صنعت چرم آذربایجان شرقی، توان رقابت ندارد

این صنعت از حدود یکصد سال پیش و با ایجاد اولین کارگاه‌های دباغی در تبریز پایه‌گذاری شد، اما با توسعه شهرتبریز از سال 1362 این کارگاه‌های سنتی، جای خود را به کارخانه‌های مجهز و پیشرفته در منطقه‌ای به نام مایان داد.

مسعود بنابیان، رئیس اتحادیه چرم آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار جام‌جم درباره وضعیت صنعت چرم این استان گفت: حدود 80 درصد چرم مورد نیاز کفش کشور در تبریز تولید و سالانه میلیاردها تومان پول و سرمایه جذب این استان می‌شود، اما به دلایل مختلف همچون نبود حمایت و پشتیبانی لازم از سوی دولت، زمینه فرسودگی و از بین رفتن تدریجی این صنعت در کشور و استان فراهم شده است.

وی افزود: حدود 270 واحد بزرگ و کوچک در چرم‌شهر موجود است که از این تعداد، حدود 60 واحد با ظرفیت 30 درصد به فعالیت خود ادامه می‌دهند.

ورود چرم ترکیه به کشور

مهدی امینی، مدیرعامل شهرک چرم‌شهر تبریز نیز با اشاره به این که مشکلات صنعت چرم و کفش در استان تمامی ندارد، گفت: قبلا ورود و قاچاق کفش‌های چینی، کمر تولیدکنندگان را می‌شکست و اکنون مرغوب بودن چرم ترکیه به دلیل حمایت مسئولان رده بالای آن کشور و ورود چرم و کفش آنها به استان ما به ورشکستگی اکثر فعالان این حوزه منجر شده است.

وی افزود: سال‌ها پیش چرم ایران از مرغوب‌ترین چرم‌های جهان بود، اما اکنون به دلیل استفاده کم تولیدکنندگان از مواد شیمیایی خاص و گران بودن این محصول که از خارج وارد می‌شود و به‌روز نبودن دستگاه‌ها و تجهیزات کارخانه‌ها، چرم‌ تولیدشده این منطقه از نظر کیفیت قادر به رقابت با چرم‌ کشورهایی چون ترکیه نیست.

این فعال صنعتی، مشکل دیگر صنعت چرم را حمایت نکردن دولت از تولیدکنندگان چرم دانست و گفت: کشورهایی که قصد حمایت از تولید داخلی دارند، با ارائه راهکارهایی چون تعرفه گمرکی پایین و به روز کردن تجهیزات تولیدی کارخانه‌ها سعی در حمایت از تولیدکننده دارند، اما این امر نه‌تنها در کشور ما کاربرد ندارد بلکه موانع زیادی پیش روی تولیدکننده قرار می‌دهد تا آنجا که کمر تولیدکننده می‌شکند و بسیاری از آنها مجبور به تعطیل کردن کارخانه‌های تولیدی خود می‌شوند.

مدیرعامل شهرک چرم‌شهر تبریز خاطرنشان کرد: در صورت ادامه وضع کنونی، این صنعت نیز مانند برخی صنایع مهم استان به مرور از گردونه رقابت خارج می‌شود و کشورهای دیگر این برند را از آن خود خواهند کرد.

به گفته وی، 390 واحد تولید چرم در شهرک چرم‌شهر تبریز وجود دارد که 50 درصد آن تعطیل است و 35 درصد نیز فقط از ظرفیت 50 درصدی خود استفاده می‌کنند.عضو هیات مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان چرم استان، وضعیت صادرات چرم استان را بسیار نامطلوب و ضعیف ارزیابی کرد و گفت: از نظر صادرات چرم تا سال 90 در وضع خوبی بودیم، طوری که 90 درصد صادرات چرم آماده کشور از استان ما بود، اما امروزه به دلایل مختلف صادرات چرم استان به صفر رسیده و عملا هیچ چرمی به خارج از کشور صادر نمی‌شود. امینی کمبود پوست گاو را یکی از مشکلات عمده این استان دانست.

سنتی بودن صنعت چرم

رضا رحمانی، نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به این که وضعیت چرم استان سال‌هاست با چالش و مشکل مواجه است، گفت: صنعت چرم استان با وجود سنتی و بومی بودنش چندان مورد توجه مسئولان قرار نگرفته و حمایت از آن هوشمندانه و هدفمند نبوده است.

به گفته وی، پیش‌نویس طرح حمایت از این صنعت آماده شده تا با تصویب آن در مجلس بتوانیم گامی در جهت حمایت از این صنعت و نجات آن برداریم.وی یادآور شد: در کنار حمایت‌های کلی با ارائه کمک‌هایی چون نوسازی تجهیزات واحدهای تولیدی، برندسازی و ارائه مسائل آموزشی به تولیدکنندگان، می‌توان آنها را در تولید محصولات با کیفیت و متنوع یاری کرد.

علیرضا امینی، یکی از تولیدکنندگان صنعت چرم با اشاره به این که آذربایجان شرقی مهد چرم است و تولید آن به سال‌ها قبل برمی‌گردد، گفت: با وجود قدمت تولید چرم در استان، مسئولان و دست‌اندرکاران مربوط، شناخت چندانی از این محصول ندارند و در زمینه تولید چرم مرغوب و با کیفیت عملکرد خوبی از خود نشان نمی‌دهند.

وی نقش کشتارگاه‌های سنتی و نیمه صنعتی را در تولید چرم نامرغوب، موثر ارزیابی کرد و گفت: قبل از این که چرم به دست تولیدکننده برسد، در کشتارگاه‌ها به دلایل مختلف کیفیت خود را از دست می‌دهد و این مساله باعث تولید فرآورده‌های چرمی نامرغوب در استان می‌شود.

این تولیدکننده چرم رویه گفت: مشکل دیگر این صنعت به نقش بانک‌ها و ارائه سود بانکی دو رقمی توسط آنها برمی‌گردد. در شرایط کنونی، بیشتر تولیدکنندگان به دلایل مختلف به سرمایه‌گذاری در بانک‌ها و دریافت سود بی‌دردسر تمایل نشان می‌دهند و این سودهای دو رقمی، انگیزه تولیدکننده را به طور محسوس پایین می‌آورد که به نفع صنعت چرم کشور و استان نخواهد بود.

از دست دادن مشتریان

علیرضا امینی به نقش تبلیغات و توجه به سلیقه مشتری در تولید محصولات چرمی اشاره کرد و گفت: بحث تبلیغات و بازاریابی در استان ما آن طور که باید، جا نیفتاده و تولیدکنندگان بدون توجه به سلیقه مشتری و در طرح‌ها و رنگ‌های بسیار محدود به تولید اجناس می‌پردازند و این امر باعث توجه مشتریان به تولیدات کشورهای دیگر چون ترکیه شده است که کیفیت محصولات آن بمراتب پایین‌تر از تولیدات ماست و در صورت ادامه این روند، دیگر فرآورده‌های چرمی در کشور طرفدار نخواهد داشت.

وی معتقد است: نقش حمایتی دولت در توسعه صنایع از جمله صنعت چرم انکارناپذیر است و کشورهایی که در این صنعت توسعه یافته‌اند، از حمایت و نظارت دولت بهره کافی برده‌اند. حتی دولت در این رابطه یارانه خرید ماشین‌آلات مدرن و صفر را به صاحبان کارخانه‌ها می‌دهد. این در حالی است که در کشور ما هیچ کدام از این حمایت‌ها انجام نمی‌گیرد و در صورت حمایت اندک انتظار سوددهی آن هم در کوتاه مدت دارند.

بنابیان اظهار امیدواری کرد، همان گونه که برای حمایت از صنعت چرم حوصله به خرج دادند و 30 سال سکوت کردند، برای رسیدن به نتیجه آن هم یکی دو سال صبر کنند و نقش حمایتی دولت فقط به وضع عوارض خلاصه نشود و از الگوی کشورهای توسعه یافته صنعت چرم هم استفاده کنند.

فرصت را از دست ندهیم

قیمت تمام شده چرم و کفش، از دیگر مشکلات عمده صنعتگران فعال در عرصه چرم است و این مساله به گران بودن قیمت محصول تولیدی و تقاضای پایین این کالا در جامعه منجر شده است.

حتی به گفته بنابیان، رئیس اتحادیه چرم استان آذربایجان شرقی قیمت پوست خام در کشور اکنون 50 درصد بالاتر از میانگین جهانی است.

وی یکی از راهکارهای اساسی حل مشکل صنعت چرم را تدوین و عملیاتی کردن سند راهبردی دانست و گفت: فرصت ما محدود است و کشورهای رقیب چون هند، ترکیه و پاکستان بمراتب جلوتر از ما هستند و بازارهای جهانی را قبضه کرده‌اند .در صورت برنامه‌ریزی اصولی می‌توانیم در چرم سبک سرمایه‌گذاری کنیم، زیرا 5 درصد پوست گوسفند دنیا در دست ماست.

سعیده دلال علیپور‌ - ‌ جام‌جم