ناگهانی و طاقت‌فرسا

افراد در بی‌اختیاری ادرار کنترل مثانه خود را به کلی یا تا حدی از دست می‌دهند و این مشکل میلیون‌ها نفر در دنیاست. این که فرد نمی‌تواند پیش‌بینی کند چه زمانی و کجا این اتفاق رخ می‌دهد، می‌تواند فعالیت‌های اجتماعی، کاری و حتی فعالیت‌های روزمره آنها را دچار اختلال کند. این مشکل در زنان و مردان اتفاق می‌افتد، ولی در زنان به نسبت شایع‌تر است. مطالعات نشان می‌دهد حدود نیمی از زنان در دوره سالمندی به نوعی بی‌اختیاری ادرار را تجربه می‌کنند.

یکی از شایع‌ترین علائم بی‌اختیاری ادرار، احساس فوری دفع ادرار در افراد است. گاهی افراد نیاز به دفع ادرار می‌کنند، ولی در موقع مناسب موفق نمی‌شوند به دستشویی برسند. احساس ناگهانی تخلیه ادرار حتی ممکن است به دنبال شنیدن صدای شرشر آب یا سرریز شدن آب از سینک ظرفشویی آغاز شود و حتی می‌تواند علتی برای بروز این حالت باشد. با بروز چنین بی‌اختیاری، حجم زیادی از ادرار داخل مثانه تخلیه می‌شود. بی‌اختیاری استرسی زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌ها و بافت اطراف دهانه مثانه ضعیف می‌شود. وقتی فشار بیشتری به مثانه وارد می‌شود و دهانه مثانه بسته باقی نمی‌ماند، ناگهان تخلیه ادرار به‌طور غیرارادی اتفاق می‌افتد. فشار ناشی از سرفه یا عطسه کردن و خندیدن از شایع‌ترین حالاتی است که می‌تواند بی‌اختیاری ادرار را به‌دنبال داشته باشد. اما اینها تنها دلایلی نیست که ماهیچه‌های مثانه را ضعیف می‌کنند. این ماهیچه‌ها ممکن است استقامت خود را با اضافه وزن، آسیب ورزشی، بارداری و زایمان طبیعی از دست بدهند.

مثانه بیش فعال

مثانه بیش فعال از دیگر علل بروز بی‌اختیاری ادرار است که به احساس ناگهانی دفع ادرار منجرمی‌شود. ولی در این میان، همه افراد مبتلا به مثانه بیش فعال از بی‌اختیاری ادرار رنج نمی‌برند و حتی بسیاری از زنان مبتلا به این مشکل می‌توانند تا زمان مناسب مانع از تخلیه ناگهانی ادرار از مثانه شوند.

داروهای تشدیدکننده

علاوه بر عوامل تشدیدکننده حالت بی‌اختیاری ادرار، داروهایی نیز وجود دارد که این مشکل را وخیم‌تر می‌کند. در زنان، استفاده از داروهایی که در فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرد باعث آرام شدن ماهیچه‌های مثانه و در نتیجه بروز بی‌اختیاری استرسی ادرار می‌شود. برخی انواع داروهای ضدافسردگی هم ممکن است بی‌اختیاری را تشدید کند، ولی در این میان، انواعی از این داروها هم نشانه‌های بیماری را کاهش می‌دهد. قرص‌های ادرارآور نیز با افزایش حجم ادرار می‌تواند مشکل ایجاد شده را بیشتر کند.

تمرینات لگنی

از آنجا که علت اصلی بی‌اختیاری ادرار از ضعف ماهیچه‌های لگنی ناشی می‌شود، توجه به تقویت این ماهیچه‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. افراد می‌توانند با انجام ورزش‌های لگنی که به حرکات «کگال» معروف است، هم عضلات این ناحیه را تقویت کرده و هم مانع از بروز بی‌اختیاری و هم جلوگیری از تشدید چنین حالاتی شود.

منقبض کردن ماهیچه‌های لگن می‌تواند به مرور به شما کمک کند ادرار را راحت‌تر در مثانه حبس کرده و از تخلیه غیرارادی آن خودداری کنید. بهتر است ماهیچه‌ها را هر بار به مدت 10 ثانیه در حالت انقباض نگه داشته و سپس عضله را رها کنید و به آن استراحت دهید. این حرکت را سه تا چهار بار در طول روز انجام دهید. هر چه این ماهیچه‌ها قوی‌تر شوند، کنترل ماهیچه‌های مثانه بیشتر می‌شود.

بیوفیدبک

بیوفیدبک روشی است که اطلاعات دقیقی را درباره فعالیت مثانه و ماهیچه‌های لگنی در اختیار افراد قرار می‌دهد. هر چه اطلاعات شما پیرامون این فعالیت‌ها بالاتر برود، بهتر می‌توانید عملکرد مثانه و ماهیچه‌های لگن را تحت کنترل درآورید. روش بیوفیدبک را همراه با ورزش‌های لگنی نیز می‌توان انجام داد.

شیاف‌های داخل واژن

از دیگر روش‌های کنترل بی‌اختیاری ادرار استفاده از شیاف داخل رحمی است. این شیاف، وسیله‌ای است که پزشک طبق نیاز بیمار برای او تجویز می‌کند و داخل واژن قرار می‌گیرد تا از ترشح غیرارادی ادرار جلوگیری کند.

تمرینات مثانه

انجام تمرینات مثانه به کاهش بی‌اختیاری ادرار کمک می‌کند. گام اول، تهیه نموداری از زمان‌های دستشویی رفتن و زمان‌هایی است که دچار بی‌اختیاری می‌شوید. بعد از مطالعه این الگو می‌توانید زمان دستشویی رفتن را طوری برنامه‌ریزی کنید که پیش از بروز بی‌اختیاری ادرار صورت گیرد. همچنین می‌توان مثانه را طوری آموزش داد که مدت زمان طولانی‌تری را بتواند تحمل کند و از این طریق می‌توانید فواصل بین دستشویی رفتن را کنترل کنید.

دارو درمانی

پزشکان معمولا برای درمان بی‌اختیاری‌های فوری ادرار از داروهای anticholinergic استفاده می‌کنند. این قرص‌ها یا چسب‌های درمانی برخی اعصاب را در ماهیچه‌های مثانه مسدود می‌کنند. مطالعات اخیر نشان می‌دهد ترکیب داروهای تجویزی با آموزش‌های مثانه نتیجه بهتری را به دنبال دارد. تزریق بوتاکس به ماهیچه‌های مثانه باعث آرام‌تر شدن مثانه شده و به نگه داشتن حجم بالاتری ادرار کمک می‌کند. تزریق بوتاکس روشی دائمی تلقی نمی‌شود ولی اثرات آن بیشتر از 8 تا 9 ماه باقی می‌ماند و افراد قادرند آن را تجدید کنند.

راهکار نهایی

به گفته پزشکان و متخصصان، عمل جراحی به منظور درمان بی‌اختیاری ادرار به صورت سرپایی انجام می‌شود. پزشک دستگاهی را در بدن بیمار کار می‌گذارد که اعصاب نزدیک مثانه را تحریک کرده و گرفتگی‌های ایجاد شده در ماهیچه‌های مثانه را با سیگنال‌های الکتریکی کنترل می‌کند. پزشکان برای درمان بی‌اختیاری استرسی، حلقه‌ای را داخل مثانه قرار می‌دهند که این حلقه، تکه‌ای از بافت یا موادی است که باعث پر نگه‌داشتن مثانه شده و از ترشح ادرار خودداری می‌کند.

پیشگیری، بهتر از درمان

به طور کلی دو راه برای کاهش بی‌اختیاری ادرار وجود دارد که از این میان می‌توان به روش‌هایی چون نگه‌داشتن وزن بدن در حالت ایده‌آل و انجام روزانه ورزش‌های کگال اشاره کرد. ترک سیگار در زنان سیگاری نقش بسیار مؤثری دارد. سیگار کشیدن باعث تحریک گلو و در نتیجه سرفه‌های مزمن می‌شود که در نهایت باعث بی‌اختیاری ادرار و ترشح بی‌اختیار آن از مثانه می‌شود.

ندا اظهری
منبع: webmd.com