آداب خوشحالی

هنوز دید ما نسبت به پول درست نشده و نمی‌دانیم باید چگونه به پول بیندیشیم تا در فقر و غنا به خوشبختی ما کمک کند، نه این‌که موجب بدبختی یا بحرانی اضطراب‌آلود شود. بحران میانسالان در برابر دنیای جدید جوانان ناشی از آن نیست که سنشان افزایش یافته، بلکه ناشی از این است که نمی‌دانند چگونه باید با تکنولوژی روبه‌رو شوند و با آن ارتباط برقرار کنند وگرنه هنوز برای احساس پیری، جوان محسوب می‌شوند.

بحران جوان در آستانه انتخاب شغل و وارد شدن به بازار کار این است که نمی‌داند در چه کاری بهتر است و به‌واسطه چه کاری احساس خوشبختی می‌کند، برای همین از شاخه‌ای به شاخه دیگر می‌پرد. بله می‌توان این نادانسته‌ها و ابهامات را باز هم ادامه داد و بحران‌هایی که ناشی از نشناختن واقعیت و تحلیل نادرست و غیرشفاف آن است را در همه جا و همه رفتارها دید. با این اوصاف بحران روحی که فکر می‌کنیم مشکل اساسی زندگی ماست ریشه در اموری عینی و گاه پیش پاافتاده دارد که باید عمیقاً بررسی شود. برای حل چنین مسائلی یکی از راه‌حل‌های احتمالی کمک گرفتن از متخصص است. یکی از راه‌های روبه‌رو شدن با این متخصص کتاب‌های خودیاریگر است، کتاب‌هایی نگاشته شده توسط متخصصان برای شناختن ریشه‌های مشکل و تغییر نگرش به سمت درست‌تر.

روزگاری این وظیفه بر دوش فلسفه بود. اما دور شدن فلسفه از واقعیت و غرق شدنش در مسائلی چون روش‌شناسی، شناخت‌شناسی و تئوری‌های کلان زبانی بی‌ارتباط با زندگی روزمره، الزام کتاب‌هایی درباره «چگونه زندگی کردن» را بیشتر هم کرده است. فلسفه محض دیگر پاسخگوی سردرگمی فکری و روحی انسان نیست، اما طریقی فلسفی همچنان نیاز ما برای شناخت بیشتری از خودمان و واقعیت اطرافمان است. زندگی و ارزش‌های آدم‌ها فردی‌تر شده است و کمتر به شکل جمعی هویت خودشان را تعریف می‌کنند، به همین دلیل کتاب‌های خودیاریگر فارغ از آنچه بیرون اتفاق می‌افتد، اصلاح را به درستی از فرد آغاز می‌کنند و ذهن را برای دریافت‌های از یاد رفته اما موجود در عالم واقع، باز می‌کنند، درست مثل یک ماما، درست شبیه کاری که سقراط می‌کرد.

مجموعه مدرسه زندگی مجموعه کتبی خودیاریگر درباره چیزهایی چون پول، سلامت عقل، عقب نماندن از تکنولوژی و میل به تغییر جهان، حل مسائل و مشکلات روابط عاطفی و موضوعاتی از این دست است. مجموعه‌ای که با کتب سطحی در این موارد اختلافی زیاد دارد و زیر نظر فیلسوفی چاپ می‌شود که خود فلسفه را در دوران ما به زندگی عملی و امور واقعی و روزمره زندگی پیوندی تازه داد، آلن دوباطن. خالق کتب اثر‌گذاری چون تسلی‌بخشی‌های فلسفه، هنر سیر و سفر و خوشی و مصائب کار و... مجموعه کتاب‌های مدرسه زندگی مدت کوتاهی است که توسط نشر هنوز، به چاپ رسیده است و با ترجمه‌هایی روان، طراحی و چاپی خوش‌سلیقه، جذاب و آسان برای حمل و نقل روانه بازار شده است. کتاب‌هایی که به خیلی از ابهامات و اغتشاشات ذهنی آدم‌هایی گمشده راه بهتر نگاه کردن به زندگی خود را نشان می‌دهند، حال هر چقدر در زندگی مادی یا تحصیلی موفق باشند. مثلاً در کتاب چگونه کمتر نگران پول باشیم، جان آرمسترانگ بخوبی نشان می‌دهد که چقدر فکر مغشوش و پراشتباه ما در ارتباط با پول و واقعیت نیازهای ما به آن، منجر به عصبیت‌های بی‌مورد و اضطراب‌های خرافی‌مان درباره این عامل مهم زندگی خوب می‌شود. چقدر نگاه تخاصم‌جویانه و غیرصمیمی ما به پولدار بودن، ما را از زندگی مرفه و خوب که حقمان است دور می‌کند و دیگر واقعیت‌های روشنگری که بدون کمک یک راهنمای الهام‌بخش از اندیشیدن درست به آنها عاجزیم.

در کتاب دیگر، چگونه عاقل بمانیم نوشته فلیپا پری متوجه می‌شویم که چه عواملی در سلامت روان و زندگی عاقلانه‌تر و مدبرانه به ما کمک می‌کند، و تا چه اندازه عدم وقوف و تسلط بر احساساتمان ما را از تصمیمات عاقلانه، که هم مورد علاقه و موافق طبعمان است دور می‌کند و احساس خوشبختی را در ما تقلیل می‌دهد. باید به این کتاب‌ها سر بزنید، مثل خیلی از کتاب‌های دیگر به شما درباره بهتر زیستن و حال خوب دروغ نمی‌گویند، بلکه تلاش می‌کنند با نگاهی واقع‌بینانه و عمیق به مسائل اصلی بپردازند. این مجموعه کمتر حاشیه می‌رود، برای همین قطور نیست و به دلیل ماهیت خود نمی‌خواهد سخت و پیچیده باشد. این کتاب‌ها فقط حال آدم را خوب نمی‌کنند، بلکه به مانند یک متخصص خوب و یک روان درمانگر کاربلد ذهن انسان را روان و قدرت تشخیص او را بالا می‌برند. مهم نیست که تا چه اندازه کتابخوان باشید و مهم نیست که تا چه اندازه باسواد و فرهیخته هستید، چرا که کتاب‌های مدرسه زندگی برای گروه اول راهگشاست و برای گروه دوم روشنگر. فقط کافی است یک انسان پرسش‌هایی درباره امور جاری زندگی خود داشته باشد، کتاب هم به او سوالات واقعی می‌دهد، و هم راه‌هایی عملی برای یافتن پاسخ پیشنهاد می‌کند.

علیرضا نراقی / چمدان (ضمیمه آخر هفته روزنامه جام جم)