شانس موگرینی برای جبران اشتباهات اروپا در قبال جهان اسلام

گرچه جنجالی‌ترین مهمان این روزها لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه است، اما کسی که شاید به‌ اندازه فابیوس حضورش در ایران خبرساز نشد، فدریکا موگرینی، هماهنگ‌کننده سیاست خارجی اتحادیه اروپا بود.

حضور موگرینی نه به سبب سمتی که در اتحادیه اروپا دارد؛ بلکه به‌ واسطه شخصیت او جالب توجه است.

سیاستمدار 42 ساله ایتالیایی که سابقه مبارزه با آپارتاید را در سال‌های پرجنب و جوش دهه 1990 میلادی در کارنامه خود داشته و اکنون در روزگار گذار از دیدگاه‌های چپگرایانه رادیکالش، «سیاستمدار نمونه‌وار چپ میانه برای نسل خودش» نامیده می‌شود.

موگرینی که زمانی عضو شاخه جوانان حزب کمونیست ایتالیا بوده و در دفتر روابط خارجی حزب سوسیال دموکرات، بر مذاکرات صلح خاورمیانه متمرکز بوده، تحصیلات خود را در رشته فلسفه سیاسی در دانشگاه ساپینزا در رم گذرانده و عنوان پایان‌نامه او «رابطه سیاست و دیانت در اسلام» بوده ‌است.

تجربه مطالعه بر تحولات خاورمیانه بویژه در حوزه صلح خاورمیانه، حالا از او چهره‌ای در کشورهای غربی ساخته که آماده بهبود مناسبات اروپا با جهان اسلام است. سفرهای اخیر موگرینی به ایران و عربستان ـ که برخلاف کاترین اشتون بدون هرگونه حاشیه‌ای انجام شد ـ نشان می‌دهد موگرینی در فردای توافق هسته‌ای وین، خود را آماده به عهده گرفتن نقش‌هایی جدی‌تر برای جبران اشتباهات گذشته اروپا در قبال جهان اسلام کرده و باید دید این دانش‌آموخته فلسفه، آیا می‌تواند از دانش آکادمیک خود در حوزه اسلام، برای ارتقای جایگاه اروپا در میان جوامع اسلامی بخوبی بهره بگیرد؟

اروپا در سال‌های گذشته و بویژه پس از حادثه یازدهم سپتامبر با دنباله‌روی از واشنگتن در سیاست‌های خاورمیانه‌ای خود، جایگاهش را در میان کشورهای مسلمان از دست داد و در یارگیری‌های منطقه‌ای در خاورمیانه چنان اشتباهات فاحشی کرد که عملا سیاست‌های اروپا را در مقابل آرمان‌های حقوق بشری قاره سبز قرار داد.

حالا با چنین سابقه منفی و آزاردهنده‌ای، اروپا کسی را بر کرسی هماهنگ‌کننده سیاست خارجی خود نشانده که ظرفیت‌های بیشتری نسبت به همتایان قبلی خود در این اتحادیه در ارتباط با بهبود مناسبات با جهان اسلام دارد. کسی که با گرایش‌های راستگرایانه اروپا زاویه داشته و تجربه سیاسی و علمی‌اش، او را آماده تعامل با جهان اسلام کرده است.

اکنون باید دید آیا توافق هسته‌ای، فرصت لازم را برای جبران اشتباهات اروپا در قبال خاورمیانه به فدریکا موگرینی خواهد داد یا این‌که این سیاستمدار ایتالیایی تحت تاثیر فشار تندروها به همان راهی خواهد رفت که پیش از این اروپا گام در آن مسیر اشتباه نهاده بود؛ راهی که فقط به سود افراط‌گرایان است.

مصطفی انتظاری‌ هروی - گروه سیاسی