آیا ترکیه درگیر جنگ داخلی می‌شود؟

برای نخستین بار، حزب مدافع کردها یعنی حزب دموکراتیک خلق‌ها رای بالایی آورد و هم‌اکنون ۸۰ عضو در پارلمان ترکیه دارد. حزب اردوغان که انتظار داشت اکثریت مطلق را در پارلمان به دست آورد و قانون اساسی را تغییر دهد و قدرت رئیس‌جمهوری را بیشتر کند، شکست خورد. وی در این باره می‌گوید: بحران اخیر در ارتباط با داعش باعث شد تا اردوغان از این آب گل‌آلود ماهی بگیرد و به اصطلاح احساسات ناسیونالیستی را در ترکیه بالا ببرد و شاید با این روش‌ها بتواند در ماه نوامبر، انتخابات جدید پارلمانی برگزار کند و این بار، حزب عدالت و توسعه اکثریت مطلق را به دست آورد،اما چنین نشد.

هم‌اکنون باید گفت در کوتاه‌مدت اگر حملات ترکیه در این سطح باقی بماند و افزایش پیدا نکند وضعیت داخلی سوریه هم به همین شکل باقی می‌ماند، اما اگر ترکیه دامنه و بعد جغرافیایی حملات را افزایش دهد، اثرات آن غیرقابل پیش‌بینی است و شاید ترکیه را در باتلاق گرفتار کند. اردوغان، رئیس‌جهمور ترکیه، مدعی است که با داعش می‌جنگد، اما در حقیقت عمده جنگ او با شبه‌نظامیان کرد پ.ک.ک است. او با این روش نشان داده که حاضر است روند صلح را در کشورش برای تلاش برای چنبره زدن بر قدرت به خطر بیندازد. پس از حمله انتحاری‌ که 20 جولای در تجمع جوانان کرد روی داد و 32 کشته بر جای گذاشت، باراک اوباما تلفنی با همتای ترکیه‌ای‌اش صحبت کرد و هر دو طرف پذیرفتند مشترکا علیه داعش وارد عمل شوند؛ امری که دولت ترکیه سرسختانه تا آن زمان در برابرش مقاومت کرده بود.

در حال حاضر، نیروی هوایی آمریکا اجازه یافته از چند پایگاه نظامی ترکیه، ازجمله پایگاه هوایی ناتو در اینجرلیک برای حمله علیه داعش استفاده کند. این امر میزان فواصلی را که جت‌های ایالات متحده برای رسیدن به اهدافشان باید پرواز کنند، کاهش می‌دهد. اکنون به جای آن که هواپیماهای آمریکایی از پایگاه‌های خلیج فارس بلند شوند و در آسمان سوختگیری کنند تا به اهداف برسند، کافی است 150 کیلومتر پرواز کنند تا به قلمرو تحت اختیار داعش برسند.

تاوان شکست اردوغان

نشریه‌های برلین زیتونگ و سویدتچه زیتونگ آلمان با اشاره به وضع سیاسی بحرانی منطقه خاورمیانه و بحرانی‌تر شدن وضع سیاسی داخلی ترکیه، از احتمال تشدید بحران‌های سیاسی تا حد جنگ داخلی در این کشور خبر می‌دهند. نشریه برلین زیتونگ در گزارش خود نوشت: خاورمیانه در وضعی به سر می‌برد که تحمل هیچ جنگ داخلی دیگری را در خود ندارد، وقتی به اوضاع این کشور توجه کنیم، خواهیم دید همه چیز وابسته به بصیرت کردها در داخل ترکیه است. این نشریه می‌افزاید: اکنون سه سال است در منطقه جنوب و جنوب شرق ترکیه،صدای سلاح گروه پ.ک.ک و ارتش ساکت شده، اما هر لحظه می‌توان انتظار آغاز درگیری‌ها را داشت. از سوی دیگر اردوغان برای این که بتواند خود را رئیس‌جمهور مطلق، پرقدرت و ملی ترکیه نشان دهد، مجبور به همکاری با گروه‌های ناسیونالیست و ارتش ترکیه است. اگر اختیارات بیشتری به ارتش داده شود، فرآیند صلح با کردها ضربه خواهد خورد و این می‌تواند سرآغاز یک درگیری داخلی باشد.

نشریه سویدتچه زیتونگ نیز با اشاره به این که اردوغان از سال ۲۰۰۳ تاکنون در تمام انتخابات‌ها توانسته رای بالایی برای خود کسب کند، آغاز وزش بادهای مخالف او در داخل حزب را از علائمی عنوان کرد که می‌تواند کارها را برای اردوغان سخت کند. این نشریه در ادامه نوشت: اگر چه اردوغان طرفداران زیادی دارد، اما مخالفان درون حزبی و فساد مالی که خانواده اردوغان در آن گرفتار شده و نیز سیاست‌ها و رفتارهای فئودال‌وار اردوغان در حال صدمه زدن به اوست.

منطقه حائل

دولت ترکیه در قبال حمایت از ائتلاف بین‌المللی علیه داعش، مدت‌هاست خواستار ایجاد منطقه حائل در شمال سوریه بوده و حالا آمریکایی‌ها موافقت کرده‌اند این منطقه شامل بخش‌های تحت اختیار داعش هم شود. این موضوع که چگونه می‌توان بدون افزایش حملات هوایی گروه داعش را از این مناطق بیرون راند مبهم است، مگر این که شورشیان تحت حمایت آمریکا و ترکیه بتوانند به این منطقه پیشروی کنند، اما کدام شورشیان و چگونه قرار است این امر را محقق سازند؟ براساس اهداف ائتلاف ضدداعش، منطقه حائل بناست خطوط تامین و مسیرهای قاچاق داعش را قطع کند، اما دولت ترکیه هدف دیگری در سر دارد: این که مانع از اشغال و کنترل منطقه‌ای یکپارچه به دست کردها در طول مرز خود شود. یگان‌های مدافع خلق (نامی که به شعبه‌های پ.ک.ک در سوریه داده شده) سرزمین‌های بزرگی را در هفته‌های اخیر از چنگ داعش درآورده‌اند که آنکارا را هراسان و واشنگتن را شادمان کرده است. اواسط ماه ژوئن، کردها موفق شدند شهر مرزی تل ابیض را در سوریه تصرف کنند و چیزی نگذشت که خود را به 30 کیلومتری رقه، پایتخت غیررسمی داعش رساندند. به این ترتیب، یگان‌های مدافع خلق توانستند مسیری میان دو عدد از سه کانتون کردی را که پیشتر ایزوله شده بود، باز کنند. اگر شبه‌نظامیان به همراه سایر شورشیان می‌توانستند به طور کامل داعش را از مرز برانند، هر سه کانتون به هم متصل می‌شد. اردوغان بلافاصله پس از تصرف تل‌ابیض هم دست به تهدید جنگ زد. او با اشاره به یک کشور کردی گفت: تحت هیچ شرایطی اجازه تاسیس یک کشور جدید در شمال سوریه را نخواهیم داد.

سازمان‌های رسانه‌ای نزدیک به دولت گزارش کردند، 18 هزار نیروی ترکیه برای ورود به منطقه حائل بسیج شده‌اند. 29 ژوئن، روزنامه عربی العربی الجدید چاپ لندن پیش‌بینی کرد اردوغان و نخست وزیرش به دنبال دخالت نظامی ترکیه بخصوص در ناحیه جرابلس خواهند رفت تا تحت لوای مبارزه با داعش، از پیشروی بیشتر نیروهای کرد جلوگیری کنند. حال، فقط با گذشت یک ماه، بخشی از این پیش‌بینی درست از آب درآمده است. با وجود این که نیروهای زمینی ترکیه هنوز وارد کارزار نشده‌اند، بعید نیست این اتفاق هم بزودی روی دهد.

مریم کاظمی

جام‌جم