغل شده است به سراغ مغازه دارها که می‌رویم همه آدرس یک نفر را می‌دهند؛ «سیدعلی‌اکبر» که همکارانش «سیداکبر» صدایش می‌کنند.

مغازه‌ای که مانند دیگر مغازه‌ها پر از شیشه‌های آبلیمو و آبغوره است و ظرف‌های بزرگ لیمو و سبدهای غوره تازه که برای آبگیری جلوی مغازه گذاشته شده است تا اگر مشتری خواست جلوی چشمش لیموها و غوره‌ها را بشویند و در دستگاه آبگیری کنار مغازه گذاشته شده، آبگیری کنند. سیداکبر مردی میانسال تکیده با موهای جو گندمی و لهجه سبزواری در مغازه ایستاده است.

سیداکبر مدعی است اولین کسی بوده که در این راسته شروع به انجام این کار کرد و دلیل آن را هم این طور شرح می‌دهد که خادم مسجد اباذر ابتدای خیابان کنار مسجد برای خودش دکه داشته که در آن آبلیمو و آبغوره می‌گرفت و خیلی وقت‌ها مشتریانش برای خرید مدت‌ها در صف‌های طولانی می‌ایستادند.

کار وکاسبی خوبی داشت در حالی که من که هندوانه می‌فروختم راضی نبودم و به همین دلیل من هم هندوانه فروشی خود را تبدیل به آبگیری آبغوره و آبلیمو کردم و شدم اولین در این راسته و بعد از من همشهریانم که اکثر مزینانی هستند شروع کردند به گسترش این شغل و این گونه شد که این راسته به این شغل اختصاص پیدا کرد. وی مدعی بود که خیلی از ساکنین این خیابان سبزواری و اهل مزینان روستای دکتر شریعتی هستند.

خیابان خورشید بجز این صنف تعداد زیادی مغازه دارد که لوازم بهداشتی می‌فروشند. مهم‌ترین خیابان محله خورشید خیابان زرین خامه است که محل تقاطع آن با شهید ناطقی به چهارراه خورشید معروف است.

اکثر کوچه‌های این خیابان بن‌بست است. بافت این محله سنتی و مذهبی است هر چند ساختمان‌های بلند آن فضای سنتی آن را تحت‌الشعاع قرار داده‌اند، اما هنوز ساختمان‌های قدیمی در آن دیده می‌شود.

ساختمان آموزش و پرورش منطقه 12 و شورای حل اختلاف و تعداد زیادی مدرسه ازجمله بخش‌های مهم این خیابان هستند، اما از بخش‌های قدیمی این خیابان که بین این خیابان و خیابان فخرآباد قرار گرفته می‌توان به ساختمان‌های فخرآباد اشاره کرد که در حال حاضر به ورزشگاه شهدای خیابان خورشید تبدیل شده است و به خانه مداحان.

خانه‌ای که در گذشته خانه فخرالدوله دختر مظفرالدین‌شاه بوده است که همان زمان به وزارت فرهنگ هدیه می‌شود. نوع معماری و نمای آجری آن در نوع خود منحصربه‌فرد است که متاسفانه به دلیل کاربری فعلی آن، امکان بازدید از درون آن میسر نیست.

یکی دیگر از بنا‌های تاریخی که در انتهای این خیابان ونبش میدان ابن سینا قرار داشت و در حال حاضر اثری از آن باقی نمانده ساختمان پرچم است با قدمت 70 ساله که جزو شناسنامه این محله بود.

ساختمانی که اولین هتل و آپارتمان تهران محسوب می‌شد و تا مدت‌ها با عنوان شرکت ایران اسکرین پرچم خیلی از کشور‌ها را بر بامش به اهتزاز درآورده بود و سال‌ها با تولید پرچم نام ساختمان پرچم را زنده نگه داشته بود.

ولی این ساختمان مانند خیلی از بنا‌های قدیمی تهران در سکوت کامل مسئولان ناپدید شد تا به جای آن برج تجاری واداری سبز شود، اما راه‌های دسترسی به این خیابان بخصوص برای کسانی که قصد خرید آبلیمو و آبغوره را دارند بسیار آسان و قابل دسترس است

دو سر خیابان شهید ناطقی در دو میدان پررفت و آمد شهدا و ابن‌سینا قرار دارد پس شما هر جای تهران که باشید با رساندن خود به محدوده این دو میدان می‌توانید براحتی وارد خیابان خورشید شوید البته راحت‌ترین وسیله برای رسیدن به خیابان ایستگاه مترو شهدا در ابتدای خیابان و ایستگاه مترو دروازه شمیران در انتهای خیابان است.

اکرم بیگی- چمدان (ضمیمه پنجشنبه - روزنامه جام جم)