زنگ ورزش؛ حیاط خلوت فعالیت‌های مدارس

فکرش را بکنید بچه هشت ساله‌ای که پر از انرژی است و نیاز به تخلیه هیجان دارد، مجبور می‌شود نیمی از روز را روی نیمکت کلاس‌ها بنشیند و از جایش هم تکان نخورد.

این شیوه آموزشی، انرژی و شور و شوق دوران کودکی را می‌کشد و دانش‌آموز را از فضای مدرسه بیزار می‌کند. گرچه وزارت آموزش و پرورش طی سال‌های اخیر تلاش کرده زنگ ورزش را در مدارس جا بیندازد، اما هنوز هم در بسیاری از مدارس کشور، نه امکانات و تجهیزات درست و حسابی برای زنگ ورزش وجود دارد و نه حتی زمان زنگ ورزش به آموزش‌های ورزشی اختصاص پیدا می‌کند.

نیاز نیست فقط مدارس شهرهای محروم و کوچک را مثال بزنیم، بلکه در همین تهران و کلانشهرها هم می‌توانید مدارس زیادی را پیدا کنید که اصلا زنگ ورزش در این مدارس، تعریف شده نیست و به زنگ ورزش، به دید زنگ بیکاری نگاه می‌کنند.

دانش‌آموزان چاق و بی‌تحرکی در مدرسه

آمار سلامت دانش‌آموزان ایرانی نگران‌کننده است. این را از آمارهای رسمی هم خیلی راحت می‌شود فهمید. آن‌طور که وزیر بهداشت گفته، 15 درصد دانش‌آموزان چاق هستند؛ یعنی از مرحله اضافه وزن هم رد شده‌اند.

براساس اطلاعات آموزش و پرورش هم حدود 48 درصد دانش‌آموزان اضافه وزن دارند و در مرز چاقی هستند.

با این حساب می‌بینیم که بیش از نیمی از دانش‌آموزان ایرانی، وزن استاندارد و متعادلی ندارند؛ دانش‌آموزانی که قرار است آینده این کشور را بسازند و قاعدتا باید سلامت جسمی‌شان در اولویت قرار داشته باشد.

اگر این آمارهای قابل تامل را دوباره مرور کنیم و آن را کنار وضعیت فعلی زنگ ورزش بگذاریم، متوجه می‌شویم که یک بخش عمده از این چاقی و اضافه وزن دانش‌آموزان به جدی نگرفته شدن زنگ ورزش مدارس برمی‌گردد.

وقتی حداقل نیمی از وقت مفید یک دانش‌آموز در مدرسه می‌گذرد و در این مدت هم میخکوب سرجایش می‌نشیند، آن‌وقت تعجبی ندارد که بیش از شش میلیون دانش‌آموز ایرانی از وزن مناسب برخوردار نباشند.

خلأ زنگ ورزش در مدارس، علاوه بر مشکلات جسمی، پیامدهای روحی و روانی نیز به‌د‌نبال دارد و بر فرآیند یادگیری نیز تاثیر منفی می‌گذارد.

نه امکانات داریم و نه مربی ورزش

از دولت دهم تا دولت یازدهم، بحث اجباری شدن آموزش یک سری رشته‌های ورزشی در مدارس مطرح شده، اما هنوز هم در بسیاری از مدارس کشور، نشانی از آموزش این رشته‌های ورزشی به چشم نمی‌خورد.

رشته‌های ژیمناستیک، شنا، دوومیدانی، طناب زنی و پینگ پنگ فعالیت‌هایی بود که انجام آنها در زنگ ورزش مدارس ابتدایی اجباری شد، اما مدیر یکی از مدارس ابتدایی در شهر رشت به جام جم می‌گوید: با وجود این الزام، هنوز در خیلی از مدارس، این رشته‌های ورزشی تدریس نمی‌شود؛ زیرا نه امکانات و تجهیزات مناسب برای انجام این ورزش‌ها داریم و نه حتی مربیان ورزشی به تعداد کافی در مدارس کشور توزیع می‌شود.

این اتفاق باعث شده که به قول مدیر این مدرسه، خیلی وقت‌ها مثلا معلم ریاضی مجبور شود همزمان معلم ورزش دانش‌آموزان هم بشود یا زنگ ورزش به زنگ یک درس دیگر تبدیل شود. ناگفته هم پیداست که از معلم ریاضی هم نمی‌توان توقع داشت کار ویژه‌ای برای آموزش رشته‌های ورزشی انجام دهد . در این حالت، زنگ ورزش معمولا به زنگ بازی و بیکاری تبدیل می‌شود.

آموزش و پرورش: بودجه نداریم

وقتی مدرسه‌ای حتی یک میز پینگ‌پنگ ندارد و از داشتن معلم ورزش هم محروم است، در این شرایط بود و نبود زنگ ورزش در این مدرسه، توفیر چندانی ندارد. بدتر از همه این که گاهی همین زنگ‌های نصفه نیمه ورزش هم به دروس تقویتی درس‌های دیگر اختصاص پیدا می‌کند، یا به قول مدیر مدرسه ابتدایی رشت، خیلی اوقات زنگ ورزش، قربانی زنگ‌های دیگر می‌شود.

اما مهرزاد حمیدی، معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با جام‌جم، مخالف این نظر است و تاکید دارد که شاید در گذشته این طور بوده، ولی امسال اجازه ندادیم زنگ ورزش به آموزش درس دیگری اختصاص پیدا کند.

به باور او، امسال زنگ ورزش در مدارس، بسیار جدی گرفته شده است و این روند در سال‌های آینده هم بهتر خواهد شد.

البته او با فقر امکانات ورزشی در برخی مدارس کشور موافق است و عنوان می‌کند: برای تجهیز و فراهم کردن امکانات ورزشی در همه مدارس کشور به بودجه و اعتبارات کافی نیاز داریم که این اعتبارات در اختیار ما نیست.

این مقام مسئول مثال می‌زند که برای یک کلاس 25 نفره، حداقل به هشت میز پینگ‌پنگ نیاز داریم تا بچه‌ها در زنگ ورزش، آموزش ببینند. یا برای آموزش ژیمناستیک در مدارس به تجهیزات نیاز داریم که در اختیار نداریم.

90 دقیقه زنگ ورزش، کم است

زنگ ورزش در اغلب مدارس، به دو زنگ 45 دقیقه‌ای در هفته تقسیم می‌شود. معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش بر این باور است که این زمان کافی نیست و باید دانش‌آموزان، حداقل سه‌بار در هفته تحرک داشته باشند.

البته در شرایطی که امکانات ورزشی در مدارس ما ناچیز است، زنگ‌های ورزش در حاشیه فعالیت‌های مدارس قرار دارد و این زنگ الزامی به حیاط خلوت مدارس تبدیل شده است. در چنین وضعی، 10 زنگ ورزش در هفته هم نمی‌تواند در آموزش ورزش مدارس نقش تاثیر‌گذاری داشته باشد.

امین جلالوند - جامعه