تغییر تاکتیکی سیاست ترکیه در سوریه

هواپیماهای ترکیه نیز چند مرکز داعش در سوریه را هدف قرار دادند. در همین حال پلیس ترکیه در یک عملیات گسترده در استانبول و 13 استان دیگر ترکیه بیش از 290 نفر از عناصر داعش و وابسته به گروه پ.پ.ک را بازداشت کرد.

این اقدامات سیاسی، نظامی و پلیسی در پی انفجار انتحاری در شهر مرزی سوروچ رخ داد. در این انفجار بیش از 32 نفر کشته و ده‌ها نفر مجروح شدند. انفجار در محلی رخ داد که تعدادی از کردهای ترکیه برای رفتن به کوبانی و بازسازی این شهر تجمع کرده بودند.

داعش مسئول این انفجار اعلام شد.همزمان با این حادثه نیروهای داعش در حمله‌ای به پاسگاه مرزی ترکیه در مرز سوریه یک سرباز ترک را کشتند البته دولت ترکیه با توجه به شکست سیاستش در چهار سال گذشته در سوریه به دنبال فرصتی برای تغییر سیاست خود بود و انفجار انتحاری در سوروچ این فرصت را به دولت ترکیه داد.

سیاست ترکیه در چهار سال گذشته در قبال سوریه حمایت از براندازی حکومت بشار اسد بود. رجب طیب اردوغان در چهار سال گذشته از هیچ اقدام سیاسی و لجستیکی در حمایت از مخالفان حکومت اسد دریغ نکرد.

دهها نشست با حضور نمایندگانی از کشورهای اروپایی و عربی در حمایت از گروه‌های معارض سوری در ترکیه برای تشکیل دولت موقت برگزار شد که هیچ یک نتیجه‌ای دربرنداشت.

ترکیه به گذرگاه اصلی برای رسیدن تروریست‌هایی از صد کشور جهان تبدیل شد تا خود را به خاک سوریه برای جنگ با حکومت بشار اسد برسانند.

دولت ترکیه حتی اردوگاه‌هایی برای آموزش این افراد پیش از الحاق به گروه‌های تروریستی و تکفیری ایجاد کرده بود اما سقوط شهر موصل در خرداد سال 1393 و گسترش جنایت و خشونت‌های داعش در سوریه و عراق موجب شد تا آمریکا و برخی متحدان اروپایی و عربی‌اش در ظاهر نیز که شده، ائتلافی برای مقابله با داعش تشکیل بدهند زیرا قربانیان جنایات داعش تنها ملت‌های منطقه نبودند بلکه گروگان‌های آمریکایی و اروپایی به شکل فجیعی قربانی خشونت و افراط‌گرایی داعش شدند و بی‌تفاوتی غربی‌ها به مصلحت سیاسی آنها در سطح افکار عمومی کشورشان و ملت‌های منطقه نبود. اما ترکیه حاضر به پیوستن به این ائتلاف نشد.

ترکیه خواستار ایجاد منطقه حائل پروازممنوع در مرز با سوریه و گنجاندن هدف براندازی حکومت بشار در تشکیل ائتلاف ضد داعش بود اما آمریکا با این خواسته ترکیه مخالفت کرد.

تداوم ناآرامی‌ها در ترکیه برای این کشور نگرانی بزرگی ایجاد کرده بود و آن موفقیت کردهای سوریه در جنگ با داعش و تلاششان برای ایجاد یک منطقه خودمختار در سوریه بود.

این نگرانی باعث شد که ترکیه با وجود این‌که متحدانش در پیمان ناتو ائتلاف ضدداعش را تشکیل داده بودند برای مهار کردهای سوریه سیاست مماشات را در قبال عملیات داعش در سوریه در پیش بگیرد.

از همین رو زمانی‌که شهر کوبانی در دو کیلومتری مرز ترکیه در محاصره کامل داعش قرار داشت، دولت ترکیه هیچ اقدامی برای کمک به مردم بی‌پناه این کشور انجام نداد و نظاره‌گر ویرانی و کشته شدن و آوارگی کردهای کوبانی شد.

پس از این‌که کردهای سوریه توانستند با بسیج تمام توانشان تروریست‌های داعش را به عقب برانند. نگرانی ترکیه بار دیگر به تغییرات میدانی در سوریه افزایش پیدا کرد. به طوری‌که در ماه گذشته با تبانی با داعش به آنها این فرصت را داد که در عملیاتی غافلگیرکننده برای چند ساعتی کوبانی را به تصرف درآورند.

این حمله نگرانی دولت ترکیه را نشان داد. اما اکنون کردها به 30 کیلومتری شهر رقه در سوریه رسیدند؛ شهری که از آن به عنوان پایتخت داعش نام برده می‌شود.

اگر کردها به این پیشروی ادامه بدهند و به مصالحه‌ای با دولت سوریه دست پیدا کنند، موقعیت برای ترکیه در مهار کردهای سوریه در ایجاد منطقه خودمختار مخاطره‌آمیز می‌شود، اما ترکیه هم اکنون در داخل بخصوص از ناحیه کردها و هم در سطح منطقه و جهان به دلیل حمایت‌هایش از داعش تحت فشار است.

دولت به یک تغییر تاکتیک در سیاست‌هایش در سوریه با حفظ همان هدف‌ها نیاز داشت اما در این تغییر تاکتیک در حمله به داعش به همراهی آمریکا و ناتو نیاز دارد تا از فشارها در مداخله در خاک سوریه کاسته و به این مداخله مشروعیت نیز بدهد.

دولت ترکیه تاکنون هیچ صحبتی در عقب‌نشینی از مواضعش در سوریه برای براندازی حکومت اسد مطرح نکرده است.

ترکیه به دنبال ایجاد منطقه پرواز ممنوع در سوریه است و با این حملات می‌خواهد پیشروی کردها در سوریه را متوقف کرده و در صحنه میدانی سوریه به صورت فعال وارد عمل شود.

اقدامات اخیر ترکیه در سوریه و در قبال عناصر داعش در ترکیه تنها یک تغییر تاکتیک برای رسیدن به همان اهدافی است که سوریه را در چهار سال گذشته به ویرانی کشانده و پایگاه تروریست‌های جهان شده است.

مرتضی مکی - کارشناس مسائل خاورمیانه